30 χρόνια μετά

To άρθρο υπογράφει  ο Ηλίας Γιαννίρης, Πρόεδρος του Πράσινου Ινστιτούτου, Μέλος των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ  και φιλοξενήθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών την οποία ευχαριστούμε πολύ

Αν μπορούσαμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω και να παρατηρήσουμε τι συνέβαινε στη χώρα μας 30 χρόνια πριν, συγκρίνοντας το τότε με το σήμερα θα καταλαβαίναμε πως οι ανάγκες παραμένουν ίδιες όπως και τα προβλήματα. Όλοι οραματιζόμαστε ένα καλύτερο αύριο σε επίπεδο οικονομίας, κοινωνίας, αστικού ιστού. Πόσο κοντά όμως είμαστε στο να το υλοποιήσουμε;  Ας ξεκινήσουμε λοιπόν το ταξίδι στο χρόνο.

30 χρόνια πριν

«Ο τερατώδης υδροκεφαλισμός της πρωτεύουσας δεν φαίνεται να απασχολεί τα διυπουργικά όργανα που απλώς ποθούν τη Χρυσή Ολυμπιάδα», αυτά σημείωνε η Εναλλακτική Κίνηση Οικολόγων, που στην πορεία των ετών μετεξελίχθηκε συνθέτοντας σήμερα το κίνημα των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ. Τότε καλούσε για αποκέντρωση και πρότεινε:

• Νέο συγκοινωνιακό δίκτυο της χώρας βασισμένο κυρίως στο σιδηρόδρομο, χωρίς να επικεντρώνεται στην Αθήνα
• Ανάκληση της Ολυμπιακής υποψηφιότητας και ματαίωση των «μεγάλων έργων»
• Μακροπρόθεσμο πάγωμα του βιομηχανικού δυναμικού της Αττικής με στόχο τον περιορισμό της βιομηχανικής ρύπανσης.
• Απομάκρυνση των υπηρεσιών και οργανισμών που σχετίζονται με τον αγροτικό τομέα.

Για την Αθήνα:

• Αντικίνητρα για την ανοικοδόμηση. Σε κορεσμένες περιοχές μείωση του συντελεστή δόμησης ώστε να αχρηστεύεται η αντιπαροχή για διευκόλυνση των απαλλοτριώσεων (μείωση κόστους)
• Προστασία των πρώην βιομηχανικών χώρων που απειλούνται με ανοικοδόμηση
• Εκτεταμένες πεζοδρομήσεις σε όλη την έκταση της πόλης
• Σύνδεση των μεγάλων ελεύθερων χώρων σε ενιαίο δίκτυο πρασίνου.
• Λιγότερο αυτοκίνητο με αποκλεισμό των ΙΧ από το δακτύλιο.
• Άξονες πρασίνου για τη σύνδεση των μεγάλων ελεύθερων χώρων (Ζάππειο, Ακρόπολη, Πεδίον του Άρεως)
• Διαδρόμους για ελαφρό επίγειο μετρό, με πολύ περιορισμένη ανάμειξη στην κυκλοφορία Ζωτικό χώρο για το ποδήλατο
• Αναβάθμιση των κεντρικών συνοικιών
• Απαλλαγή των κατοίκων του δακτυλίου από τους σημερινούς περιορισμούς. Πρόσβαση με κάρτα όλο το 24ωρο στη συνοικία τους και μόνο.

Τι γινόταν τότε στον κόσμο;

• 1987 Συμφωνία του Μόντρεαλ για την αντιμετώπιση της τρύπας του όζοντος, η πλέον επιτυχημένη παγκόσμια περιβαλλοντική δράση που αναλήφθηκε ποτέ.
• 1989 Πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
• 1989 ο βρετανός Τιμ Μπέρνερς-Λι εφευρίσκει τον «Παγκόσμιο ιστό» («www»). Ο πρώτος ιστότοπος στον κόσμο αρχίζει να λειτουργεί στις 6 Αυγούστου 1991.
• Ιούνιος 1990 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλλει την Πράσινη Βίβλο για το αστικό περιβάλλον.
• Ιούλιος 1990 Τίθεται σε ισχύ η πρώτη φάση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ).

