ΝΑ ΕΠΕΝΔΥΣΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ για ταυτόχρονη διέξοδο από την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση (Αθήνα, 7 Ιουλίου 2013)

Απόφαση συνεδρίου Επανεκκίνησης Οικολόγων Πράσινων για τις Πολιτικές προτεραιότητες | 6 και 7 Ιουλίου, 2013

1. Ένα μοντέλο ανάπτυξης και μια οικονομία με ημερομηνία λήξης

Το συνέδριο επανεκκίνησης των Οικολόγων Πράσινων αναγνωρίζει ως πρώτη μας πολιτική προτεραιότητα την ανάγκη να ξαναπιάσουμε το νήμα των πράσινων απαντήσεων και προτάσεων για διέξοδο από την κρίση και να είμαστε πραγματικά χρήσιμοι στην ελληνική κοινωνία.

Πέντε χρόνια μετά το αρχικό ξέσπασμα της συστημικής κρίσης στις ΗΠΑ, τρία χρόνια μετά το πρώτο ελληνικό Μνημόνιο, η κρίση συνεχίζει να κυριαρχεί στη ζωή μας αλλά και στις προοπτικές της κοινωνίας. Όσο κι αν οι προβολείς της δημοσιότητας και οι τοποθετήσεις των πολιτικών επιμένουν να φωτίζουν σχεδόν αποκλειστικά την οικονομική διάσταση, η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική: είναι ταυτόχρονα ΚΑΙ κοινωνική ΚΑΙ οικολογική.

Περιβάλλον, κοινωνία και οικονομία συνδέονται μεταξύ τους πολύ στενότερα από ό,τι συνήθως παρουσιάζεται. Οι ίδιες κοντόφθαλμες πολιτικές που καταστρέφουν το περιβάλλον, κατέστρεψαν τελικά και την οικονομία. Χωρίς, λοιπόν, ταυτόχρονες απαντήσεις και για τις τρεις αυτές όψεις της κρίσης, θα περιοριζόμαστε απλώς να ανακυκλώνουμε τα σημερινά αδιέξοδα. Και, στις σημερινές συνθήκες, αποτελεί πια επικίνδυνη πολυτέλεια να αναζητούμε λύσεις μόνο στα στενά όρια του σύγχρονου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το ξέσπασμα της κρίσης δε συνδέεται μόνο με ένα ανεξέλεγκτο χρηματοπιστωτικό σύστημα, που τελικά πήρε όμηρο την πραγματική οικονομία. Συνδέεται εξίσου με οικολογικά αδιέξοδα, όπως η υπερεξάρτηση από το πετρέλαιο και τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις των τιμών του, αλλά και με τους στρεβλούς κανόνες του διεθνούς εμπορίου που νομιμοποιούν το κοινωνικό και περιβαλλοντικό ντάμπινγκ υποσκάπτοντας αργά αλλά σταθερά την οικονομική θέση όλης της Ευρώπης.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το κοινό νόμισμα είχε εξαρχής στηθεί σε σαθρά θεμέλια, χωρίς το αναγκαίο υπόβαθρο μιας πραγματικά κοινής και βιώσιμης οικονομικής πολιτικής με ευθύνη των κυβερνήσεων, που διέκοψαν το φόρουμ που συζητούσε την νομισματική και οικονομική ένωση της Ευρώπης παράλληλα με την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος.

Με το ξέσπασμα της κρίσης, οι κυβερνήσεις των λίγων ισχυρών χωρών επέλεξαν να ενισχύσουν τη θέση τους στο εσωτερικό των χωρών τους και της Ε.Ε., επαναφέροντας στο προσκήνιο τους εθνικούς λαϊκισμούς και υπαγορεύοντας όρους στις πιο αδύναμα οικονομικά κράτη, αντί να αναζητήσουν λύσεις σε πραγματικά ευρωπαϊκή και μακροπρόθεσμη βάση, στην κατεύθυνση της αλληλεγγύης και της κοινής απάντησης στην κρίση, που δεν υπαγόρευε πολιτικές σε βάρος των ασθενέστερων αλλά αντιθέτως απαιτούσε ισορροπημένες και δίκαιες μεταρρυθμίσεις.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην καρδιά μιας πανευρωπαϊκής κρίσης, είναι όμως ταυτόχρονα ο πιο αδύναμος κρίκος της ευρωζώνης. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση επιτάχυνε το σκάσιμο της ελληνικής φούσκας. Για μια τουλάχιστον 15ετία πριν το Μνημόνιο είχε οικοδομηθεί μια οικονομία με ημερομηνία λήξης, στηριγμένη στη διαρκή διόγκωση της ιδιωτικής κατανάλωσης, με αρχικό ορίζοντα την είσοδο στο ευρώ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, και στη συνέχεια με παράταση μέσω έκρηξης του τραπεζικού δανεισμού και της ανοικοδόμησης. Η μετάβαση στο ευρώ είχε γίνει χωρίς ισορροπημένο σχέδιο, με καταστροφικούς όρους: με ισοτιμία που οδηγούσε σε έκρηξη εισαγωγών και με αδιαφάνεια τιμών και επιλεκτικό πληθωρισμό που οδήγησε στα ύψη το κόστος ζωής των ασθενέστερων. Πίσω από την ευρωπαϊκή βιτρίνα τα μικρά και μεγάλα οικολογικά εγκλήματα πολλαπλασιάζονταν παρά την ευρωπαϊκή νομοθεσία και την υποχρέωση προσαρμογής στο ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κεκτημένο, ενώ η ανομία γενικευόταν: από τη διαφθορά και τη διαπλοκή μέχρι τις εργασιακές σχέσεις, τη φοροδιαφυγή και την αυθαίρετη δόμηση. Το 2008-9 η Ελλάδα είχε ήδη τα ψηλότερα ποσοστά κινδύνου φτώχειας στην Ευρώπη των «15», και τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας των νέων. Ένα τέτοιο μοντέλο ήταν, λοιπόν, καταδικασμένο, αργά ή γρήγορα, σε κατάρρευση.

Στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, ριζικές αλλαγές είναι σήμερα αναπόφευκτες. Η διέξοδος από την κρίση απαιτεί βαθιές αλλαγές τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε ευρωπαϊκό αλλά και εθνικό. Το πραγματικό δίλημμα είναι αν θα αποδεχθούμε τις βίαιες αλλαγές που ήδη μας επιβάλλονται βίαια από τις εφαρμοζόμενες νεοφιλελεύθερες πολιτικές, ή αν θα μπορέσουμε να αλλάξουμε τα πράγματα σε μια διαφορετική κατεύθυνση. Από τις απαντήσεις που θα δώσουμε, θα κριθεί κατά πόσο θα υπάρξει βιώσιμη διέξοδος ή αν η Ελλάδα θα οδηγηθεί στις τραγικές καταστάσεις άλλων χωρών, που βίωσαν ανάλογες εμπειρίες σε προηγούμενες δεκαετίες.

