Θα μπορέσουμε να προσαρμοστούμε ως χώρα και να διακρίνουμε τις επιχειρηματικές ευκαιρίες;

Της Σοφίας Κωταΐδου στο dytikesmaties.gr

Μπορείτε να φανταστείτε την καθημερινότητά σας χωρίς πλαστικά καλαμάκια, ποτήρια του καφέ, πιάτα και μαχαιροπίρουνα μιας χρήσης; Και όμως αυτή θα είναι η πραγματικότητα μας από το 2021 και μετά, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Οδηγία που ψηφίστηκε στις 27 Μαρτίου 2019 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για τα δέκα πιο διαδεδομένα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, ήτοι:

• Μπουκάλια και καπάκια
• Μπατονέτες – Ωτοκαθαριστές
• Οξοδιασπώμενες σακούλες
• Μαχαιροπήρουνα
• Καλαμάκια
• Στηρίγματα μπαλονιών
• Ποτήρια
• Συσκευασίες και περιτυλίγματα γρήγορου φαγητού (διογκωμένη πολυστερίνη)
• Δοχεία τροφίμων και
• Φίλτρα τσιγάρων.

Τα ως άνω πλαστικά αντικείμενα μιας χρήσης θα απαγορευτούν τελείως από τις ευρωπαϊκές αγορές από το 2021 και έπειτα, ενώ τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν έως το 2025 την κατανάλωση πολλών άλλων προϊόντων πλαστικών για τα οποία δεν υπάρχει εναλλακτική λύση, εκπονώντας εθνικά σχέδια για να ενθαρρύνουν τη χρήση προϊόντων κατάλληλων για πολλαπλή χρήση, καθώς και για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση.

Επίσης, οι παραγωγοί προϊόντων μιας χρήσης (βιομήχανοι, εισαγωγείς κ.λπ.) θα πρέπει να συμμετέχουν αναλογικά στο κόστος καθαρισμού του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων και των καπνοβιομηχανιών (για τα φίλτρα των τσιγάρων, που περιέχουν μικροπλαστικά), που επιπλέον θα πρέπει να συμμετέχουν στο κόστος συλλογής, μεταφοράς και διαχείρισης των αποτσίγαρων, όπως και στο κόστος εκστρατειών ενημέρωσης των καταναλωτών.

H ευρωπαϊκή στρατηγική για τις πλαστικές ύλες είναι ένα βήμα προς τη δημιουργία μιας κυκλικής οικονομίας, στην οποία ο σχεδιασμός και η παραγωγή πλαστικών υλών και προϊόντων γίνονται με πλήρη σεβασμό των αναγκών επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανακύκλωσης, και στην οποία κατασκευάζονται και προωθούνται περισσότερο βιώσιμα υλικά. Ενώ τα πλαστικά είναι εύχρηστα, προσαρμόσιμα, χρήσιμα και οικονομικής αξίας, χρειάζονται καλύτερη χρήση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Όταν τα πλαστικά μετατρέπονται σε απόβλητα, ο οικονομικός τους αντίκτυπος περιλαμβάνει όχι μόνο τη χαμένη οικονομική αξία του υλικού, αλλά και το κόστος καθαρισμού του περιβάλλοντος, καθώς και τις απώλειες στον τουρισμό. Αναλογιστείτε μονάχα πως ένα πλαστικό καλαμάκι θα χρησιμοποιηθεί για περίπου 20 λεπτά κατά μέσο όρο και μετά θα χρειαστεί περισσότερα από 200 χρόνια να διασπαστεί και πολλές φορές δεν αποσυντίθεται πλήρως.

