Βιώσιμος Τουρισμός

Για ένα βιώσιμο Τουρισμό στη δεκαετία 2021-2030, τη μετά Covid και της κλιματικής κρίσης

Η πανδημία έδωσε το έναυσμα για τον μετασχηματισμό του τουρισμού, από το μοντέλο του μαζικού υπερ-τουρισμού το οποίο αποδείχτηκε μη ανθεκτικό και βιώσιμο σε ένα άλλο μοντέλο με κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Ανέδειξε επίσης την αλλαγή στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών προς τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού που βρίσκονται κοντά στη φύση, τον αγροτουρισμό, τον τουρισμό της υπαίθρου, κ.ά.

Σημαντικό ποσοστό τουριστών επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν πιο φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους μεταφοράς, όπως περπάτημα, ποδηλασία ή δημόσιες συγκοινωνίες με ταξί ή ενοικίαση αυτοκινήτων ώστε να αποκτήσουν μια πιο αυθεντική εμπειρία του προορισμού ερχόμενοι σε επαφή με την τοπική κοινότητα, το φυσικό κι ανθρωπογενές περιβάλλον.

Η άμεση απεξάρτηση από το παρωχημένο και ελάχιστα πλέον αποδοτικό για την ελληνική οικονομία μοντέλο του μαζικού τουρισμού – χαμηλού κόστους και ολοκληρωτικά ελεγχόμενο από μεγάλα διεθνή τουριστικά πρακτορεία είναι βασική πολιτική πρόταση των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ. Ενισχύουμε τον οικογενειακό και κοινωνικοποιημένο τουρισμό με στήριξη επιχειρηματιών εγκατεστημένων στους τόπους τους και τους τουριστικούς προορισμούς, με ιδιαίτερη έμφαση στην εξατομίκευση – εξειδίκευση των προσφερόμενων υπηρεσιών.

H μετά Covid εποχή κάνει πιο επιτακτική την ανάγκη για ένα μοντέλο τουρισμού με χαρακτηριστικά ασφάλειας και βιωσιμότητας.

Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ διαμορφώνουμε τουριστικές πολιτικές που προωθούν την εικόνα της χώρας μας ως πράσινο προορισμό, με μοναδικού κάλλους ομορφιές και κλίμα, βοηθώντας ταυτόχρονα τις μικρές επιχειρήσεις να αποκτήσουν πρόσβαση σε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ώστε να βελτιώσουν το «πράσινο» προφίλ τους.

Ο τουριστικός τομέας, μετά την πανδημία του κορονοϊού, πρέπει να είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει μελλοντικές παρόμοιες κρίσεις.

Περιβαλλοντικά Βιώσιμος Τουρισμός

Την ίδια στιγμή αποκτά ένταση το αίτημα για τη στήριξη μοντέλων βιώσιμου τουρισμού με στόχο τη μείωση του κλιματικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος του τομέα. Ο παγκόσμιος τουρισμός θεωρείται υπεύθυνος για το 8% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, κυρίως λόγω των αεροπορικών μετακινήσεων.

Σημαντικό είναι επίσης να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη του τουρισμού και των σχετικών υποδομών που απαιτούνται δεν θα απειλήσει περισσότερο τα φυσικά τοπία, την ποιότητα του παράκτιου περιβάλλοντος και τη βιοποικιλότητα. Αναδεικνύεται δηλαδή και πάλι ως προτεραιότητα σχεδιασμού η αρχή της φέρουσας ικανότητας του τουρισμού σε κάθε περιοχή.[1] Η εφαρμογή της αρχής αξίζει να βασιστεί σε καταγραφή, έρευνα, εφαρμογή καλών πρακτικών, προτάσεις πολιτικής στρατηγικής, αλλά και ενημέρωση – ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού και των επισκεπτών.

Προοπτικές για αληθινή βιωσιμότητα του κλάδου, με την οικονομική – κοινωνική και περιβαλλοντική της διάσταση. Η πανδημία ανέδειξε το πρόβλημα της μονοκαλλιέργειας στον τουρισμό σε πολλές περιοχές της χώρας που ζουν αποκλειστικά από το τουριστικό προϊόν. Έτσι άτομα που πέρασαν από τον αγροτικό τομέα στον τουρισμό, επωφελούμεναι της ραγδαίας αύξησης της ζήτησης, δεν μπορούν να βρουν άλλη δουλειά όταν υπάρχει πρόβλημα στον τουρισμό, αφού πλέον δεν υπάρχουν προσόντα και υποδομή για κάποια άλλη απασχόληση.

Προτείνουμε μια σειρά αλλαγών για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη:

