Ο εκλογικός απολογισμός και η προοπτική
Απόφαση του Πανελλαδικού Συμβουλίου των Οικολόγων Πράσινων, 15.6.2014
Α. Για τις ευρωεκλογές και τις εξελίξεις
Στις ευρωεκλογές καταγράφηκε μια σημαντική υποχώρηση των ποσοστών των δύο κυβερνητικών κομμάτων, με πτώση κατά 7% της ΝΔ και κατά 5% του ΠΑΣΟΚ. Επίσης, καταγράφηκε μια αύξηση της αριστεράς κατά δύο περίπου μονάδες σε σχέση με τις εθνικές εκλογές του Ιουνίου 2012, μια αξιοσημείωτη μετατόπιση αλλά όχι σημαντική, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε την πρωτιά αλλά δεν αύξησε τις δυνάμεις του. Το «Ποτάμι», νέο δημιούργημα της κρίσης του κομματικού συστήματος κατέγραψε ένα αξιόλογο ποσοστό αλλά αναντίστοιχο της στήριξης που του παρείχαν πλειάδα ΜΜΕ. Το ΚΚΕ αυξήθηκε κατά 25% περίπου και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ κατά 100%. Επιπλέον, υπήρξε μια σημαντική αύξηση των ποσοστών των κομμάτων που δε βγάζουν ευρωβουλευτή από το 7% στο 17,5%. Όμως, γενικώς, οι περισσότερες από τις μετακινήσεις έγιναν προς τα δεξιά και ακροδεξιά και όχι προς τα αριστερά, με ενισχυμένη μάλιστα την παρουσία της ναζιστικής Χρυσής Αυγής αλλά και του ακροδεξιού ΛΑΟΣ.
Η φθορά της κυβέρνησης δεν ήταν η αναμενόμενη, με αποτέλεσμα να κερδίζει πολιτικό χρόνο και την πρωτοβουλία των κινήσεων ώστε να είναι εύλογο να θεωρούμε ότι οι εκλογές μπορεί να γίνουν είτε με αφορμή την εκλογή προέδρου τον Μάρτιο του 2015 είτε και το φθινόπωρο.
Με τον ανασχηματισμό της η κυβέρνηση θέλει να δείξει ότι παίρνει το μήνυμα που της έστειλαν οι πολίτες στις ευρωεκλογές. Σε μια προσπάθεια, όμως, να διασκεδαστούν οι ανησυχίες της τρόικας και των δανειστών ότι ο ανασχηματισμός θα μπορούσε να επηρεάσει την πολιτική και τις μνημονιακές δεσμεύσεις της κυβέρνησης Σαμαρά (δηλώσεις Σόιμπλε, συναντήσεις, απροκάλυπτη στήριξη προσώπων, αναβολή δημοσιοποίησης έκθεσης ΔΝΤ κ.α.), το αποτέλεσμα φαίνεται να έχει κυρίως επικοινωνιακό και προεκλογικό περιεχόμενο. Η νέα κυβέρνηση, με τη βοήθεια της ελεγχόμενης Βουλής των διακοπών, θα προσπαθήσει να κλείσει όσα μέτωπα και δεσμεύσεις μπορέσει σε βάρος της επιβίωσης των πολιτών, της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος (ασφαλιστικό, μισθολόγιο, απολύσεις, φοροαπαλλαγές, ενεργειακό, δάση, αιγιαλός, χωροταξικό κ.α.). και να προετοιμάσει την επόμενη μέρα, που δε θα έχει την εξουσία. Σε αυτό αποβλέπει και η μετακίνηση Στουρνάρα στην ηγεσία της Τράπεζας της Ελλάδας.
Β. Το αποτέλεσμα των Οικολόγων Πράσινων
Οι Οικολόγοι Πράσινοι φάνηκε από την πορεία της τελευταίας πενταετίας ότι είναι κόμμα της «μίας φοράς»: εκλέξανε μια φορά έναν ευρωβουλευτή, που ουσιαστικά πέρασε απαρατήρητος από την ελληνική κοινωνία και κατέληξαν από ένα ποσοστό 3,5% το 2009 σε ένα ποσοστό “πολιτικής αφάνειας” του 0,90% το 2014. Η σύγκριση με το ποσοστό του Ιουνίου του 2012 (0,88%) μπορεί να παρηγορεί ορισμένους αλλά η πραγματική σύγκριση για την αποτίμηση όλης της πολιτικής περιόδου πρέπει φυσιολογικά να γίνει με τα αντίστοιχα αποτελέσματα των ευρωεκλογών.
Επιπλέον φαίνεται πλέον καθαρά και από τις μετακινήσεις των ψηφοφόρων (όπως καταγράφηκαν στο exit poll) ότι η σύνδεση με το κόμμα των ΟΠ αλλά και με τον πράσινο χώρο γενικότερα (δηλαδή συνολικά τους ΟΠ και τους “Πράσινους”) είναι εξαιρετικά χαμηλή. Μόλις το 14% των ψηφοφόρων του Ιουνίου του 2012(!) ψήφισαν ξανά τους ΟΠ ενώ ένα άλλο 15% ψήφισε τους “Πράσινους” (σύνολο 29%). Το 50% των ψηφοφόρων μας του 0,88% επέλεξαν κυρίως το Ποτάμι, τον ΣΥΡΙΖΑ (18% και 15% αντίστοιχα) και όλο το υπόλοιπο πολιτικό φάσμα περίπου ισομερώς (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΧΑ, ΚΚΕ, Γέφυρες, Χατζημαρκάκη κα) ενώ είχαμε και εισροές σε πολύ μικρά ποσοστά κυρίως από ΔΗΜΑΡ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ που όλα αυτά μαζί και με το όποιο μικρό ποσοστό πρόσθεσαν οι Πειρατές, οδήγησαν στο τελικό 0,90%.