Είναι όμως έτοιμη η ελληνική βιομηχανία να προσαρμοστεί στη νέα ευρωπαϊκή Οδηγία για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης σε διάστημα μόλις δύο ετών; Έχει γίνει επαρκής ενημέρωση για τα μέτρα και τις στρατηγικές που πρέπει να υιοθετήσουν ή έχουν δοθεί τα οικονομικά κίνητρα, ώστε να αποκτήσουν ισχυρό πλεονέκτημα οι ελληνικές επιχειρήσεις ή θα βρεθούν για μια ακόμη φορά τελείως «απογυμνωμένες» και ανέτοιμες μπροστά στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, υποχρεωμένες να πληρώνουν μεγάλο πρόστιμο;

Η λύση μπορεί να βρεθεί όταν συνειδητοποιήσουμε πως για να περιορίσουμε ή ελαχιστοποιήσουμε ένα προϊόν  χρειάζεται να βρεθεί υποκατάστατο. Και υποκατάσταστα υπάρχουν πολλά, αρκεί να μεταφέρουμε τις καλές πρακτικές που έχουν υιοθετήσει άλλες χώρες ή να αναπτύξουμε καινοτόμα προϊόντα, οραματιζόμενοι από το οικείο περιβάλλον μας. Πολλές εταιρείες για παράδειγμα έχουν αρχίσει να παράγουν καλαμάκια όχι από πλαστικό αλλά από βιοδιασπώμενο χαρτί ή από στελέχη σιταριού ή από καλάμια μπαμπού. Άλλες πάλι δημιουργούν κουταλάκια μιας χρήσης από ξύλο ή κούπες του καφέ από φυτικά υλικά, όπως ίνες μπαμπού, που βιοδιασπώνται πολύ γρήγορα και έχουν ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Οι δε συσκευασίες γρήγορου φαγητού ή τα περιτυλίγματα των ασυσκεύαστων και νωπών προϊόντων θα μπορούσαν να κατασκευαστούν από ζαχαροκάλαμο ή φοινικόφυλλα ή φύλλα μπανάνας.

Από την άλλη, πολλά καταστήματα λιανικής πώλησης ή εστίασης και ψυχαγωγίας θα μπορούσαν να υιοθετήσουν μια σειρά μέτρων και πρωτοβουλιών, ώστε να επιβαραβεύουν τους πελάτες τους που δεν θα χρησιμοποιούν πλαστικά μιας χρήσης. Για παράδειγμα, οι πελάτες θα μπορούσαν να επιβραβεύονται με κάποια έκπτωση ή κάποιες κάρτες bonus όταν έρχονται με το δικό τους σκεύος, να προσφέρονται καλαμάκια πολλαπλών χρήσεων (όπως ανοξείδωτα ή μπαμπού ή από στάχυ) και ξύλινα μαχαιροπίρουνα για την κατανάλωση εντός του καταστήματος ή την αγορά τους σε takeaway, να χρησιμοποιούν βιοδιασπώμενες συσκευασίες από ζαχαροκάλαμο ή φοινικόφυλλα και να ενθαρρύνονται με επιπλέον προνόμια να πλένουν και να ξαναχρησιμοποιούν τα σκεύη τους. Θα μπορούσαμε εμείς οι ίδιοι να ξαναγεμίζαμε το πλαστικό μπουκαλάκι του νερού από ειδικά μηχανήματα τοποθετημένα σε δημόσιους χώρους, που θα παρέχουν ελεύθερα φιλτραρισμένο νερό και όχι να τα πετούσαμε μετά από κάθε χρήση.

Διατηρώντας την αξία των προϊόντων και των υλικών όσο το δυνατόν περισσότερο και δημιουργώντας λιγότερα απόβλητα, η οικονομία της Ένωσης μπορεί να γίνει πιο ανταγωνιστική και ανθεκτική, μειώνοντας παράλληλα την πίεση στους πολύτιμους πόρους και το περιβάλλον.

Θα μπορέσουμε να προσαρμοστούμε άραγε και σαν χώρα και σαν μεμονωμένοι πολίτες, τι λέτε; Θα μπορέσει η λογική της επανάχρησης και η οικολογική συνείδηση να γίνει ένα modus vivendi για όλους μας;

Εγώ λέω πως ναι, μπορούμε να υιοθετήσουμε νέες καθημερινές συνήθειες και να γίνουμε πιο οικολογικά υπεύθυνοι. Πιστεύω πως οι μικρές καθημερινές πράξεις μπορούν να επιφέρουν μια μεγάλη διαφορά στο περιβάλλον μας και γενικότερα στο επίπεδο της ζωής μας. Αξίζει να προσπαθήσουμε λοιπόν.

Η Σοφία Κωταΐδου είναι υποψήφια Ευρωβουλευτής με το κόμμα «Οικολόγοι Πράσινοι».