Ψήφισμα για τις Προστατευόμενες Περιοχές της Ηπείρου από το 17ο Τακτικό Συνέδριο των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ

Η Ήπειρος είναι γνωστή διεθνώς ως μια από τις σημαντικότερες περιοχές διατήρησης της φύσης καθώς και του ιδιαίτερου πολιτισμού της. Με συνεχείς προσπάθειες μας τα τελευταία 15 χρόνια έχουμε κινητοποιήσει την πολιτεία να θεσμοθετήσει περιοχές ως Μνημεία της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, με φορέα πιστοποίησης την UNESCO, κάτι που φαίνεται πλέον να εξελίσσεται στο Ζαγόρι, μέσω της υποψηφιότητας στην κατηγορία των Πολιτισμικών Μνημείων. Όμως, μέχρι την αναμενόμενη θεσμοθέτηση, δεκάδες προβλήματα υποβαθμίζουν την οικουμενική αξία και της περιοχής αυτής αλλά και ευρύτερα όλων των προστατευόμενων περιοχών στην Ήπειρο. Ειδικότερα:

1.  Μια σειρά από αιολικά πάρκα βρίσκονται σε διαδικασία αδειοδότησης μέσα σε προστατευόμενες περιοχές του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, σε περιοχές Natura, του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων και άλλων σημαντικών περιοχών της Ηπείρου. Το ίδιο συμβαίνει και με αντίστοιχα έργα “μικρών” υδροηλεκτρικών σταθμών τα οποία χωροθετούνται σε ρέματα που αποτελούν όμως σημαντικά ενδιαιτήματα για την πανίδα. Αμφότερα έρχονται συχνά σε αντίθεση με ειλημμένες επίσημες αποφάσεις τοπικών φορέων και δήμων που εκφράζουν την αντίθεσή τους, χωρίς να λαμβάνονται σοβαρά ή καθόλου υπόψη.
2.  Ενδεικτική της γενικότερης σταδιακής απαξίωσης αποτελούν οι εμβληματικές περιοχές του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου που δέχονται ξαφνικά αυξημένη επισκεψιμότητα και όπου η έλλειψη διαχείρισης, φύλαξης και ενημέρωσης των επισκεπτών για τα μέτρα προστασίας και τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες είναι εξαιρετικά εμφανής με αποτέλεσμα:

α) Προσπάθειες για παράτυπες επεκτάσεις οικιστικών ορίων οικισμών και παράνομη δόμηση ακόμη και σε εντός Πυρήνα Εθνικού Πάρκου περιοχές, (π.χ. Πάπιγκο, Ζώνη Ια «Πυρήνας Τμήμα Βίκος) για οικοπεδοποιήσεις και οικοδόμηση εγκαταλελειμμένων αγρών από «επενδυτές», κάτι που αναμένεται να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις (αγοραπωλησίες, καταπατήσεις κτλ).

β) Διανοίξεις και ασφαλτόστρωση δρόμων εντός προστατευόμενων οικισμών και περιοχών (π.χ. ασφαλτόστρωση του χαλικόστρωτου δρόμου μεταξύ των οικισμών Καπεσόβου και Κουκουλίου και παλαιότερα για την θέση “Οξυά”), χωρίς καμμία αντίδραση αναφορικά με την νομιμότητά τους από τις λοιπές αρμόδιες υπηρεσίες.

γ) Περιστασιακές πτήσεις μαχητικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων, παρά την ρητή απαγόρευσή τους, στο Βίκο, μια παλιότερη επιτυχία μας ως αποτέλεσμα πολύμηνου αγώνα μας, που φαίνεται να γίνεται σήμερα προσπάθεια ακύρωσής της.

δ) Εκτέλεση έργων από τους ΟΤΑ με κατάφωρη παραβίαση της νομοθεσίας (π.χ. αναχώματος στον Βοϊδομάτη), χωρίς αντίδραση από τις αρμόδιες υπηρεσίες εάν δεν προηγηθούν σχετικές καταγγελίες

ε) Υπαίθρια κατασκήνωση δίπλα στον Βοϊδομάτη και ανεξέλεγκτη χρήση του χώρου από campers, με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων (ακόμη και ακαθαρσιών) και την διάνοιξη χωματόδρομων.

ζ)  Ανεξέλεγκτη άσκηση υπαίθριων δραστηριοτήτων χωρίς μελέτες φέρουσας ικανότητας (π.χ. ράφτιγκ), ακόμη και την περίοδο που η στάθμη των ποταμών βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της

η) Ραγδαία εξάπλωση του μεταχρωματικού έλκους που νεκρώνει τα πλατάνια στον Αώο και πρόσφατα στον εμβληματικό παγκοσμίως πλατανόδασος στον Βοϊδομάτη, χωρίς λήψη των απαραίτητων ενεργειών αποτροπής από τις αρμόδιες υπηρεσίες

θ) Προώθηση της ανεξέλεγκτης και ανεπιτήρητης βόσκησης και επιδότηση μετατροπής των κοπαδιών  αιγοπροβάτων σε κοπάδια βοοειδών εισαγόμενων ξένων φυλών. Ένα φαινόμενο που έχει πλήξει τα τελευταία χρόνια τα ευαίσθητα ορεινά λιβάδια και ειδικά την περιοχή γύρω από την Δρακόλιμνη της Τύμφης που έπειτα και από δική μας παρέμβαση θεσμοθετήθηκε απαγόρευση βόσκησης για τρία (τουλάχιστον) χρόνια.

ι) Παντελής έλλειψη παρακολούθησης των επιπτώσεων του τουρισμού και εν γένει των αριθμών των επισκεπτών ανά ημέρα, ειδικά σε οδικές αρτηρίες που διασχίζουν αυστηρά προστατευόμενες περιοχές,όπως οι Πυρήνες του Εθνικού Δρυμού Βίκου – Αώου και του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, όπως στις περιπτώσεις των οικισμών Παπίγκου, Βίκου και Μονοδενδρίου-Οξυάς.

Απαιτούμε έτσι άμεσα, για όλες τις πολύτιμες περιοχές για την φύση και το πολιτισμό στην Ήπειρο:

• Να τελειώσει η επαγγελματική ομηρεία των εργαζομένων των Φορέων Διαχείρισης και να δοθούν ανακριτικά καθήκοντα στους υπαλλήλους τους στο πλαίσιο της δημιουργίας «Σώματος Δίωξης Περιβαλλοντικού Εγκλήματος», προκειμένου να μπορούν να προβαίνουν αυτόνομα σε ελέγχους και κυρώσεις.
• Οι γνωμοδοτήσεις των Φορέων Διαχείρισης να διατηρήσουν την βαρύτητα τους χωρίς εξαιρέσεις (π.χ. του νόμου 2685/2020 – γνωστό ως «περιβαλλοντοκτόνο» νόμο Χατζηδάκη). Άμεση ολοκλήρωση των Διαχειριστικών Σχεδίων όλων των δασών, βοσκοτόπων & Προστατευόμενων Περιοχών με ολοκλήρωση ΕΠΜ & Προεδρικών Διαταγμάτων και εφαρμογή των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης.
• Κίνητρα, οικονομική ενίσχυση και προώθηση της παραδοσιακής εκτατικής κτηνοτροφίας με αιγοπρόβατα και υποστήριξη των τιμών γάλακτος και της αγροδασοπονίας, μαζική φύτευση παραγωγικών ήμερων και άγριων καρποφόρων δέντρων σε εγκαταλειμμένες αγροτικές εκτάσεις
• Άμεση εκπόνηση μελετών για την φέρουσα ικανότητα και διαχείριση του τουρισμού και δημιουργία στρατηγικού πλάνου για τον έλεγχο της αυθαίρετης κατασκήνωσης αλλά και δημιουργία υποδομών υπαίθριας διανυκτέρευσης, σε ορισμένες και οργανωμένες θέσεις, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα
• Άμεση, γενναία χρηματοδότηση των δράσεων καταπολέμησης της εξάπλωσης του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου
• Εφαρμογή πρότυπης διαχείρισης απορριμμάτων στην πηγή σύμφωνα με τα τέσσερα ρεύματα ανακύκλωσης που θεσμοθετήσαμε
• Εφαρμογή προγραμμάτων πράσινης κινητικότητας με ηλεκτρικά Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (Mini-bus) σε όλα τα χωριά των Εθνικών Πάρκων, χάραξη και πιστοποίηση ποδηλατικών και πεζοπορικών διαδρομών στον αντίποδα των αχρείαστων ασφαλτοστρώσεων
• Εφαρμογή αξιοποίησης και διαχείρισης του εγκαταλειμμένου κτηριακού αποθέματος ιδιαίτερα για στους χαρακτηρισμένους προστατευόμενους παραδοσιακούς και ιστορικούς οικισμούς σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και με την χρήση νέων νομικών εργαλείων για την συγκράτηση των τάσεων επέκτασης γύρω τους και αλλοίωσης του χαρακτήρα τους.
• Εφαρμογή εξειδικευμένου προγράμματος «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» για τα παλαιά και ιστορικά κτήρια στους παραπάνω οικισμούς με στόχο την πάταξη της ενεργειακής φτώχειας και την μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
• Προώθηση των τοπικών ενεργειακών συνεταιρισμών για την παραγωγή ενέργειας από κατάλληλο μείγμα ΑΠΕ, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τους περιορισμούς των παραδοσιακών οικισμών (π.χ. μικρά Η/Υ / small and micro hydros, με αξιοποίηση υποδομών παραδοσιακής υδροκίνησης) και με πρώτο μέλημα την ενεργειακή απεξάρτηση των μικρών ορεινών οικισμών και των σχετικών δραστηριοτήτων.