Στην Ελλάδα υπάρχουν οι εξής εξελίξεις:

• Το 1989 ξεσπάει το σκάνδαλο Κοσκωτά.
• Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 άρχισαν να πέφτουν στο τραπέζι οι πρώτες ιδέες για την επιστροφή του Τραμ στην πόλη με αρχικό σχεδιασμό την εξυπηρέτηση ακτινωτά του ιστορικού κέντρου.
• Ο Αντώνης Τρίτσης εκλέγεται Δήμαρχος Αθηναίων τον Οκτώβρη του 1990.
• Το 1996 γίνονται λεωφορειόδρομοι 11,5 χιλιομέτρων που σταδιακά επεκτείνονται. Με τους λεωφορειόδρομους από τα 7 χλμ./ώρα κατά μέσον όρο στο κέντρο, η ταχύτητα των λεωφορείων ανέβηκε στα 15 χλμ./ώρα.

30 χρόνια μετά

• Το νέφος έχει γίνει «αόρατο» με διαφορετική σύνθεση ρύπων, κυρίως λόγω αλλαγής των καυσίμων στα ΙΧ, με αποτέλεσμα μικρότερα και πιο επικίνδυνα σωματίδια.
• Αντί για ελαφρύ επιφανειακό μετρό επελέγη η λύση του «βαριού» υπόγειου μετρό για όλο το λεκανοπέδιο, ως του κεντρικού αντίβαρου απέναντι στην κυκλοφορία των ΙΧ.
• Δημιουργήθηκε ο προαστιακός για τη διευκόλυνση της εξυπηρέτησης της συνεχώς επεκτεινόμενης αστικής εξάπλωσης που σήμερα καλύπτει όλο νομό Αττικής και τους γύρω νομούς.
• Η «βαριά» Ολυμπιάδα του 2004 δημιούργησε τεράστια χρέη (τα άμεσα πρέπει να είναι 12-15 δις. Το σύνολο ανέρχεται σε τουλάχιστον 50 δις.) και είναι από τους βασικούς παράγοντες της πτώχευσης της χώρας.
• Η αναβίωση του Τραμ έγινε αλλά όχι για το κέντρο της πόλης. Το 2001, η ΤΕΡΝΑ κατασκευάζει με κόστος 225.000.000 ευρώ τις γνωστές γραμμές Τραμ μήκους 24 χλμ. προς την παραλία Σαρωνικού με κριτήριο την Ολυμπιάδα, κτηματομεσιτικούς και επιχειρηματικούς λόγους και κύριο στόχο το Ελληνικό, με αποτέλεσμα σήμερα το Τράμ να αντιμετωπίζει οικονομική βιωσιμότητα.
• Δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός για ενιαίο δίκτυο πρασίνου και αύξηση πρασίνου στα πυκνοκατοικημένα σημεία της πόλης ή προστασία του.
• Υπάρχουν ελάχιστοι ποδηλατόδρομοι.
• Δεν υπάρχει σχεδιασμός για τη δημιουργία δικτύου πεζοδρόμων.
• Δεν έγινε η αναβάθμιση των κεντρικών συνοικιών αλλά ρυθμίσεις επιχειρηματικής επέκτασης των τραπεζοκαθισμάτων στο δημόσιο χώρο που διώχνουν τους κατοίκους του κέντρου.
• Το πάγωμα του βιομηχανικού δυναμικού της Αττικής έγινε εκ των πραγμάτων με την υποταγή του δευτερογενούς τομέα στον τριτογενή, τουριστικό και κτηματομεσιτικό τομέα.

Σήμερα όλοι διαπιστώνουμε ότι οι πόλεις μας έχουν μειωμένη ανθεκτικότητα απέναντι σε όλες τις κρίσεις: Στην κλιματική, στην οικονομική, στην κοινωνική και στην υγειονομική.  Δεν υπάρχουν πολιτικές προσαρμοστικότητας. Και κυρίως φαίνεται καθαρά ότι πρέπει να νικηθεί η αντίληψη που λέει ότι «πρώτα θα γίνει ανάπτυξη και μετά θα κάνουμε πολιτικές για το περιβάλλον». Γίνεται όλο και πιο φανερό ότι χωρίς την οικολογική οπτική το μέλλον θα είναι δυσοίωνο. Η οικολογική θεώρηση φαίνεται να δικαιώνεται γιατί μόνο μέσω αυτής μπορεί να υπάρξει ποιότητα ζωής, δημοκρατία και ανθρωπιά.

Φωτογραφία: ΑΝΤΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI