Τα ρέματα είναι οικότοποι, κλίμα, οξυγόνο, αισθητική και όχι μόνο αγωγοί ομβρίων
Οι Οικολόγοι Πράσινοι για τα ρέματα και την περίπτωση της Πικροδάφνης
ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΟΠ 11/3
Τα ρέματα δεν είναι μόνο γεωμορφές, που είναι αποτελέσματα γεωλογικών και υδραυλικών δράσεων, δεν είναι μόνο συλλέκτες της επιφανειακής απορροής και παράγοντες διαμόρφωσης τοπίων μέσω των διαδικασιών διάβρωσης – απόθεσης των φερτών υλικών. Είναι υγρότοποι και οικότοποι που φιλοξενούν πολλά και διάφορα είδη μικροχλωρίδας και μικροπανίδας, είναι συντελεστές διαμόρφωσης μικροκλίματος – θερμοκρασίας και υγρασίας – των περιοχών που διασχίζουν, είναι φυσικοί αεραγωγοί και παράγοντες καθαρισμού της ατμόσφαιρας και εμπλουτισμού της με οξυγόνο, εμπλουτίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα και συμμετέχουν στον έλεγχο των πλημμυρικών φαινόμενων και, από πολεοδομικής σκοπιάς, αποτελούν μοναδικές ευκαιρίες ανάπλασης οικιστικών ιστών και επιστροφής τους στην λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση και στη φύση. Τα ρέματα-υγρότοποι αποτελούν σημαντικότατο φυσικό πόρο και σημαντικό παράγοντα της οικολογίας και της οικολογικής και πολιτισμικής μνήμης των περιοχών που διασχίζουν και διασύνδεουν.
Αρχέγονες διαπιστώσεις σε θεωρητικό/επιστημονικό επίπεδο που δεν στάθηκαν ικανές να απαγκιστρώσουν, έστω και κατά κάποιο τρόπο, τις σουρεαλιστικές ιδεοληψίες και πρακτικές της νεοελληνικής αυτοδιοικητικής και κυβερνητικής πολιτικής από τους αναχρονιστικούς – κοινωνικά και περιβαλλοντικά επιβλαβείς – κόσμους αναφοράς τους. H έννοια του ρέματος παραμένει ακόμη και σήμερα σχεδόν ταυτόσημη με εκείνη του «ακάλυπτου» της εργολαβικής οπτικής – άχρηστου, δίχως προοπτική και χωρίς ιδιοκτήτη – και ως εκ τούτου και με εκείνες:
– της εστίας μόλυνσης και στοιχείου ξένου και βλαπτικού για το αστικό περιβάλλον που πρέπει να καλυφθεί και να εξαφανιστεί.
– του εργαλείου κερδοσκοπίας γης,
– της έδρας ανάπτυξης συγκοινωνιακών γραμμών,
– του τόπου εναπόθεσης απορριμμάτων,
– του αγωγού ομβρίων, συχνά λυμάτων και, κυρίως,
– του εχθρού του «εκσυγχρονισμού» και της «εξυγίανσης» και, ως εκ τούτου, αντικείμενου «δημόσιων έργων».
Με την πάροδο του χώρου και κυρίως σε επίπεδο οικιστικού ιστού, η συντριπτική πλειοψηφία των ρεμάτων κακοποιήθηκε βάναυσα ή και εξαφανίστηκε και ο ιστός που σχημάτιζαν στο πλαίσιο της λεκάνης απορροής σχεδόν εξανεμίστηκε. Σημαντικά τους τμήματα καλύφτηκαν, άλλα διευθετήθηκαν χάριν της οικιστικής ζήτησης, με βίαιη εξάλειψη της φύσης που τα τροφοδοτεί και από τα οποία τροφοδοτείται. Οι διαδρομές πολλών από τα ρέματα ενσωματώθηκαν στο οδικό δίκτυο, άλλες εξαφανίστηκαν κάτω από την αφηρημένη γεωμετρία μιας τυχαίας πολεοδόμησης δίχως αναφορά σε γεωγραφία, κλίμα και φυσικούς πόρους, συχνά μετατράπηκαν σε αγωγούς λυμάτων ή και χωματερές απορριμμάτων, ενώ όσες απέμειναν ανέγγιχτες λειτουργούν κάτω από την δαμόκλειο σπάθη της ανεπανόρθωτης αλλοίωσης τους μέσα από την οπτική του «δημόσιου έργου». Όχι τυχαία, μόνο στην Αττική απομένει να λειτουργεί ακόμη φυσιολογικά μόλις το 10% των ρεμάτων που λειτουργούσαν μέχρι το πρώτο τέταρτο του 19ου αιώνα.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε προγραμματικά ότι η ανθρωπογενής διαχείριση του χώρου οφείλει να θεμελιώνεται στην οικολογική παραδοχή του χώρου ως οικοσύστημα με πρώτη προτεραιότητα την προστασία και την αξιακή ανάδειξη των φυσικών πόρων και της φυσικής κληρονομιάς, συλλογικών αγαθών πολύτιμων για να αποτελέσουν τη βάση μιας άλλης «ανάπτυξης», «ουσιαστικά βιώσιμης, με σεβασμό στον πολίτη και στο περιβάλλον, με αποδέκτη τον πολίτη και το περιβάλλον», με την ελπίδα για μια κοινωνία ελεύθερη από τα σημερινά, ζοφερά, αδιέξοδα των χρεοκοπημένων πολιτικών πρακτικών.