Τα ερωτήματα για την κρίση και τη διέξοδο, επισκιάζονται σήμερα συνήθως από το «ναι ή όχι στο Μνημόνιο». Οι Οικολόγοι Πράσινοι απορρίψαμε το Μνημόνιο από την πρώτη στιγμή, γιατί είμαστε ριζικά αντίθετοι στη φιλοσοφία του: συνεχίζουμε να το απορρίπτουμε σταθερά, ως συνταγή κατεδάφισης της οικονομίας μέσω της ύφεσης και ως μετωπική επίθεση στην κοινωνική και περιβαλλοντική  βιωσιμότητα.

Για μας ΔΕΝ αποτελεί ούτε μηχανισμό εξυγίανσης ούτε, αδέξιο έστω, ευρωπαϊκό αυτοσχεδιασμό: είναι η μεταφορά στην ευρωζώνη συνταγών οικονομικής ορθοδοξίας (περικοπές, απορρύθμιση, ιδιωτικοποιήσεις) που έχουν επιβληθεί εδώ και δεκαετίες από το ΔΝΤ σε δεκάδες χώρες του Παγκόσμιου Νότου και καταδικάζονταν σταθερά από τους Πράσινους. Η αποτυχία του είναι ήδη δεδομένη, ενώ η βαθιά ύφεση βρίσκεται ήδη στον πέμπτο χρόνο της. Η βιωσιμότητα του χρέους επιδεινώνεται ενώ το μοντέλο που προβάλλουν ως «λύση» για την πραγματική οικονομία, καταστρέφει περισσότερες θέσεις εργασίας από όσες υπόσχεται να δημιουργήσει, ενώ κλείνει το δρόμο για ακόμη περισσότερες και δημιουργεί μια κοινωνική έρημο.

Πέρα από το βαρύ κοινωνικό κόστος, τέτοιες συνταγές αφήνουν παντού βαθιές και μόνιμες πληγές και στο περιβάλλον, καθώς προωθούν τη λεηλασία των φυσικών πόρων ως «λύση» για την οικονομία. Εξορύξεις, επιστροφή σε επικίνδυνες «μαγικές λύσεις» όπως οι υδρογονάνθρακες, παράκαμψη της πολεοδομικής νομοθεσίας, ασφυκτική πίεση στους θεσμούς που προστατεύουν το περιβάλλον δημιουργεί ένα τοξικό μίγμα με συνέπειες που θα ζούμε για δεκαετίες: νωπές είναι άλλωστε οι διαμαρτυρίες μεγάλων διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων προς την Κομισιόν για την υπονόμευση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας σε όλες τις χώρες του ευρωπαϊκού  Νότου και ιδιαίτερα για την Ελλάδα.

Παράλληλα με την οικονομική – παραγωγική κατάρρευση και την περιβαλλοντική αποδόμηση, προχωράει η διάλυση του κοινωνικού ιστού, η απορρύθμιση των κοινωνικών υποδομών και των υπηρεσιών υγείας. Ήδη εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες δεν έχουν καν πρόσβαση στα συστήματα υγείας ενώ η νέα ηγεσία του υπουργείου Υγείας προαναγγέλλει το κλείσιμο νοσοκομείων. Η οριζόντια προσέγγιση και η επιθετική πολιτική που ακολουθείται χωρίς Εθνικό Σχέδιο, χωρίς προτεραιότητα στην Πρόληψη με μοναδικό κριτήριο την κάλυψη του χρέους, τείνει να δημιουργήσει συνθήκες ανθρωπιστικής κρίσης. Οι κοινωνικές ανισότητες έχουν ενταθεί και το προσδόκιμο επιβίωσης κινδυνεύει να μειωθεί σοβαρά. Οι ΟΠ ζητάμε εξορθολογισμό του ΕΣΥ βάσει εθνικού Σχεδίου, καθολική πρόσβαση  σε αυτό και πραγματική διαφάνεια στις δαπάνες. Αντιδρούμε στη διαφαινόμενη έμμεση ιδιωτικοποίηση του ΕΟΠΥΥ, που υπονομεύει τα ίδια τα θεμέλια του ΕΣΥ.

Παράλληλα, απαιτούμε να δοθεί προτεραιότητα στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων, τόσο ως τόνωση της οικονομίας και διέξοδο από την οικονομική κρίση, όσο και ως αναίρεση των παραγόντων που επιβαρύνουν τόσο την υγεία μας όσο και τις δαπάνες περίθαλψης: τοξικά απόβλητα, εξορύξεις, ατμοσφαιρική ρύπανση, ρύπανση υδροφόρου ορίζοντα κα.

Κλειδί για να σταματήσουμε τις σημερινές καταστροφικές πολιτικές είναι η ανάδειξη ενός πειστικού και συγκροτημένου εναλλακτικού σχεδίου για τη χώρα μας, ικανού να χαράξει μα διαφορετική πορεία και να δώσει πραγματικά λύσεις. Χωρίς αυτό, κανένα «ισχυρό Όχι», καμιά αντιμνημονιακή πολιτική βούληση και καμιά ενότητα γύρω από θολούς προγραμματικούς μέσους όρους δε μπορεί να πετύχει κάτι καλύτερο από ό,τι έγινε στις δεκάδες χώρες όπου εφαρμόστηκαν παρόμοιες συνταγές παρά τις εκτεταμένες κοινωνικές αντιδράσεις.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι κάναμε κεντρικό μας ζήτημα, από την πρώτη στιγμή της κρίσης, την Πράσινη Στροφή στην οικονομία, με ριζική αλλαγή του οικονομικού μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης: επενδύοντας στον επείγοντα αναπροσανατολισμό της Πραγματικής Οικονομίας και τη συμφιλίωσή της με το περιβάλλον, μπορούμε να δημιουργήσουμε μαζικά θέσεις εργασίας, να αναχαιτίσουμε την ανεργία και την ύφεση, να αναπτύξουμε τομείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας πέρα από το κράτος και τις κερδοσκοπικές ιδιωτικές επιχειρήσεις, να βάλουμε τα θεμέλια μιας βιώσιμης ευημερίας για όλους, στηριγμένης λιγότερο στα ατομικά εισοδήματα και περισσότερο στα συλλογικά και δημόσια αγαθά.