Τα αποτελέσματα αυτά, που δυστυχώς έρχονται μετά το 0,88% του Ιουνίου του 2012, δείχνουν ότι οι ΟΠ δεν έχουν καταφέρει να έχουν ένα άξιο λόγου ποσοστό σχετικά σταθερών ψηφοφόρων. Το φαινόμενο της χαμηλής συσπείρωσης το είχαμε εντοπίσει και στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των εκλογών του Μαΐου του 2012, όπου είχαμε το ιστορικό υψηλό για βουλευτικές εκλογές (2,93%). Ουσιαστικά ακόμα και στις βουλευτικές εκλογές του 2009 (2,5%) είχαμε πολύ μεγάλο βαθμό μετακινήσεων (άνω του 60%) από τους ψηφοφόρους των ευρωεκλογών (3,5%) που είχαν γίνει λίγους μήνες νωρίτερα.
Το φαινόμενο αυτό πρέπει να προβληματίσει κυρίως στην κατεύθυνση των δεσμών που δημιουργούμε με τους ψηφοφόρους μας, ξεκινώντας ακόμα και από τα ίδια τα μέλη και τους φίλους των ΟΠ. Στην ουσία δεν καταφέραμε όλο αυτό το διάστημα να σταθεροποιήσουμε ένα συγκεκριμένο προφίλ καθώς η διαρκής εναλλαγή εκπροσώπων μας (επικεφαλής) με τις δικές τους ιδιαιτερότητες και επιμέρους ατζέντες ο καθένας/μια οδήγησαν σε διαφορετικά ακροατήρια κάθε φορά.
Το 2009 στις ευρωεκλογές είχαμε επικεφαλής τον Τρεμόπουλο (3,5%). Τον Οκτώβριο του 2009 τον Χρυσόγελο (2,5%). Τον Μάιο και Ιούνιο του 2010 την Κοντούλη (2,93% και 0,88% αντίστοιχα). Τώρα στην αρχή εμφανίστηκε ο Πισσίας ως «επικεφαλής» και στη συνέχεια (μετά την αλλαγή του εκλογικού νόμου περίπου 1,5 μήνα πριν τις εκλογές) η καμπάνια ήταν ουσιαστικά ακέφαλη, καθώς ουδείς/μια είχε την εντολή να παίξει αυτό το ρόλο. Βεβαίως τον τόνο μέχρι το τέλος τον έδωσε ο Πισσίας (0,90%), που συγκρούστηκε και με τον ευρωβουλευτή των ΟΠ τον Χρυσόγελο, ο οποίος και έφυγε από τους ΟΠ.
Οι διαρκείς αυτές αλλαγές είναι φανερό ότι κανένα κόμμα δεν μπορούν να ευνοήσουν εκλογικά, ακόμα και αν έχει ιστορία και βαθιές ρίζες στους πολίτες, που δικαίως ζητούν εκτός από γενικές πολιτικές αναφορές και προσανατολισμό και συγκεκριμένα αναγνωρίσιμα πρόσωπα ή έστω ηγετική ομάδα προσώπων να εμπιστευθούν. Μάλιστα λόγω του μη αρχηγικού χαρακτήρα του Καταστατικού, οι κάθε φορά επικεφαλής είναι περιορισμένης χρονικά χρήσης μόνο για την προεκλογική περίοδο, με αποτέλεσμα σε σύντομο χρόνο μετά τις εκλογές να εξαφανίζονται από το πολιτικό προσκήνιο ως πρόσωπα αναφοράς των ΟΠ.
Επιπλέον, φαίνεται ότι την απόφαση του ψηφοφόρου για να μας στηρίξει σε κάποια εκλογική αναμέτρηση δεν καταφέραμε να την ενισχύσουμε με την υποτονική καθημερινή μας δράση και το γενικότερο πολιτικό μας προφίλ, που την επόμενη φορά οδηγήθηκε σε άλλες επιλογές.
Ειδικά στις ευρωεκλογές αυτές είναι αμφίβολο αν οι ΟΠ προβάλλανε κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό θέμα και αν οι πολίτες αλλά και οι πολιτικοί αναλυτές θα μας θυμούνται για κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα που αναδείξαμε. Το ζήτημα των χημικών όπλων της Συρίας ήταν ένα σημείο, που όμως είχε δευτερεύουσα σημασία στη εξέλιξη του προεκλογικού αγώνα και ακόμα και αυτό δεν το αναδείξαμε συνολικά ως ΟΠ (λόγω και εσωτερικών διαφωνιών) αλλά επικεντρώθηκε γύρω από την προσωπική προεκλογική εκστρατεία ενός προσώπου (Πισσίας), που όμως -όπως δείχνουν τα αποτελέσματα της σταυροδοσίας- οι πολίτες δεν την επιβράβευσαν, αναδεικνύοντας άλλους υποψηφίους μας πρώτους σε σταυρούς.