Από αυτή την οπτική, οι Οικολόγοι Πράσινοι, θεωρούμε προγραμματική προτεραιότητα την διάσωση της οικολογικής ακεραιότητας των ρεμάτων-υγροτόπων, έτσι ως έχουν, και την βιώσιμη διαχείριση και ανάδειξη τους ως αναπόσπαστου μέρους του αστικού και φυσικού οικοσυστήματος. Καλούμε στην χάραξη και υιοθέτηση μια άλλης, αειφορικής, κυβερνητικής και αυτοδιοικητικής πολιτικής αναφορικά με την διαχείριση της φύσης, του χαρακτήρα και της μοναδικής τους αξίας. Μιας πολιτικής που να βασίζεται στην αξιακή ανάδειξη της περιβαλλοντικής τους σημασίας και της καθοριστικής τους συμβολής στη βιωσιμότητα, όταν προστατεύεται η φυσική τους οντότητα και οικοσυστημικός τους χαρακτήρας και όταν θεωρούνται ενιαία σύνολα από τις πηγές έως τις εκβολές, στη φυσική τους κοίτη και με αλληλοεξαρτώμενα στοιχεία και είδη, τα οποία δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται αποσπασματικά. Μόνο τότε εξασφαλίζουν και μία ικανοποιητική αντιπλημμυρική προστασία.
Αναφορικά με την πολύπαθη περιπέτεια του ρέματος-υγρότοπου της Πικροδάφνης, οι Οικολόγοι Πράσινοι καταγγέλλουμε το υπάρχον σχέδιο οριοθέτησης της Περιφέρειας Αττικής σύμφωνα με την υφιστάμενη κατάσταση και όχι με τα φυσικά του όρια και μετατροπής του από προστατευόμενο οικότοπο και όαση πανίδας και χλωρίδας εντός του αστικού ιστού, σε αγωγό ομβρίων μέσω της καταστροφής του οικοσυστήματος της κοίτης του και της διευθέτησής της με τοποθέτηση συρματοκιβωτίων στα πρανή με την κοπή ψηλών δένδρων. Δηλώνουμε στο πλευρό των οικολογικών οργανώσεων και του κινήματος των πολιτών που αντιστέκονται στην εφαρμογή του σχεδίου και αιτούμε την επανεξέταση της περίπτωσης του συνολικά και ως ενιαίου συστήματος – από τις πηγές έως την εκβολή του – σύμφωνα και με την οδηγία της ΕΕ 2007/60 για τη διαχείριση του πλημμυρικού κινδύνου, την απομάκρυνση όλων των αυθαίρετων κατασκευών από την κοίτη του, την επάνοδο του στην πρότερη φυσική κατάσταση και την απόδοση του για περίπατο, αναψυχή και περιβαλλοντική εκπαίδευση. Διαφορετικά, η ολοκλήρωση του σχεδίου θα δικαιώσει τις καταπατήσεις, οι οποίες ευθύνονται ολοκληρωτικά για τα πλημμυρικά φαινόμενα στον κάτω ρου μαζί με τις κακοσχεδιασμένες γέφυρες και την άκριτη διαπλάτυνση δρόμων και θα στερήσει από τον αστικό ιστό ένα σπάνιο οικότοπο και ένα μοναδικό παράγοντα αισθητικής, κλίματος και οξυγόνου.
«Το περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτο συλλογικό αγαθό, εργαλείο ευημερίας και πολιτικής ενάντια στην κλιματική αλλαγή», διακηρύσσουμε οι Οικολόγοι Πράσινοι. Η περίπτωση του ρέματος-υγρότοπου της Πικροδάφνης δεν αποτελεί σίγουρα εξαίρεση.
11 Μαρτίου 2017
Το Πανελλαδικό Συμβούλιο των Οικολόγων Πράσινων