Στο πνεύμα αυτό δε σταματήσαμε να καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις:

• Για τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας με ριζικό αναπροσανατολισμό της Πραγματικής Οικονομίας με Πράσινη Στροφή, έμφαση στην τοπική και  περιφερειακή διάσταση, βασικούς πυλώνες τη βιώσιμη αναζωογόνηση της υπαίθρου, την αλλαγή ενεργειακού μοντέλου με απεξάρτηση από το πετρέλαιο και το λιγνίτη, την αναβάθμιση των συλλογικών αγαθών ως στοιχειώδες αντιστάθμισμα στην απώλεια αγοραστικής δύναμης, την προώθηση και ενίσχυση πρωτοβουλιών Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
• Για βιώσιμη δημοσιονομική εξυγίανση με αποτελεσματική είσπραξη των δημόσιων εσόδων, εντοπισμό και δέσμευση των «γκρίζων περιουσιών» από διαφθορά και φοροδιαφυγή, ριζική ανακατανομή των δημόσιων δαπανών με ουσιαστική αξιοποίηση και του τελευταίου ευρώ προς όφελος της κοινωνίας και της βιωσιμότητας.
• Για Πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, με φορολογία του πλούτου και μετατροπή της φορολογίας σε εργαλείο δικαιοσύνης, αναδιανομής, Πράσινης Στροφής και δημιουργίας θέσεων εργασίας.
• Για εναλλακτική ατζέντα διαρθρωτικών αλλαγών με επίκεντρο τη διαφάνεια, το βιώσιμο χωροταξικό σχεδιασμό, την οικοδόμηση αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης ικανής να στηρίξει τους πολίτες και την οικονομία, αποτελεσματικό δημόσιο έλεγχο του τραπεζικού συστήματος και παράλληλη δημιουργία ισχυρού δημόσιου πυλώνα του, σαφή όρια στις ιδιωτικοποιήσεις ώστε να διαφυλαχθούν τα συλλογικά αγαθά και η δυνατότητα δημοκρατικής χάραξης πολιτικών σε στρατηγικούς τομείς, ουσιαστική στήριξη στις μικρότερες ιδίως επιχειρήσεις για να καλύψουν το έλλειμμα ανταγωνιστικότητάς τους χωρίς υποτίμηση της εργασίας.
• Για διεύρυνση της δημοκρατίας με θεσμούς απευθείας συμμετοχής των πολιτών, αποκέντρωση και ενίσχυση του ρόλου της αυτοδιοίκησης και της τοπικής δημοκρατίας, διαφάνεια και λογοδοσία για το πολιτικό σύστημα, διεύρυνση του Κράτους Δικαίου, οικοδόμηση ισχυρής περιβαλλοντικής διακυβέρνησης.
• Για επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου από μηδενική βάση, με ριζική αλλαγή της νεοφιλελεύθερης φιλοσοφίας και των στόχων του, ώστε να γίνει συμβατό με τις ευρωπαϊκές κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές και με μια βιώσιμη διέξοδο για τη χώρα μας και την ευρωζώνη. Πλήρη αντικατάσταση των μέχρι τώρα μέτρων από ένα Εναλλακτικό Σχέδιο διεξόδου, με σεβασμό στην κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
• Για διαγραφή όσου μέρους  του δημόσιου χρέους δε μπορεί να αποπληρωθεί χωρίς εκπτώσεις στην κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα, και για ρήτρες ανάπτυξης-ύφεσης στην αποπληρωμή του υπολοίπου ώστε να μπορέσει η κοινωνία να ελπίσει ξανά.

Δεν είναι, λοιπόν, ίδια ούτε όλα τα «όχι» ούτε όλα τα «ναι». Γι’ αυτό ακριβώς, δίπλα στα απαραίτητα Όχι, οι Οικολόγοι Πράσινοι εστιάζουμε στις προτάσεις διεξόδου με εναλλακτικές λύσεις και πολιτικές, στην ανάγκη για ολοκληρωμένες απαντήσεις σε όλες τις όψεις της κρίσης, στην επείγουσα συγκρότηση θεματικών και τοπικών πλειοψηφιών για τις αλλαγές που χρωστάμε ως κοινωνία στον εαυτό μας.

2. Κρίση και περιβάλλον

Βασικοί άξονες της Πράσινης οπτικής

2.1 Το περιβάλλον παραμένει ζήτημα πρώτης γραμμής

Το περιβάλλον (ως βιοποικιλότητα και ως λειτουργίες/υπηρεσίες που προσφέρουν τα οικοσυστήματα) και οι φυσικοί πόροι αποτελούν το θεμέλιο της ζωής και, κατά συνέπεια, της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας. Για το οικολογικό κίνημα, το περιβάλλον αποτελεί εξ ορισμού ζήτημα πρώτης γραμμής (δεν βρίσκεται, απλά, «ψηλά στην ατζέντα» όπως σε όλους τους υπόλοιπους πολιτικούς χώρους).

Προφανώς, αυτή η ιεράρχηση εξακολουθεί να ισχύει και στην «εποχή της κρίσης» και δεν έρχεται σε δεύτερη μοίρα, επειδή αυτή τη στιγμή προέχει να διασφαλιστούν τα εισοδήματα, οι θέσεις εργασίας και τα κοινωνικά δικαιώματα. Η έλλειψη νερού, π.χ., εξακολουθεί να είναι σοβαρότερη απειλή από την έλλειψη εργασίας διότι, αν μη τι άλλο, δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη οικονομία χωρίς υδατικούς πόρους.

2.2 Η περίοδος της «ανάπτυξης» δεν ήταν μια «καλή εποχή»

Όσον αφορά στο φυσικό περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους, η προ κρίσης περίοδος δεν ήταν μια «χρυσή εποχή» ευφορίας. Όλες οι πολιτικές, όπως σε μεταφορές, οικιστική ανάπτυξη, τουρισμό, διαχείριση απορριμμάτων, ενέργεια, γεωργία κ.λπ., όπως και η ενίσχυση της άκρατης κατανάλωσης, είχαν σοβαρότατες επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, τα άγρια είδη, τις προστατευόμενες περιοχές, στα νερά κ.ο.κ.

Άλλωστε, αυτή ακριβώς, η κριτική για τις επιπτώσεις της ανάπτυξης στο περιβάλλον, αποτελούσε ανέκαθεν το βασικότερο και πιο αναγνωρίσιμο στοιχείο του οικολογικού κινήματος. Αυτή αποτελούσε και τη μόνη σταθερή και συνεπή φωνή αντίδρασης απέναντι σε κάθε σύστημα διακυβέρνησης (από «αριστερά» ως «δεξιά») που υιοθετούσε τη λογική της γρήγορης ανάπτυξης και της επιβολής του ανθρώπου στη φύση.

2.3 Η κρίση αμβλύνει κάποιες από τις πιέσεις έστω και προσωρινά

Η σημερινή κρίση θα μπορούσε να είναι και μια ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε αξίες, πολιτικές και προτεραιότητες, να δούμε τα αδιέξοδα του σημερινού, κυρίαρχου μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης, καθώς η οικονομική κρίση συνδέεται απόλυτα με την περιβαλλοντική, κλιματική και κοινωνική κρίση. Η αδυναμία υλοποίησης πολλών σχεδιασμένων αναπτυξιακών έργων και επενδύσεων, όπως και ο περιορισμός της ευρείας κατανάλωσης και της οικιστικής ανάπτυξης έχουν, έστω και προσωρινά, θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η ακύρωση μεγάλων οδικών έργων, ο περιορισμός της δόμησης σε δάση και γεωργική γη, ο περιορισμός κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων κι εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, παραγωγής σκουπιδιών αποτελούν, αναντίρρητα, προσωρινό έστω περιορισμό της ζημιάς στο περιβάλλον. Όμως αυτό δεν είναι αποτέλεσμα επιλογών αλλά καρπός ανάγκης, από τη βίαιη μείωση εισοδημάτων. Δεν αποτελεί  συνέπεια  θετικών βημάτων στο επίπεδο των πολιτικών επιλογών και της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.

2.3 Η κρίση, ωστόσο, φέρνει κυρίως  πολλά αρνητικά

Τα κύρια αρνητικά αποτελέσματα της κρίσης για το περιβάλλον μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο γενικές κατηγορίες:

Α. Υποχώρηση του φυσικού περιβάλλοντος ως προτεραιότητα στη συνείδηση του μέσου πολίτη. Αυτό οφείλεται και σε λάθη του οικολογικού κινήματος κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, τα οποία δεν κατάφεραν να αλλάξουν την κρατούσα αντίληψη ότι η ενασχόληση με το φυσικό περιβάλλον αποτελεί κάποιου είδους «πολυτέλεια». Έτσι, με τον πρώτο ‘κραδασμό’ το ζήτημα αυτό υποχωρεί («εδώ δεν έχουμε να φάμε, το περιβάλλον θα κοιτάξουμε;»). Αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται η πίεση σε φυσικά οικοσυστήματα, προστατευόμενες περιοχές και φυσικούς πόρους με συνειδητή παραβίαση των νομικών περιορισμών. Επιπλέον, ένα σημαντικό μέρος των πολιτών αποδέχεται την πολιτική περιβαλλοντικής εκποίησης που ακολουθεί η κυβέρνηση.

Β. Πολιτική Περιβαλλοντικής Εκποίησης από την κυβέρνηση, η οποία στηρίζεται σε τρεις (άμεσα αλληλοσχετιζόμενους) άξονες:

– Οπισθοδρόμηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ως δήθεν εμπόδιο για την «ανάπτυξη», επιτρέποντας δράσεις που δεν επιτρέπονταν μέχρι σήμερα, παραβλέποντας σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, διευκολύνοντας πρόχειρα κακοσχεδιασμένα έργα και τακτοποιώντας αυθαιρεσίες του παρελθόντος.

– Εκποίηση (έμμεση ή άμεση) φυσικών πόρων όπως το νερό και δημόσιας γης με σκοπό τη θεμελιώδη αλλαγή χρήσης (π.χ. αγροτικές περιοχές ή προστατευόμενες φυσικές περιοχές που γίνονται οικισμοί ή τουριστικές περιοχές).

– Ενεργοποίηση παρωχημένων και άλλοτε ασύμφορων επενδυτικών σχεδίων τα οποία (σε συνδυασμό με τις αυξημένες διεθνείς τιμές, π.χ. σε υδρογονάνθρακες και χρυσό) είναι προσοδοφόρα μόνο αν αγνοηθούν οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις

2.4 Η Πράσινη στάση

Η αντίδραση στα αρνητικά της κρίσης (άρα, και σε ότι αφορά στο περιβάλλον) από πολλούς ταυτίζεται με τον αγώνα για ανατροπή της κυβέρνησης και της πολιτικής που αυτή εφαρμόζει. Ο οικολογικός χώρος, ωστόσο, δεν πρέπει να αρκείται σε αυτό. Οφείλει να αναβαθμίσει τα ζητήματα περιβάλλοντος στη συνείδηση των πολιτών αλλά και να διαφοροποιηθεί από μια «ανατροπή» που δεν θα αμφισβητήσει τα κρατούντα μοντέλα ανάπτυξης και κατανάλωσης και απλά επιδιώκει παλινόρθωση της προηγούμενης κατάστασης. Κεντρικό σημείο αιχμής πρέπει να είναι το Πράσινο πρόγραμμα και συγκεκριμένα:

– Να φανεί ότι το φυσικό κεφάλαιο δεν είναι περιττό εμπόδιο, αλλά η μοναδική βάση για καλύτερη ποιότητα ζωής, μείωση των επιπτώσεων της φτώχειας και μία ουσιαστική και βιώσιμη αναβίωση της παραγωγικής βάσης της χώρας για «έξοδο από την κρίση».

– Απέναντι σε κάθε απόπειρα περιβαλλοντικής εκποίησης, εκτός από αντίδραση, να θέτουμε και τις αρχές της αειφορίας και της βιώσιμης διαχείρισης του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Δεν αρκεί να εναντιωνόμαστε στις αλλαγές που επιχειρούνται αφού, κατά κανόνα, δε συμφωνούσαμε ούτε με την προηγούμενη κατάσταση. Για παράδειγμα, δεν έχει νόημα να είναι κανείς μόνο εναντίον της ιδιωτικοποίησης του νερού αν δεν θέτει ταυτόχρονα την ανάγκη αειφορικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων, περιορισμό στη σπατάλη και θεμελιωδών αλλαγών στον τρόπο κατανάλωσης.

Διαφορετικά, αν αποδεχθούμε να είναι το περιβάλλον το πρώτο θύμα, παραγνωρίζουμε ότι:

• Σε καιρούς λιτότητας, η υποβάθμιση των συλλογικών αγαθών μας κάνει δύο φορές φτωχούς.
• Οι πληγές στο περιβάλλον θα διαιωνίζουν την κρίση, ακόμη κι αν κάποια στιγμή το χειρότερο για την οικονομία περάσει, ακόμη κι αν οι συσχετισμοί στην κοινωνία άλλαζαν και ακολουθούνταν πολιτικές κοινωνικής δικαιοσύνης.
• Η καταστροφή πολύτιμων φυσικών πόρων στο όνομα της σωτηρίας της οικονομίας, υπονομεύει τελικά και την ίδια την οικονομία.

3. Η πράσινη ταυτότητα, σήμερα: Υπάρχει χώρος για συνεργασίες, εκλογικές ή κυβερνητικές;

Ποιες πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες μπορούν να εφαρμόσουν ένα εναλλακτικό σχέδιο διεξόδου; Οι Πράσινοι μπορεί να αναλάβουν κυβερνητικές ευθύνες και κάτω από ποιες προϋποθέσεις; Είναι δύναμη που απλώς μένει στην εύκολη κριτική και στην αντιπολίτευση; Μπορούν, κι αν ναι, με ποιους να συνεργαστούν; Είναι αριστερά ή δεξιά, είναι συστημική ή αντισυστημική δύναμη;

3.1 Αριστερά ή δεξιά, παλιό ή νέο;

Οι Οικολόγοι Πράσινοι ανήκουν σε μια διακριτή πολιτική οικογένεια, διαφορετική από αυτή της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, των φιλελευθέρων και της Αριστεράς. Οι διαφορές είναι σαφείς τόσο σε επίπεδο ευρωπαϊκό, όπως στο Ευρωκοινοβούλιο, όσο και στην Ελλάδα.

Ιστορικά οι Πράσινοι προέρχονται από τη μεγάλη κοσμογονία του 1968 και το κίνημα αμφισβήτησης της δεκαετίας του ‘60, έφυγαν όμως πολύ νωρίς από τα στενά όρια της Αριστεράς, μένοντας πιστοί σε αξίες όπως η ελευθερία, η ισότητα, η ειρήνη, η δικαιοσύνη σε όλες τις εκδοχές της: κοινωνική, διαγενεακή, περιβαλλοντική, αλλά και δίκαιη κατανομή του πλούτου και της πρόσβασης στους φυσικούς πόρους. Σήμερα οι Πράσινοι αποτελούν μια «μετά-αριστερά», που υπερβαίνει την παλιά γραμμική πολιτική διαίρεση, αριστερά-κέντρο-δεξιά, και απαντάει με νέους τρόπους στα σημερινά προβλήματα και χτίζει τη δική της πράσινη πολιτική ταυτότητα.

Οι Πράσινοι επιδιώκουν να αξιοποιούν τις αγωνιστικές εμπειρίες και τις ιδεολογικές κατακτήσεις ολόκληρου του κινήματος της ανθρώπινης χειραφέτησης και αντιστέκονται στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, την απαξίωση του κόσμου της εργασίας και των συλλογικών αγαθών. Η επιθυμία τους για μια κοινωνία δίκαιη και αλληλέγγυα, με συλλογικότητα και επικοινωνία, σεβασμό της διαφοράς και δημιουργικότητα, χωρίς αυταρχισμό και εθνικισμό, ρατσισμό και μισαλλοδοξία, τέμνεται σαφώς με τα πιο δημιουργικά πολιτικά και κοινωνικά οράματα.

Ενσωματώνουν δημιουργικά στις πολιτικές και στην κουλτούρα τους τις παραδόσεις για τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, την κοινωνική δικαιοσύνη, την οικολογία, την ισότητα των φύλων, την ανθρώπινη απελευθέρωση, την πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας αλλά και της συλλογικότητας μέσω της πρωτοβουλίας και της κοινωνίας των πολιτών.

3.2 Από θέση μόνιμης αντιπολίτευσης, συμμετοχή όπως-όπως σε μια κυβέρνηση ή ποια άλλη εναλλακτική;

Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουμε μιλήσει πολύ νωρίς για την ανάγκη αλλαγών και ανατροπών, αλλά και για οριστικό τέλος στις μονοκομματικές κυβερνήσεις και στον δικομματισμό. Δεν πρέπει, όμως, ο δικομματισμός του παρελθόντος να αντικατασταθεί από έναν ιδιότυπο νέο δικομματισμό. Από θέση αρχής οι Οικολόγοι Πράσινοι είναι υπέρ των κυβερνητικών συνεργασιών, με προϋπόθεση όμως ότι μπορούν να δώσουν λύσεις και ότι βασίζονται σε κοινές αξίες, πολιτικές προτάσεις και ξεκάθαρες δημοκρατικές αρχές.

3.3 Σχέδιο διακυβέρνησης ακόμα από τη θέση της αντιπολίτευσης

Οι βαθιές αλλαγές και ανατροπές που απαιτούνται δεν μπορεί να προωθηθούν αν δεν έχουν ωριμάσει στην κοινωνία κι αν δεν βασίζονται σε ισχυρή πλειοψηφία στην κοινωνία και όχι απλώς στη Βουλή.

Συμμετέχοντας λοιπόν στα κοινωνικά κινήματα και στηρίζοντας τις διεκδικήσεις και τους στόχους τους, οι Πράσινοι επιδιώκουν ευρύτερες πλειοψηφίες που θα οδηγήσουν σε βαθιές κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές κι αξιακές αλλαγές, με δεδομένο ότι  συνδυάζουν πολιτικό ρεαλισμό με οραματικές επιλογές. Κυβερνητικές όμως συνεργασίες προϋποθέτουν προγραμματική συμφωνία και ένα συγκεκριμένο σχέδιο διακυβέρνησης που προχωράει βαθιές αλλαγές στην κατεύθυνση της κοινωνικής και οικολογικής βιωσιμότητας, όχι απλώς για τη διανομή της εξουσίας και τη συντήρηση ενός αποτυχημένου πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού μοντέλου.

Όμως, οι Πράσινοι δεν περιμένουν απλώς να κερδίσουν την πλειοψηφία ή να μπουν στην κυβέρνηση για να προωθήσουν τις αναγκαίες σήμερα -περισσότερο από ποτέ- βαθιές πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές κι αξιακές αλλαγές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι εν δυνάμει ψηφοφόροι μας επιζητούν από εμάς όχι μόνο ουσιαστική κριτική, αλλά και ένα συνεκτικό, εναλλακτικό σχέδιο διακυβέρνησης που να προωθείται ακόμα και από θέση αντιπολίτευσης. Επιδιώκουμε λοιπόν και εργαζόμαστε, αξιοποιώντας και την παρουσία μας στο ευρωκοινοβούλιο και την αυτοδιοίκηση, να διατυπώνουμε και να προωθούμε καθημερινά προτάσεις μιας ριζικά νέας διακυβέρνησης ανεξάρτητα από τα εκλογικά μας ποσοστά. Στο πεδίο της στρατηγικής στόχευσης, είμαστε σαφώς μια αντισυστημική δύναμη. Ταυτόχρονα όμως είμαστε και θεσμική δύναμη συνεχών μεταρρυθμίσεων και ώριμων ανατροπών.

3.4 Για μια εναλλακτική διακυβέρνηση

Στο πλαίσιο αυτό οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε απόλυτη πολιτική προτεραιότητα μια εναλλακτική διακυβέρνηση βιωσιμότητας της χώρας, τόσο για την έξοδο από την κρίση σε παρόντα χρόνο όσο και διασφάλιση των όρων για πραγματική βιώσιμη ευημερία και των μελλοντικών γενεών.

• Μία εναλλακτική στην πολιτική που οδήγησε στην οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική, πολιτική και βαθύτατη ηθική κρίση τη χώρα.
• Εναλλακτική στη διακυβέρνηση που θυσιάζει τους ανθρώπους, την πραγματική οικονομία, την κοινωνική προστασία, τη δημοκρατία και το περιβάλλον, και με αυταρχισμό επιχειρεί να διασώσει τις τράπεζες, τα ιδιωτικά συμφέροντα και τις πελατειακές σχέσεις που τους διατηρούν στην εξουσία.
• Εναλλακτική στο λαϊκισμό, τον εθνικισμό και το νεοναζισμό, εναλλακτική στα οράματα που νοσταλγούν την προ κρίσης εποχή και στην αντίσταση σε κάθε αλλαγή. Εναλλακτική στις εξαγγελίες που υπόσχονται τα πάντα σε όλους.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουμε μια εναλλακτική διακυβέρνηση οικονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής και πολιτικής βιωσιμότητας της χώρας, με στόχο την πραγματική ευημερία των πολιτών και της κοινωνίας.