Παρά το γεγονός ότι η προεκλογική εσωκομματική σύγκρουση επικεντρώθηκε γύρω από την προεκλογική καμπάνια των Ευρωπαίων Πρασίνων (το ζήτημα της συνυπογραφής κείμενου με βάση το πρόγραμμα των Πρασίνων στο ευρωκοινοβούλιο από Πισσία και Χρυσόγελο) τελικά όλο το προεκλογικό υλικό αλλά και η επίσημη καμπάνια (βλ. προεκλογικό site) ήρθε σε απευθείας μετάφραση από τις Βρυξέλλες! Όμως κανένας υποψήφιος δεν την αξιοποίησε και κανείς δεν ανέδειξε τα κεντρικά ζητήματα της πανευρωπαϊκής καμπάνιας!
Το αποτέλεσμα ήταν το κόμμα να μην έχει ξεκάθαρη εικόνα προς τους πολίτες και οι υποψήφιοι να αυτοσχεδιάζουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι τουλάχιστον δύο από όσους εμφανίστηκαν αρκετές φορές σε ΜΜΕ πανελλαδικής εμβέλειας επέμεναν ως μεγάλη επιτυχία των ΟΠ την ψήφιση του “ευρωομολόγου” από το Ευρωκοινοβούλιο, ισχυριζόμενοι ότι το έκαναν οι Πράσινοι στο Ευρωκοινοβούλιο μετά από αναλυτική δική μας εισήγηση! Περιττό να πούμε ότι κάτι τέτοιο ποτέ δεν έγινε και ότι το “ευρωομόλογο” ήταν αποτέλεσμα της δουλειάς των Πράσινων ευρωβουλευτών της ομάδας οικονομίας αλλά και της σύμπραξης των Σοσιαλιστών. Εμείς, βεβαίως, από την πρώτη στιγμή το αναδείξαμε με τον Ευρωβουλευτή μας (Μιχάλη Τρεμόπουλο) και το προβάλλαμε ως διέξοδο αντί των Μνημονίων αλλά με μηδενική απήχηση στη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα λόγω και του συστηματικού μας αποκλεισμού από τα ΜΜΕ όλο αυτό το διάστημα.
Οι εκλογές αυτές, επίσης, είχαν το οξύμωρο ότι διεκδικούσαμε την εκ νέου εκλογή μας στο ευρωκοινοβούλιο χωρίς να στηριζόμαστε στην πενταετή δουλειά που κάνανε οι δύο (λόγω εναλλαγής) ευρωβουλευτές των ΟΠ (Τρεμόπουλος και Χρυσόγελος) και το κόμμα συνολικά! Οι ανεκδοτολογικού τύπου ανακριβείς αναφορές στο έργο μας στο Ευρωκοινοβούλιο (όπως ήδη αναφέρθηκε) απλώς υπογραμμίζουν την έλλειψη υποτυπώδους αναφοράς στο σημαντικό έργο όλης της περιόδου.
Το γεγονός αυτό δημιουργεί ασφαλώς ρήξεις και ασυνέχειες, που είναι φυσικό να μας χρεωθούν με αυστηρό τρόπο από τους πολίτες που μας ψήφισαν για να έχουν στο τέλος κάποιο απολογισμό που ποτέ δεν έγινε. Η συμπεριφορά των υποψηφίων και η γενική εικόνα που έβγαινε είναι ενός εξωκοινοβουλευτικού κόμματος που δεν ενδιαφέρεται και δεν πιστεύει πραγματικά σε αυτούς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αφού τελικά η πενταετής παρουσία του σε αυτούς δεν πρόσφερε κάτι και μάλιστα το ίδιο το κόμμα δεν θεώρησε κάτι σημαντικό ώστε να το αναδείξει.
Η αποχώρηση του Χρυσόγελου και η δημιουργία ξεχωριστής λίστας-κόμματος (“Πράσινοι”) βεβαίως συνέβαλλε σημαντικά στο ζήτημα αυτό, αλλά η γενικότερη στάση μας δεν βοήθησε ώστε να διεκδικηθεί η ευρωκοινοβουλευτική μας παρουσία, με αποτέλεσμα ο Χρυσόγελος να καρπωθεί περισσότερο όλη τη δουλειά της πενταετίας.
Στις φυγόκεντρες τάσεις των μελών των ΟΠ και της απογοήτευσης από την εσωκομματική λειτουργία μεγάλο ρόλο έπαιξε η βεβιασμένη ένταξη μεγάλης ομάδας μελών προερχόμενων από την ΠΑΣΠ, οι οποίοι λανθασμένα εγγράφηκαν μαζικά και κυρίως σε μια μόνο ΠΚ της Αττικής. Η μετέπειτα λειτουργία τους δεν εμφάνισε χαρακτηριστικά συμμετοχικότητας, εθελοντισμού και πολιτικής συνεισφοράς. Αντίθετα, παρουσιάστηκαν φαινόμενα θεσιθηρίας, διατήρησης μιας αυτονομημένης και πλήρως καθοδηγούμενης λειτουργίας, με επιδιώξεις κυριαρχίας, χωρίς πολιτικές αναφορές και τελικά, ακόμη και φαινόμενα χουλιγκανισμού στο συνέδριο της Θεσσαλονίκης. Αντί να στηλιτευτούν τέτοια φαινόμενα, γρήγορα βρέθηκαν άλλα πρόθυμα μέλη στην Αττική που καλλιέργησαν όλες τις οπορτουνιστικές τάσεις των νέων για να εξασφαλίσουν τη δική τους εσωκομματική ανάδειξη. Σε μια τέτοια ελάχιστα πολιτική διαδικασία υποστηρίχτηκαν κυρίως οι υποψηφιότητες Πισσία και Κοσμίδου στην εσωκομματική ψηφοφορία για το ευρωψηφοδέλτιο και έγιναν διάφορες συναλλαγές στα αυτοδιοικητικά, με αποκορύφωμα τις προσπάθειες επιβολής της υποψηφιότητας Γάκη στην Περιφέρεια Αττικής με ταυτόχρονη εγκατάλειψη της ΑΤΟΙΚΑ, που στις προηγούμενες εκλογές είχε εκλέξει δύο πράσινους συμβούλους με πάνω από 4% και υποστήριξης του συνδυασμού Μώραλη στον Δήμο Πειραιά, απέναντι στο “Λιμάνι της Αγωνίας” στο οποίο μέλη των ΟΠ συμμετέχουν από την ίδρυσή του.