• Προσδιορισμός της οικολογικής αντοχής ή της φέρουσας ικανότητας κάθε προορισμού (αντοχές με βάση το φυσικό και το ανθρωπογενές οικοσύστημα, τους διαθέσιμους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους, τα συστήματα διαχείρισης,  τις υποδομές διαχείρισης αποβλήτων, την  υπάρχουσα παραγωγική κατάσταση, τη σχέση δομημένου-αδόμητου χώρου, τα υπάρχοντα πολεοδομικά-χωροταξικά σχέδια κ.ά.),
• Έμφαση σε μορφές θεματικού τουρισμού που είναι συμβατές με την κλίμακα της περιοχής και δεν ανατρέπουν τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και την πολύπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπινου και κοινωνικού κεφαλαίου. Παράδειγμα: αγροτουρισμός, ποδηλατικός τουρισμός, οικοτουρισμός, τουρισμός γαστρονομίας, συνεδριακός και εκπαιδευτικός τουρισμός, τουρισμός υγείας και ευεξίας,
• Σύνδεση του τουρισμού με τις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες κάθε περιοχής και συντονισμό σε τοπικό-περιφερειακό επίπεδο για μεγιστοποίηση της προσφοράς αγαθών τοπικής ή εγχώριας προέλευσης, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές,
• Ένα νέο ρόλο για τον κοινωνικό τουρισμό, για το πως δηλαδή και με ποια καινούργια κριτήρια θα μπορούσε να προωθήσει τον εναλλακτικό και ήπιο -βιώσιμο τουρισμό. Για την υλοποίηση του στόχου της αύξησης τουριστών εσωτερικού οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ προτείναμε από το 2020 να προωθηθεί ο κοινωνικός –ιαματικός τουρισμός με αύξηση της διάρκειας (σε 20-30 ημέρες), και ταυτόχρονα διεύρυνση των κατηγοριών δικαιούχων.
• Εκπαιδευτικά προγράμματα εμπλουτισμού των δεξιοτήτων στο πλαίσιο του βιώσιμου τουριστικού μοντέλου ανά περιφέρεια, ώστε να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις από μία ακόμα μελλοντική κρίση.
• O τουρισμός πρέπει να οργανώνεται κατά τρόπο ώστε οι επισκέπτες – τουρίστες μεγαλύτερη ηλικίας και άτομα με ειδικές ανάγκες, να μπορούν να προσεγγίζουν και να χρησιμοποιούν τις υποδομές, τις υπηρεσίες και τα αγαθά που διατίθενται, αυτόνομα, με ασφάλεια και άνεση,
• Για τη συμμετοχή των νέων στην προοπτική ενός βιώσιμου τουρισμού, αναδεικνύεται επείγουσα η ανάγκη να τους δοθούν ευκαιρίες να ανακαλύψουν τις εναλλακτικές και βιώσιμες μορφές τουρισμού, αλλά και κίνητρα ώστε να ενεργοποιηθεί η συμμετοχή τους.
• Διαφάνεια και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στη λήψη αποφάσεων που αφορούν μεγάλου μεγέθους τουριστικές εγκαταστάσεις,
• Προγράμματα τουριστικής κατοικίας για την αναβίωση εγκαταλελειμμένων παραδοσιακών οικισμών, σε συνδυασμό με την οικονομία της περιοχής, και
• Ιδιαίτερη φροντίδα για το δομημένο περιβάλλον ιστορικού χαρακτήρα προκειμένου για την προστασία γνώριμων αισθητικών, λειτουργικών και τεχνολογικών χαρακτηριστικών του παρελθόντος, την αξιολόγηση ταυτότητας των πολιτών και την γνωριμία της ιστορίας.

Μέσα από τις προτάσεις μας αλλάζουμε επιβλαβή μοντέλα για το μοναδικό ελληνικό φυσικό περιβάλλον, όπως:

• Το ισοπεδωτικό τουριστικό πρότυπο που βασίζεται σε μεγάλα, γιγαντιαία σχέδια που συχνά στηρίζονται σε μεγάλες επιδοτήσεις, υπονομεύουν φυσικούς πόρους, προϋποθέτουν τον αποχαρακτηρισμό εκτάσεων και δεν συνδέονται με την τοπική βιώσιμη παραγωγή και ανάπτυξη,
• Σχέδια οικοπεδοποίησης των δασών και των δασικών εκτάσεων, των βραχονησίδων, του αιγιαλού και της παραλίας, και
• Την προσαρμογή ειδικών χωροταξικών σχεδίων και του θεσμικού πλαισίου για τον τουρισμό και την παράκτια ζώνη στις ανάγκες επενδυτικών σχεδίων.

Για τις συνθήκες και τις σχέσεις εργασίας, τη στήριξη και την κατάρτιση για σταθερή και ποιοτική απασχόληση στον τουρισμό.

Προκειμένου για ένα μοντέλο βιώσιμου τουρισμού, κρίσιμο θέμα ειδικά για τους μικρούς νησιωτικούς προορισμούς είναι η διαφύλαξη των θέσεων εργασίας. Προτείνεται επανακαθορισμός των εργασιακών σχέσεων στους τομείς τουριστικών και επισιτιστικών υπηρεσιών, με βάση τη νομιμότητα, την ισοτιμία και την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, καθώς και των «ευέλικτων μορφών εργασίας».

Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ δίνουμε έμφαση σε κίνητρα για πιο σταθερή απασχόληση, προωθώντας τη διπλή χρήση τουριστικών εγκαταστάσεων σε ετήσια βάση.

—

[1] Με βάση το Νόμο 4582/2018, Φέρουσα ικανότητα τουρισμού είναι o μέγιστος δυνατός αριθμός τουριστών-επισκεπτών που μπορεί να φιλοξενήσει ένας τουριστικός προορισμός με τις εκάστοτε υφιστάμενες τουριστικές εγκαταστάσεις και υποδομές του, χωρίς να προκαλείται καταστροφή του φυσικού ή δομημένου περιβάλλοντος και υποβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ικανοποίηση της τοπικής κοινωνίας και των επισκεπτών τουριστών.

Προγραμματικό Συνέδριο 02/2022