• Μια εναλλακτική διακυβέρνηση που έχει στόχο τη βιώσιμη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, με σαφή πράσινο προσανατολισμό, για μία οικονομία με κοινωνική και περιβαλλοντική υπευθυνότητα, για τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας, για συλλογικές απαντήσεις και κοινωνικά αλληλέγγυες δομές, για μία οικονομία όπου θα ευημερούν οι άνθρωποι και η κοινωνία άσχετα από τους δείκτες και τους αριθμούς.
• Μια εναλλακτική διακυβέρνηση που έχει στόχο τη δημιουργία διχτύου κοινωνικής αλληλεγγύης για κάθε άνθρωπο, το σεβασμό των δικαιωμάτων και της διαφορετικότητας, που επενδύει στην παιδεία, τον πολιτισμό, την πρόληψη στην υγεία, στην αλληλεγγύη.
• Μια εναλλακτική διακυβέρνηση που έχει στόχο την εφαρμογή ενεργητικών πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας.
• Μια εναλλακτική διακυβέρνηση που έχει στόχο την πολιτική ανασυγκρότηση της χώρας με περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη Ευρώπη, περισσότερη διαφάνεια, με τις αναγκαίες αλλαγές στους πολιτικούς θεσμούς, για μεγαλύτερη συμμετοχικότητα του πολίτη, διεύρυνση της διαβούλευσης σε όλα τα επίπεδα αποφάσεων, την ανάπτυξη της περιφερειακότητας.
• Μια εναλλακτική διακυβέρνηση που έχει στόχο μια αποτελεσματική, διαφανή και σύγχρονη δημόσια διοίκηση, που μέσα από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, της διαφθοράς και της φορολόγησης του πλούτου αλλά και ένα κοινωνικά δίκαιο και περιβαλλοντικά προσανατολισμένο φορολογικό σύστημα θα προσφέρει και ένα δημόσιο τομέα που να ενισχύει την πρόληψη στην υγεία, την ευαισθητοποίηση και την κρίση στην παιδεία, την κοινωνική αλληλεγγύη, το σεβασμό της διαφορετικότητας και τα δικαιώματα των ανθρώπων, την ασφάλεια, το σεβασμό και την εξυπηρέτηση των πολιτών.
• Μια εναλλακτική διακυβέρνηση που έχει στόχο την πραγματική ευημερία της κοινωνίας και των πολιτών, χωρίς να νοσταλγεί το χαμένο παράδεισο της υπερκατανάλωσης.

3.5 Οι πολιτικές δυνάμεις

Στο σημερινό πολιτικό τοπίο της χώρας μας, πραγματικό εναλλακτικό σχέδιο δε φαίνεται δυστυχώς να κατατίθεται από τις δυνάμεις που συμμετέχουν σήμερα στη Βουλή.

• Τα τρία κόμματα που στηρίζαν μέχρι πρόσφατα την κυβέρνηση, εξάντλησαν  τις πρωτοβουλίες τους στη συμμόρφωση με τους ασφυκτικούς όρους και τη φιλοσοφία που επιβάλλουν οι δανειστές, αλλά και στη μεταξύ τους κατανομή των θέσεων εξουσίας, χωρίς να παρουσιάσουν δικό τους σχέδιο διεξόδου από την κρίση. ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ έδειξαν να διαφοροποιούνται μόνο ως προς τα «αποδεκτά» επίπεδα αυταρχισμού αλλά και στα επικίνδυνα ανοίγματα της ΝΔ προς τους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής. Η αποτυχία τους να δώσουν στην τρικομματική κυβέρνηση ένα στίγμα διαφορετικό από εκείνο μιας αυτοδύναμης σκληρής Δεξιάς, απειλεί να υπονομεύσει μακροπρόθεσμα την εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις συνεργασίας.

• Επιμέρους πρωτοβουλίες μικρής κλίμακας και εμβέλειας θα μπορούσαν να αναληφθούν ακόμη και στο σημερινό πλαίσιο: δε μπορεί όμως να υπάρξει συνολική διέξοδος για τη χώρα, με όρους όπως υποχρεωτικά διαρκή πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 5% του ΑΕΠ και μόνιμη οροφή 37% στις πρωτογενείς δημόσιες δαπάνες έναντι 43% στην υπόλοιπη Ε.Ε. Στις σημερινές λοιπόν συνθήκες, δεν υπάρχουν περιθώρια συμμετοχής μας σε κυβέρνηση που αποδέχεται τις δεσμεύσεις αυτές του Μνημονίου. Περιθώρια για προγραμματικές συζητήσεις με τέτοιες δυνάμεις μπορούν να υπάρξουν μόνο για επιμέρους ζητήματα, στα πλαίσια της στρατηγικής μας για θεματικές πλειοψηφίες.
• Η άτακτη φυγή της «κυβερνώσας Αριστεράς» της ΔΗΜΑΡ από την επιχείρηση «σωτηρίας» της χώρας, κάτω από το βάρος της κατακραυγής κυρίως για τις αντιδημοκρατικές αθλιότητες της κυβέρνησης Σαμαρά, διαψεύδει παταγωδώς τις όποιες μεταρρυθμιστικές ελπίδες από ένα ετερόκλητο κυβερνητικό σχήμα, βάζει τέλος στα σενάρια συγκρότησης κοινού πολιτικού χώρου της ΔΗΜΑΡ με το ΠΑΣΟΚ, στιγματίζει την αντίληψη ότι πολιτική είναι ένα σύνολο από συμφέροντες συμβιβασμούς και αποδεικνύει ότι κυβερνητικές συνεργασίες δεν μπορούν να γίνονται παρά μόνο με βάση ένα σαφές προγραμματικό πλαίσιο.
• Η άνοδος της Χρυσής Αυγής, αποτελεί φαινόμενο ιδιαίτερα επικίνδυνο για την κοινωνία και τη δημοκρατία. Ακόμη και σε συνθήκες κρίσης, ένα νεοναζιστικό κόμμα-εγκληματική οργάνωση πολύ δύσκολα θα αναδεικνυόταν δημοσκοπικά σε τρίτη πολιτική δύναμη, αν η ΝΔ (αλλά και στελέχη του ΠΑΣΟΚ) δεν προωθούσαν επικίνδυνα ανοίγματα προς την ατζέντα και τη ρητορική της. Μετατρέποντας την ανασφάλεια των πολιτών σε αίτημα αυταρχισμού, χρησιμοποιεί τις βίαιες ενέργειές της ως επικοινωνιακό εργαλείο. Η στάση της σε θέματα όπως οι εξορύξεις χρυσού ή το κλείσιμο της ΕΡΤ επιβεβαιώνει ότι αποτελεί μέρος του πολιτικοοικονομικού συστήματος, και όχι αντίπαλό του. Η αντιμετώπιση της απειλής της, οφείλει να αποτελέσει αυτοτελή προτεραιότητα για όλες τις δημοκρατικές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις.
• Η ιστορική Αριστερά και βεβαίως ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν επενδύσει στο «ισχυρό Όχι» και κυρίως στην εκλογική τους ενίσχυση, αναζητώντας την υποστήριξη και όσων αρνούνται την ανάγκη κάθε αλλαγής. Μέχρι στιγμής ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καταθέτει ούτε φερέγγυο και πειστικό εναλλακτικό σχέδιο διεξόδου, ούτε αξιόπιστη στρατηγική για μια νέα πολιτική και κοινωνική πλειοψηφία στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Με τη στρατηγική του έχει φέρει σε ρόλο ρυθμιστή το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ και, σε περίπτωση ανάδειξης του σε πρώτο κόμμα, είναι πιθανό να έχουμε ΚΑΙ Μνημόνιο ΚΑΙ Αριστερά. Στο πλαίσιο αυτό ενισχύουμε την ιδεολογική και πολιτική αυτοτέλειά μας, και απέναντι στην Αριστερά. Προγραμματική συμμαχία μαζί της μπορεί να είναι εφικτή, μόνο αν πρώτα ανοίξουν τα χαρτιά τους στην κοινωνία, παρουσιάζοντας φερέγγυο και πειστικό πρόγραμμα για την έξοδο από την κρίση και για τη συγκρότηση νέων, πλειοψηφικών πολιτικών συμμαχιών.