Αυτή η σαφέστατη αλλαγή της πολιτικής φυσιογνωμίας του κόμματος στην Αττική, με επίπτωση και στην εικόνα για τον πολιτικό προσανατολισμό των ΟΠ σε όλη την Ελλάδα, ήταν ένα σοβαρό πλήγμα, που επέφερε απογοήτευση, αποχωρήσεις από το ευρωψηφοδέλτιο άνω των μισών στελεχών που ψηφίστηκαν στο εσωτερικό δημοψήφισμα. Τα φαινόμενα αυτά κορυφώθηκαν με την πραξικοπηματική διαγραφή του Νίκου Χρυσόγελου από την ΠΚ που τους είχε γράψει -που καταδίκασε το συνέδριο- και τελικά την αποχώρησή του από το κόμμα και τη συγκρότηση αντίπαλου Πράσινου ευρωψηφοδελτίου. Κρίνουμε αυτή την αποχώρηση αρνητικά, ως μια αδιέξοδη και βλαπτική για όλους κίνηση, που προκάλεσε μια εικόνα διάσπασης και απογοήτευσης και τελικά απομάκρυνσης των ψηφοφόρων από επιλογές που δεν επρόκειτο να εκλέξουν. Σε ότι αφορά την τελική συγκρότηση του ψηφοδελτίου, έγινε χωρίς σεβασμό στις εύλογες ενστάσεις δεκάδων μελών κατά συγκεκριμένων προσώπων μη μελών (περίπτωση Στάμου) και στις θεσμικά εκφρασμένες αντιρρήσεις από συλλογικότητες των ΟΠ προς συγκεκριμένες εσωκομματικές υποψηφιότητες (π.χ. περίπτωση Μπίμπαση, που είχε ανακληθεί ως μέλος του ΠΣ από την ΠΟ Κ. Μακεδονίας). Τα στοιχεία αυτά επέτειναν την αίσθηση απογοήτευσης και αποσυσπείρωσαν σε σημαντικό βαθμό τα μέλη.
Ωστόσο, το σημαντικό στοιχείο το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά προτεραιότητα στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του κόμματος, είναι η αντιμετώπιση αυτής της ομάδας μελών και της λειτουργία τους ως ξένο σώμα που θέλει να καρπωθεί τους οικολογικούς αγώνες δεκαετιών, χωρίς να έχει καμιά σχέση με αυτούς και το μόνο που καταφέρνει είναι να τους δυσφημεί. Είναι χαρακτηριστικό της αντίληψης τους για την πολιτική η προσφυγή τους σε δικαστήριο για την επανεγγραφή τους παρά τη ρητή απόφαση του Συνεδρίου και η αγωγή κατά του Συντονιστή του κόμματος “για διαφυγόντα κέρδη” από την πρώην εκπρόσωπο Τύπου. Το χειρότερο όμως είναι ότι δυστυχώς υπάρχουν μέλη των ΟΠ που εμφανίζονται ως συνήγοροί τους στο δικαστήριο και λειτουργούν ως “πέμπτη φάλαγγα” εντός των ΟΠ. Τα φαινόμενα αυτά πρέπει να καταδικαστούν από το κόμμα και τα μέλη αυτά να απομονωθούν πολιτικά. Θα δείξουμε, βέβαια, ότι έχουμε πάρει το μάθημά μας εάν δεν επιτρέψουμε ξανά παρόμοια μαζική είσοδο μελών συγκεκριμένου πολιτικού χώρου, που είναι ήδη οργανωμένοι με τις δικές τους ιεραρχικές δομές και να υιοθετήσουμε μια ουσιαστική περίοδο “δόκιμου μέλους” ΠΚ μεγαλύτερη από τη σημερινή πρόβλεψη του καταστατικού (3 μήνες), όπου να αποδεικνύεται η ενεργός δράση σε αυτό το διάστημα, με παρουσία σε συνελεύσεις και σε πολιτικές δράσεις του κόμματος και σταδιακή ανάληψη πολιτικών ευθυνών σε μικρή τοπική κλίμακα.
Εκτός από την έλλειψη έμπνευσης και διάθεσης συμμετοχής, η ίδια η εκλογική καμπάνια είχε τεράστιες αδυναμίες, με χαρακτηριστικό το κεντρικό σύνθημα. Δεν υπήρχε κεντρικό μήνυμα που να πείθει το εν δυνάμει πράσινο ακροατήριο. Τα φυλλάδια ήταν πολύ καλά. Δεν αξιοποιήθηκε όμως η σημαντική δουλειά που κάναμε τόσο ως ΟΠ όσο και ως ΕΠΚ στο Ευρωκοινοβούλιο και μάλιστα είδαμε σε σποτ να προβάρεται αποκλειστικά η δουλειά των Πειρατών για την ACTA, λες και δεν ήταν σημαντική η συμβολή των Ευρωπαίων Πρασίνων.
Βλέποντας συνολικά αυτοκριτικά το αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές, οι Οικολόγοι Πράσινοι δεν έπεισαν τους πολίτες ότι:
- απαντάνε στα προβλήματα τους,
- τους είναι χρήσιμοι,
- είναι ελκυστική επιλογή.
Αντί ενός ξεκάθαρου μηνύματος που να μας κάνει διακριτούς, πολιτικά ελκυστικούς και χρήσιμους στους πολίτες, υπήρξε σύγχυση που οφείλεται:
1. Στις προσωπικές στρατηγικές και πολιτικές ανάλυσης που δεν ακολούθησαν τις ψηφισμένες θέσεις και πολιτικές των ΟΠ.
2. Την απουσία συνεκτικής στοχευμένης πολιτικής δουλειάς στην κοινωνία και την κεντρική πολιτική σκηνή.
3. Στην εσωκομματική διαμάχη που ενώ είχε και πολιτικά χαρακτηριστικά σε ότι αφορά τους Πισσία -Χρυσόγελο, κυριάρχησαν κυρίως οι προσωπικές στρατηγικές και αντιπαραθέσεις ομαδοποιήσεων που δεν αφορούν την κοινωνία .
4. Η διάσπαση και τα δυο ψηφοδέλτια επέτειναν τόσο τη σύγχυση όσο και την αίσθηση προσωπικών αντιπαραθέσεων που δεν αφορούν την κοινωνία.
5. Η συνεργασία με τους Πειρατές επίσης επέτεινε τη σύγχυση, μια συνεργασία που ενώ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, φάνηκε άκαιρη και τουλάχιστον στην ελληνική κοινωνία ακατανόητη, ειδικά με τα δυο πράσινα ψηφοδέλτια.
6. Το ευρωψηφοδέλτιο δεν είχε ξεκάθαρο πράσινο βασικό κορμό ούτε έδινε το αναγκαίο πολιτικό στίγμα. Να σημειώσουμε ότι αυτοί που αποσύρθηκαν από αρχική 10αδα του ψηφοδελτίου, είχαν ψηφιστεί από περισσότερους από όσους είχαν απομείνει, δηλαδή η πλειοψηφία των ΟΠ δεν εκφραζόταν στο ψηφοδέλτιο αυτό.
Η απουσία έμπνευσης όσο και συνεκτικής πολιτικής στη μάχη αυτή όχι μόνο δεν έπεισε τους ψηφοφόρους που έλκονται από τις πράσινες προτάσεις ή νοιώθουν πολύ κοντά μας αλλά δεν ενέπνευσε ούτε τα μέλη μας στη μάχη αυτή.
Ενώ έμοιαζε να υπάρχει ισχυρή πόλωση στις εκλογές αυτές, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε ούτε να διευρύνει την αποδοχή του στην κοινωνία ούτε να τους πείσει να δώσουν μήνυμα στην κυβέρνηση με τη «χαλαρή» αυτή ψήφο. Έτσι η ήττα μας είναι μεγαλύτερη, καθώς υπήρχε ακροατήριο για τις απόψεις μας αλλά και δυνατότητα «επαναπατρισμού» ψηφοφόρων «μας», με κατάλληλη επικοινωνία των πολιτικών μας θέσεων και πολιτικής στρατηγικής.
Η προεκλογική εκστρατεία για τις ευρωεκλογές είχε αρνητικό πρόσημο. Δεν είναι ένα ατύχημα αλλά έχει να κάνει με συγκεκριμένες επιλογές. Επιλογή ήταν το άλλο πολιτικό προφίλ, επιλογή ήταν να οδηγηθεί στην αντιπαράθεση και την έξοδο ο Χρυσόγελος, με ένα πήδημα στο κενό.
Την ήττα τη γευόμαστε όλοι αλλά την ευθύνη της την έχουν όσοι πρωταγωνίστησαν.
Γ. Η σύγκριση με τις αυτοδιοικητικές εκλογές
Σε σχέση με τα θετικά αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών, φαίνεται ότι οι πολίτες μας θεωρούν κατά περίπτωση κατάλληλους για συγκεκριμένους χειροπιαστούς αγώνες στο τοπικό επίπεδο. Αντίθετα, είναι προφανές ότι τη γενική πολιτική μας παρουσία δεν την εκτιμούν ανάλογα και αυτό πρέπει να γίνει αντικείμενο ευρείας συζήτησης και προβληματισμού. Παράλληλα, όμως, πρέπει να επισημανθεί ότι η ύπαρξη ενός κεντρικού πολιτικού φορέα της πολιτικής οικολογίας (ΟΠ) λειτουργεί και ενοποιητικά για την αυτοδιοικητική ψήφο στο σύνολο της χώρας, όπου είχαμε το φαινόμενο για δεύτερη φορά τα τελευταία τέσσερα χρόνια να εκλεγούν πράσινοι περιφερειακοί σύμβουλοι με δικά μας ψηφοδέλτια σε εξαιρετικά δυσμενείς περιφέρειες (Αν. Μακεδονία-Θράκη, Πελοπόννησο, Βόρειο Αιγαίο). Εδώ, εκτός από την προσωπική συμβολή των κάθε φορά υποψηφίων, η ύπαρξη του πολιτικού φορέα (ΟΠ) έχει σημασία καθώς σηματοδοτεί την πολιτική τοποθέτηση και λειτουργεί στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της εμπιστοσύνης καθώς δίνει ένα σταθερό σημείο αναφοράς.