Με τα δεδομένα αυτά, δε φαίνεται να υπάρχει προς το παρόν αξιόπιστη κυβερνητική στρατηγική διεξόδου, με την οποία να αναζητήσουμε μετεκλογικές συμπράξεις. Για να οικοδομηθεί μια τέτοια στρατηγική χρειάζεται και ενίσχυση του πράσινου πόλου, ώστε να παίξει ρόλο καταλύτη μετεκλογικά.

Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά προϋποθέτουν αξιόλογη παρουσία μας και στο ελληνικό κοινοβούλιο, ώστε να μπορούμε να επηρεάζουμε τις εξελίξεις.

4. Η ΩΡΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΕΙΝΑΙ ΤΩΡΑ

4.1 Χρειαζόμαστε περισσότερη Ευρώπη με δημοκρατία, κοινωνική συνοχή και βιωσιμότητα.

Η λύση στα σημερινά αδιέξοδα δεν μπορεί να προκύψει παρά με πρωτοβουλία της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας, με ευρωπαϊκή όμως αλληλεγγύη και με συμμαχίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η σημερινή Ευρώπη της Κομισιόν και της κυριαρχίας των κυβερνήσεων  (διακυβερνητικό μοντέλο -Συμβούλιο)  βρίσκεται πια σε κρίσιμο σταυροδρόμι:

• Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, η υποτιθέμενη απαίτηση για ομοφωνία των κυβερνήσεων έχει εκφυλιστεί σε υπαγόρευση όρων από μια μειοψηφία ισχυρών χωρών (που εκπροσωπούν το πολύ 20-25% των πολιτών) προς τις υπόλοιπες. Οι κυβερνήσεις σκέφτονται όλο και περισσότερο με όρους εσωτερικής πολιτικής και εθνικών λαϊκισμών, το χάσμα ανάμεσα στη Βόρεια Ευρώπη και τις μεσογειακές χώρες γίνεται όλο και βαθύτερο ακόμη και σε επίπεδο κοινωνιών.
• Από την άλλη, η επιστροφή σε εθνικές πολιτικές αποτελεί πειρασμό για όλο και περισσότερους. Απαντήσεις όμως για ζητήματα όπως ο έλεγχος του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, η κλιματική αλλαγή, η αλλαγή των όρων του διεθνούς εμπορίου, μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορούν να δοθούν. Οι υπερεθνικές άλλωστε ολοκληρώσεις αποτελούν πραγματικότητα και στον εκτός Ευρώπης κόσμο, με τη διαφορά ότι εκεί προωθούνται με ακόμη χειρότερους όρους: χωρίς κοινούς θεσμούς, χωρίς δημοκρατικό έλεγχο και χωρίς καμιά απολύτως πρόβλεψη κοινωνικής ή περιβαλλοντικής προστασίας.

Μαζί με όλο το πράσινο κίνημα, είμαστε στην πρώτη γραμμή κατά του λαϊκισμού, που προσπαθεί να στρέψει τη μια ευρωπαϊκή κοινωνία απέναντι στην άλλη. Όπως χρειάζεται να αλλάξει η Ελλάδα, χρειάζεται να αλλάξει και η Ευρώπη.

Η διέξοδος από την κρίση περνάει μέσα από περισσότερη Ευρώπη: Ευρώπη δημοκρατική και ομοσπονδιακή, με ισχυρή κοινωνική διάσταση και οικονομική, πολιτική, φορολογική και κοινωνική ολοκλήρωση. Σχέδια για μια συγκεντρωτικότερη «αυτοκρατορική» Ευρώπη, περισσότερο ίσως ενοποιημένη σε κάποιους τομείς αλλά στηριγμένη πάντα στις κυβερνήσεις και περισσότερο αυταρχική στην επιβολή των αποφάσεων της στις κοινωνίες, δεν αποτελούν για μας «περισσότερη Ευρώπη» αλλά εγκατάλειψη των αρχών και των διακηρύξεων της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Στην κατεύθυνση αυτή οι Πράσινοι αγωνίζονται με συγκεκριμένες προτάσεις για μετεξέλιξη της Ευρώπης σε πραγματική δημοκρατική ομοσπονδία, με ενίσχυση του ευρωκοινοβουλίου (αλλά και των εθνικών κοινοβουλίων και των περιφερειών), χειραφέτηση των ευρωπαϊκών αποφάσεων από τις εθνικές κυβερνήσεις, πλήρη έλεγχο της Κομισιόν από το ευρωκοινοβούλιο.

Παράλληλα όμως καταθέτουν, μέσα από το «Σύμφωνο Βιώσιμης Ευημερίας», ολοκληρωμένη πρόταση για μια νέα αρχιτεκτονική στην ευρωζώνη, με στόχο να συνδυάσουμε μια ευρωπαϊκή οικονομία ευημερίας για όλους, με την προσαρμογή στα όρια που θέτουν οι δυνατότητες του πλανήτη:

• Ολοκληρωμένο Σύμφωνο Φορολογικής Σύγκλισης, με Ευρωπαϊκό Φόρο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών, Ευρωπαϊκή κλιματική/ενεργειακή συνεισφορά, τερματισμό του σημερινού φορολογικού ανταγωνισμού υπέρ των επιχειρήσεων, πλήρη εξάλειψη των φορολογικών παραδείσων.
• Μεγάλη αύξηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού ανάλογη της αναγκαίας πανευρωπαϊκής δημόσιας παρέμβασης, συνδυασμένη με έκδοση επενδυτικών ευρωομολόγων για έργα πράσινων υποδομών.