Η παρατήρηση αυτή συνηγορεί προς την κατεύθυνση της προσπάθειας ανάταξης των ΟΠ παρά στην αφελή πολιτικά άποψη της αυτο-διάλυσής τους (αφού σε εθνικό επίπεδο “δεν τα καταφέρνουμε”) και της διασποράς τους σε επιμέρους τοπικότητες. Αν οι ΟΠ διαλυθούν, πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι τουλάχιστον σε επίπεδο περιφερειών τα αποτελέσματα θα είναι την επόμενη φορά πολύ αρνητικά.
Ειδικά στην Κεντρική Μακεδονία είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν το 2010) καταφέρνουμε να εκλέξουμε σε δύο πολύ δύσκολους και ανταγωνιστικούς θεσμούς με παραδοσιακά έντονη συντηρητική ψήφο (στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με τον Μ. Τρεμόπουλο και στον Δήμο Θεσσαλονίκης με την Ε. Ιωαννίδου) δικά μας πρόσωπα, με δικούς μας συνδυασμούς. Μια 23χρονη αυτοδιοικητική κίνηση, η «Οικολογία-Αλληλεγγύη» εκλέγει από το 1998 σύμβουλο στο Β’ βαθμό της αυτοδιοίκησης και το 2006 είχε καταφέρει να εκλέξει δύο νομαρχιακούς συμβούλους με 4,6% και να συμβάλει στη μετέπειτα ανέλιξη των ΟΠ. Αυτά δείχνουν ότι υπάρχουν μακροχρόνιοι δεσμοί εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους τοπικούς τουλάχιστον εκπροσώπους του πράσινου κινήματος. Το γεγονός ότι σε συνθήκες γενικής εκλογικής κατάρρευσης η Κεντρική Μακεδονία έδωσε το μεγαλύτερο ποσοστό στους ΟΠ στις ευρωεκλογές είναι μια ακόμα επιβεβαίωση αυτού του γεγονότος.
Ειδικά η πολιτική εξαφάνιση του Χ. Μάτη από τα αυτοδιοικητικά της Θεσσαλονίκης, παρά τον τεράστιο θόρυβο που είχε την ικανότητα να ξεσηκώνει, δείχνει καθαρά το πού πρέπει να αποδοθεί η εκλογή του το 2010. Η εκλογή της Ιωαννίδου με την υποστήριξη εκ νέου των ΟΠ σε ένα νέο πρόσωπο και παρά την πολεμική Μάτη προς τους ΟΠ, δείχνει ότι σε μεγάλο βαθμό η ψήφος για το Δήμο Θεσσαλονίκης είναι πολιτική ψήφος στήριξης των οικολόγων της Θεσσαλονίκης και της μακρόχρονης ιστορίας τους στα κινήματα της πόλης.
Τα αποτελέσματα στις αυτοδιοικητικές εκλογές, με αναγωγή, μας δείχνουν ένα 2,2% σε πανελλαδικό επίπεδο. Αυτό δείχνει ότι, αν υπήρχε το πράσινο στίγμα, αυτό το ποσοστό -ή ακόμα μεγαλύτερο- είναι εφικτό με ένα δυνατό πράσινο ευρωψηφοδέλτιο, πόσο μάλιστα αν δεν υπήρχε η διάσπαση και η συνεργασία με τους Πειρατές, που έτσι και αλλιώς επηρέασαν τις επιδόσεις στις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Είναι φανερό από τα αποτελέσματα στην Κεντρική Μακεδονία, όπου είχαμε το υψηλότερο ποσοστό στις περιφερειακές εκλογές με το 3,1% της Οικολογίας -Αλληλεγγύης, είχαμε και το υψηλότερο ποσοστό και στις ευρωεκλογές ενώ όλα τα μέλη-υποψήφιοι/ες της Κεντρικής Μακεδονίας είχαν παραιτηθεί από το ευρωψηφοδέλτιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Κρήτη που επικεντρώθηκε και πήρε δημοσιότητα η προεκλογική παρουσία του αυτοχαρακτηριζόμενου ως «επικεφαλής» του ευρωψηφοδελτίου των ΟΠ, είχαμε σημαντική καθίζηση τόσο στους ψήφους όσο και στο ποσοστό από όλες τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις.
Οι αυτοδιοικητικές εκλογές σημαδεύτηκαν από το θρίαμβο του Λευτέρη Ιωαννίδη στο Δήμο Κοζάνης αλλά και του Γιάννη Μίχου στον Δήμο Αριστοτέλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι και στις δυο περιοχές έγιναν προκριματικές εκλογές (στον Δήμο Αριστοτέλη συμμετείχαν πάνω από 2400 πολίτες) όπου αναμετρήθηκαν με “εκλεκτούς” του ΣΥΡΙΖΑ. Και στις δυο περιπτώσεις κέρδισαν τις προκριματικές εκλογές με τις ψήφους των 2/3 αυτών που συμμετείχαν. Πέρα από την ανοιχτή διαδικασία, πρέπει να δεχτούμε ότι ο εξαιρετικός Κώστας Παπακωσταντίνου δεν τα πήγε τόσο καλά στο Αίγιο, ίσως επειδή εμφανίστηκε ως η επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ εξαρχής. Οι επιτυχίες αυτές -που είναι επιτυχίες των ανθρώπων αυτών και των τοπικών ομάδων που τους στηρίζουν και με μικρή συμβολή των Οικολόγων Πράσινων σε αυτές- δημιουργούν εξαιρετική μεγάλη ευθύνη ώστε στις περιοχές αυτές με σημαντικά οικολογικά προβλήματα και αντίστοιχες προκλήσεις, να μπορέσουμε να βοηθήσουμε ώστε να υπάρξει στην πράξη μια εναλλακτική τοπική βιώσιμη ευημερία.
Η μοναδική επιτυχία του Λευτέρη Ιωαννίδη στην Κοζάνη δείχνει και ότι οι συμμαχίες με τον ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να είναι και προς όφελος των πράσινων λύσεων, ανάλογα με τους χειρισμούς και τα πρόσωπα που τις υλοποιούν.
Επίσης, είναι φανερό από τα στοιχεία των περιφερειακών εκλογών ότι τουλάχιστον σε 20-30 Δήμους, εάν κατέβαινε ένα πράσινο ψηφοδέλτιο, θα εκλέγαμε ανάλογο αριθμό Δημοτικών Συμβούλων. Κυρίως λόγω έλλειψης δυνατότητας πλήρωσης των ψηφοδελτίων δεν αναλήφθηκε το εγχείρημα αυτό.
Δ. Υπάρχει διέξοδος
Είναι δύο τα επίπεδα που πρέπει να κινηθούμε το επόμενο διάστημα:
1. Ρίζωμα στις κοινωνίες, ρίζωμα στην αυτοδιοίκηση.
2. Πρόταση για Εναλλακτική Διακυβέρνηση Βιωσιμότητας.
Στο πρώτο επίπεδο χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι σε όποια περιφέρεια και αν κατεβαίναμε αυτόνομα με ξεκάθαρο πράσινο ψηφοδέλτιο θα εκλέγαμε περιφερειακό σύμβουλο. Το ίδιο ισχύει και με τουλάχιστον 20 με 30 τουλάχιστον δήμους όπου το Μάιο του 2012 είχαμε πάνω από 3%. Το πρόβλημά μας είναι η οργανωτική αδυναμία.
Εκλέχτηκε ο πρώτος πράσινος δήμαρχος ο Λευτέρης Ιωαννίδης που ήταν στρατηγικός στόχος των ΟΠ η εκλογή τουλάχιστον ενός πράσινου δημάρχου ώστε να “μας” δοθεί η ευκαιρία να βάλουμε τις ιδέες μας σε εφαρμογή. Σε πολλές συνεργασίες δεν είχαμε παρά ελάχιστους Δημοτικούς Συμβούλους να εκλέγονται, καθώς δεν δουλέψαμε με κλασικό πολιτικό τρόπο για τη συλλογή σταυρών για τους πράσινους υποψηφίους. Όπου τα σχήματα που υποστηρίξαμε κέρδισαν τη διοίκηση, πρέπει να αφοσιωθούμε στο να βάλουν σε εφαρμογή συγκεκριμένες πράσινες πολιτικές χωρίς προσωπικές στρατηγικές.
Αυτό θα πρέπει να συνδεθεί και να είναι άρρηκτα δεμένο με την πράσινη πρόταση για εναλλακτική διακυβέρνηση βιωσιμότητας, που πρέπει να είναι το στρατηγικό μας εργαλείο πολιτικής και κεντρικό πολιτικό μήνυμα μας για το επόμενο χρονικό διάστημα.
Θα πρέπει να καταλάβουμε / να συμφωνήσουμε ότι εμείς κάνουμε πολιτική ή αξίζει να κάνουμε πολιτική γιατί:
- Αντιλαμβανόμαστε ότι το περιβάλλον αποτελεί βασική παράμετρο σε ότι κάνουμε
- Αντιλαμβανόμαστε την αλληλοσυσχέτιση του κοινωνικού, του οικονομικού, του πολιτικού, του περιβαλλοντικού για τη διαμόρφωση όρων για μία βιώσιμη ευημερία.
- Υπερασπιζόμαστε τη φύση, τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, την πολυπολιτισμικότητα, την συμμετοχικότητα, την αυτοδιαχείριση, τις συλλογικές λύσεις, την αλληλεγγύη, την οικειοθελή απλότητα στη ζωή, την ειρήνη, τη μη βία, την ανεκτικότητα.
- Προτείνουμε συγκεκριμένες λύσεις και συνεκτικές πολιτικές με βάση αυτά σήμερα και όχι όταν κατακτήσουμε την εξουσία είτε εξασφαλίζοντας την πολιτική πλειοψηφία είτε με έφοδο στα “ανάκτορα”.