• Ολοκληρωμένη εποπτεία για τα οικονομικά μεγέθη, που θα ενσωματώνει πλήρως την κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση και δε θα εστιάζει μονόπλευρα στο δημόσιο έλλειμμα και το χρέος.
• Δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου με δημοκρατικό έλεγχο, με μόνιμο μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων και έκδοσης ευρωομολόγων για το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρέους των χωρών μελών.
• Αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους στις χώρες όπου δεν είναι πια βιώσιμο. Παράλληλη εξυγίανση και αυστηρή ρύθμιση του τραπεζικού τομέα, με κύριο στόχο να πάψει να δημιουργεί κινδύνους για την πραγματική οικονομία και να ξαναγίνει υπηρέτης της.

Γύρω από τις προτάσεις αυτές, μπορεί και πρέπει να οικοδομηθεί μια νέα πανευρωπαϊκή πλειοψηφία με ορίζοντα το επόμενο ευρωκοινοβούλιο και κορμό τους Πράσινους. Μια τέτοια στρατηγική απαιτεί:

• Μαζική συμμετοχή των πολιτών όλης της Ευρώπης στις ευρωεκλογές του 2014, ώστε οι κυβερνήσεις να μη μπορούν να υποβαθμίζουν τις αποφάσεις του ευρωκοινοβουλίου.
• Αποφασιστική ενίσχυση των Πράσινων, ως δύναμης που καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις αλλαγής και αγωνίζεται για να διαμορφωθούν ευρύτερες πλειοψηφίες σε θετική κατεύθυνση.
• Πανευρωπαϊκή καταδίκη των συντηρητικών αλλά και των ακροδεξιών δυνάμεων, που πρωτοστατούν στην υπονόμευση της Ευρώπης με κοντόφθαλμες πολιτικές και στην αναβίωση των εθνικών λαϊκισμών που υποθηκεύουν το μέλλον της.
• Μήνυμα στους σοσιαλιστές, ώστε να πιεστούν να εγκαταλείψουν τη συνεργασία τους με τους συντηρητικούς και να αλλάξουν στρατόπεδο, ώστε να γίνουν μέρος της λύσης.
• Ανάλογο μήνυμα και προς την Αριστερά, να βγει από το σημερινό της απομονωτισμό και να αναζητήσει κι αυτή ρόλο στη διαμόρφωση ευρύτερων πλειοψηφιών.

Μια τέτοια αλλαγή συσχετισμών μπορεί να πιέσει και άλλες δυνάμεις των χωρών του Νότου και του Μηχανισμού Στήριξης, να συνταχθούν και αυτοί με μια βιώσιμη αναμόρφωση της Ευρώπης.

Σε αυτή τη βάση μπορούμε:

• Να επαναδιαπραγματευτούμε από μηδενική βάση τους όρους και τη φιλοσοφία του Μνημονίου, στη βάση ενός εναλλακτικού σχεδίου, που θα πετύχει με άλλη πολιτική τους απαραίτητους βιώσιμους και ρεαλιστικούς  στόχους εξυγίανσης των δημοσιονομικών της χώρας.
• Να ανοίξουμε, από ευρωπαϊκή σκοπιά, το θέμα της αλλαγής των σημερινών κανόνων του διεθνούς εμπορίου που πιέζουν σήμερα την Ευρώπη, ώστε να αποκλειστεί ως εμπορική πρακτική το κοινωνικό και περιβαλλοντικό ντάμπινγκ και να πάψει η έμμεση επιδότηση του τεράστιου οικολογικού κόστους των διεθνών εμπορευματικών μεταφορών.

4.2 Το πλαίσιο για αντιμετώπιση του ευρωσκεπτικισμού

Οι πολίτες για διαφορετικούς, ίσως, λόγους είναι απογοητευμένοι ή και οργισμένοι με την Ευρώπη. Ένα σημαντικό ποσοστό πολιτών αντιδρά κυρίως στις προωθούμενες πολιτικές λιτότητας, την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Άλλοι είναι απογοητευμένοι γιατί απουσιάζουν αποφασιστικά βήματα για ευρωπαϊκή ενοποίηση, κοινές πολιτικές στην οικονομία, στην κοινωνική πολιτική, στο περιβάλλον, στην αλληλεγγύη. Άλλοι αντιδρούν για λόγους ιδεολογικούς σε προσπάθειες περισσότερες ενοποίησης. Επομένως δεν είναι όλες οι κριτικές για την Ευρώπη προς την ίδια κατεύθυνση.

Η απάντηση στον ευρωσκεπτικισμό που έχει ως βάση την απογοήτευση των πολιτών από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές λιτότητας και περικοπών θα πρέπει να είναι η αλλαγή αυτών των πολιτικών και όχι η κατεδάφιση του κοινού οικοδομήματος. Αν οι πολίτες διαφωνούν με αυτές τις πολιτικές, δεν έχουν παρά να τιμωρήσουν αυτούς που τις προωθούν.

Αντιθέτως, μειωμένη συμμετοχή στις ευρωεκλογές και ενίσχυση λαϊκιστικών και ακροδεξιών ή και νεοναζιστικών δυνάμεων στο νέο Ευρωκοινοβούλιο:

• θα αποδυναμώσει το μόνο εκλεγμένο θεσμό που είναι στον ένα ή στον άλλο βαθμό κοντά στους πολίτες, στέκει κριτικά σε λογικές μονόπλευρης λιτότητας και απορρύθμισης,
• θα απονομιμοποιήσει ή τουλάχιστον θα πλήξει την ευρωπαϊκή ιδέα και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε διάλυση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος ή επιστροφή σε εθνικές περιχαρακώσεις και κοντόφθαλμες λογικές, που όχι μόνο δεν θα βοηθήσουν τις κοινωνίες του Νότου αλλά δεν θα είναι προς συμφέρον ούτε των κοινωνιών του Βορρά.
• δεν θα δημιουργήσουν κάποιο αντίπαλο δέος στις εφαρμοζόμενες σήμερα από πολλές κυβερνήσεις πολιτικές και στην ανεξέλεγκτη αγορά, αφού δεν θα υπάρχει παρά ένα αποδυναμωμένο ευρωκοινοβούλιο, χωρίς κύρος και δύναμη να προωθήσει λύσεις για αναδιανομή, κοινωνική συνοχή και μεταρρυθμίσεις της οικονομίας.

Η Ευρώπη είναι όπως η δημοκρατία: μπορεί να θεωρηθεί η «χειρότερη» επιλογή, μόνο αν εξαιρεθούν όλες οι υπόλοιπες. Γι’ αυτό ακριβώς η παρέμβαση όλων μας στις ευρωπαϊκές εξελίξεις είναι σήμερα επιτακτικότερη παρά ποτέ.

Μαζί, λοιπόν, για μια Ευρώπη των πολιτών, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της πράσινης προοπτικής

Η ΩΡΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, ΕΙΝΑΙ ΤΩΡΑ

Αθήνα, 7 Ιουλίου 2013

Το συνέδριο επανεκκίνησης των Οικολόγων Πράσινων