Βεβαίως, η κυβέρνηση φαίνεται να προσανατολίζεται να πάει τις εκλογές το φθινόπωρο και όχι το 2016, όπως θα ήθελε. Αυτό μπορεί να μη μας δίνει τον αναγκαίο χρόνο για ανασυγκρότηση ως εξωκοινοβουλευτικό κόμμα πια και χωρίς κρατική βοήθεια αλλά ίσως να συμβάλλει στην ανάκαμψη μέσω της δράσης και της εγρήγορσης. Γι’ αυτό, παράλληλα με τη συγκρότηση ενός Δικτύου για την εναλλακτική διακυβέρνηση βιωσιμότητας, θα πρέπει να προχωρήσουμε σύντομα σε μια ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και μαζί με τους ενεργούς πολίτες, τις συλλογικότητες και όσους υπερασπίζονται πολιτικά τα συλλογικά αγαθά και τα συμφέροντα των πολλών να ετοιμαστούμε για ένα πολιτικά θερμό καλοκαίρι και ένα ακόμη πιο καυτό φθινόπωρο.
Βρισκόμαστε ακόμη εν μέσω μιας πολύπλευρης κρίσης, οικονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής. Μιας συστημικής κρίσης, που παρόλο που έχει μπει στον 6ο χρόνο, η συνταγή παραμένει απλή και σταθερή: αυστηρή λιτότητα και δημοσιονομική πειθαρχία, καθήλωση μισθών και συντάξεων, διόγκωση της ανεργίας, δραστικές περικοπές δημόσιων δαπανών, εκποίηση κρατικών περιουσιακών στοιχείων, μεγάλες απειλές για το περιβάλλον, άγρια λεηλασία συλλογικών αγαθών και φυσικών πόρων με ανυπολόγιστες συνέπειες.
Η οικολογία δεν είναι κάτι σαν το παντεσπάνι της πολιτικής. Δεν μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς αυτό γιατί πρόκειται για την ίδια μας την επιβίωση. Οι κατεστημένες πολιτικές, το αδιέξοδο μοντέλο ανάπτυξης, το πελατειακό κράτος, τα κοντόθωρα συμφέροντα, κακοποίησαν το φυσικό περιβάλλον, υποβάθμισαν τις πόλεις, εξάντλησαν τους φυσικούς πόρους και κατέστρεψαν τη γη, τα επιφανειακά και υπόγεια νερά, τον ατμοσφαιρικό αέρα, την υγεία και τις ανθρώπινες σχέσεις. Απαιτούμε χρόνια τώρα, την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, με έμφαση στα τοπικά προϊόντα/ υπηρεσίες, την ανάπτυξη μορφών κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, την ανάπτυξη πράσινων επαγγελμάτων, νέων και καινοτόμων μορφών απασχόλησης με θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού. Προωθούμε προτεραιότητες συνολικού αναπροσανατολισμού της οικονομίας, με βιώσιμη αναζωογόνηση της υπαίθρου, απεξάρτηση από το πετρέλαιο και το λιγνίτη στα πλαίσια και της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής, δημιουργία πράσινων δικτύων μεταφορών, αναβάθμιση των συλλογικών αγαθών, ανάπτυξη και διάχυση της πράσινης καινοτομίας σε όλους τους τομείς. Για να υπάρχει αύριο.
Ήταν φανερή, δυστυχώς, η αναντιστοιχία ανάμεσα στα αποτελέσματα στις ευρωεκλογές και τις πολιτικές δυνατότητες της ελληνικής Οικολογίας. Γι’ αυτό πρέπει να κάνουμε μια νέα αρχή. Να δημιουργήσουμε έναν πράσινο, δημοκρατικό, ευρωπαϊκό, ανοικτό και συγκροτημένο πολιτικό χώρο, που θα συντελέσει καθοριστικά στη διέξοδο της χώρας από τα σημερινά αδιέξοδα και την πολιτική, οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και αξιακή κρίση, με τεκμηριωμένες αναλύσεις και κοινωνικές-πολιτικές παρεμβάσεις. Για να συμβάλουμε στον οικολογικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, στην αλλαγή της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση, σε μια νέα πολιτική μεταπολίτευση, ανανεώνοντας κι εμβαθύνοντας τη δημοκρατία, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και την αλληλεγγύη, υπερασπίζοντας τα δημόσια αγαθά, το περιβάλλον και το κλίμα. Θέλουμε με δημιουργική διάθεση να σώσουμε έστω και λίγο από το αύριο που μας κλέβουν. Γι’ αυτό και δε διστάζουμε να διατυπώσουμε εναλλακτικές προτάσεις για τη διέξοδο από την κρίση και να βάζουμε τις προϋποθέσεις που απαιτούνται ως βάση για τη διαμόρφωση μιας νέας πλειοψηφίας. Αυτό που χρειάζεται ο τόπος σε μια κυβέρνηση, δεν είναι ένα άθροισμα δυνάμεων που φέρνει κυβερνητική πλειοψηφία, αλλά το να έχει από τα πριν υιοθετήσει ένα εναλλακτικό σχέδιο εξόδου από την κρίση και δομικών μεταρρυθμίσεων.
Με τις θέσεις και τις δράσεις τους, οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουν «πατήσει κάλους» σε πολλά θέματα, όπως οικοπεδοποιήσεις δασών, ξενοδοχειακά συμφέροντα, εξορύξεις χρυσού, βιομηχανία πετρελαίου, διπύθμενα δεξαμενόπλοια, καταστροφικά έργα, μεταλλαγμένα, φυτοφάρμακα, διαφθορά και κακοδιαχείριση στην Αυτοδιοίκηση κ.α. Αυτό το δρόμο τον ξέρουν καλά και θα τον ενισχύσουν με μια μεγάλη βουτιά στην κοινωνία.
Το Πανελλαδικό Συμβούλιο των Οικολόγων Πράσινων, Αθήνα 15.6.2014