Για την πολιτική αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Μαΐου είναι εξαιρετικά αρνητικό για το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων. Μία εποχή, που η πλειοψηφία των πολιτών αναζητά νέα άφθαρτα πολιτικά σχήματα, οι Οικολόγοι Πράσινοι σταθήκαμε ανίκανοι:
- να ικανοποιήσουμε τις απαιτήσεις των πολιτών που απεξαρτήθηκαν από τον δικομματισμό,
- να διατηρήσουμε την εκλογική βάση που είχαμε κερδίσει με πολλούς αγώνες από την ίδρυση μας μέχρι την εκλογή ευρωβουλευτή το 2009.
Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι παντελώς αναντίστοιχο:
- Με την παρουσία μας στην ευρωβουλή, που μας προσέφερε ένα εξαιρετικά πλούσιο έργο των ευρωβουλευτών, αλλά και ένα τεράστιο για τα μέχρι το 2009 δεδομένα προϋπολογισμό, ένα σημαντικό επαγγελματικό ανθρώπινο δυναμικό και την υποχρεωτική παρουσία στα ΜΜΕ πανελλαδικής εμβέλειας, που μέχρι εκείνη την στιγμή μας αγνοούσαν.
- Με την συνολική εικόνα του ευρωπαϊκού Πράσινου κινήματος, που παρά τα προβλήματα του, κατάφερε να συγκρατήσει την εκλογική του παρουσία στην ευρωβουλή, μία εποχή που οι ακραίες και ευρωφοβικές φωνές ενισχύονται.
- Με τα αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών συνδυασμών που στηρίχθηκαν από τους Οικολόγους Πράσινους.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι οφείλουμε επιτέλους να αυτοαξιολογηθούμε και να εξηγήσουμε γιατί, αντί χάρη στη παρουσία μας στην Ευρωβουλή να πολλαπλασιάσουμε την απήχηση μας στην κοινωνία, τελικά οδηγηθήκαμε στο περιθώριο με μικρότερη απήχηση και αναγνωρισιμότητα ακόμα και από περιθωριακά κόμματα όπως το κόμμα των Κυνηγών.
ΟΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ
Ήδη από το 2008, είχε γίνει φανερό, ότι το οργανωτικό μοντέλο του κόμματος, δεν κατάφερε να εδραιώσει την άμεση δημοκρατία και την ισότιμη συμμετοχή των μελών. Αντίθετα την τυπική ιεραρχία των κλασσικών κομμάτων, την είχε αντικαταστήσει η ιεραρχία άτυπων ομαδοποιήσεων. Δυστυχώς τα στελέχη του κόμματος ουδέποτε αντιμετώπισαν αυτή την ανεπάρκεια. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τα ηγετικά στελέχη, όταν βρίσκονταν στην πλειοψηφία, εκμεταλλεύονταν τις οργανωτικές αδυναμίες για να επιβάλουν την βούληση τους στην μειοψηφία. Η μειοψηφία με την σειρά της, αντί να συνεισφέρει στην οργανωτική εξυγίανση, αρκέστηκε να ασκεί καιροσκοπική αντιπολίτευση σε βάρος των προσώπων της πλειοψηφίας.
Στα προβλήματα συνεισέφερε και η αδυναμία αλλαγής του καταστατικού: Εάν πριν το 2008 υπήρχε σοβαρή δυσκολία να συνευρίσκονται σε συνεδριακή διαδικασία τα 2/3 των συνέδρων, μετά τη μεγέθυνση του κόμματος, αυτή η προϋπόθεση έγινε παντελώς αδύνατη: 5 καταστατικά συνέδρια από το 2009 μέχρι σήμερα δεν κατάφεραν έστω να αποκτήσουν απαρτία για να συζητήσουν, οπότε κανένα κρίσιμο οργανωτικό ζήτημα δεν μπόρεσε να αντιμετωπιστεί αυτή την κρίσιμη πενταετία. Ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά αναφέρουμε:
- Δεν καταφέραμε να συζητήσουμε το κρίσιμο ζήτημα του ρόλου των επαγγελματικών στελεχών.
- Δεν καταφέραμε να συζητήσουμε τις σχέσεις του κόμματος με τους αιρετούς.
- Δεν καταφέραμε να θεσπίσουμε θεσμούς διαχείρισης κρίσεων, επίλυσης διαφορών και ελέγχου όσων αποδεδειγμένα δρουν αντικομματικά και ενάντια στις αρχές μας.
- Δεν καταφέραμε να διαχωρίσουμε την παραγωγή πολιτικών θέσεων, από την διοίκηση. Έτσι στον βαθμό που οι διαχειριστικές εκκρεμότητες έτρεχαν και δεν έπαιρναν αναβολή, ο πολιτικός διάλογος στα πανελλαδικά όργανα, μπήκε στο περιθώριο.
- Δεν καταφέραμε να ελέγξουμε τις εγγραφές: Στο παρελθόν μέλος των Οικολόγων Πράσινων γίνονταν αποκλειστικά όποιος ήθελε να προσφέρει, αφού η ιδιότητα του μέλους δεν συνεπάγονταν κανένα όφελος, αλλά αντίθετα προϋπέθετε χρόνο και χρήμα. Αντίθετα από το 2009 και ύστερα η ιδιότητα του μέλους μπορούσε να σημαίνει και οικονομικό όφελος, επιρροή και άσκηση εξουσίας. Ποιος για παράδειγμα μπορεί να αποκλείσει, ότι κάποιο μας στέλεχος έχει εξασφαλίσει οφέλη για να δηλώσει ότι οι Οικολόγοι Πράσινοι στηρίζουν τον Α ή Β δήμαρχο;
Το 2013 καταφέραμε έστω και αργά να θεσπίσουμε ένα καταστατικό συμβούλιο, που θα ξεκινούσε έναν διάλογο μεταξύ των μελών, για να ξεπεραστούν οι παραπάνω αδυναμίες. Δυστυχώς αυτός ο διάλογος δεν ξεκίνησε ποτέ: Η χιονοστιβάδα των οργανωτικών προβλημάτων, από την αμφισβήτηση των εκλογών στην Αττική, την δημόσια δήλωση Χρυσόγελου, ότι το κόμμα το κυβερνάνε εσωκομματικοί στρατοί ξένοι με τις οικολογικές αξίες και μέχρι την αντικαταστατική απόφαση της Παναττικής να στηρίξει τον Μώραλη στον Πειραιά, πέρασαν 4 μόλις μήνες, προεκλογικής υποτίθεται περιόδου.
Θεωρούμε, ότι δεν πρέπει να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη: Άμεσα πρέπει να ξεκινήσει η οργανωτική αναδιάρθρωση με ριζικές τομές σε όλα τα επίπεδα, ώστε όταν το κόμμα ξαναβρεθεί στο προσκήνιο να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ
Ήδη παραπάνω αναφέραμε, ότι στο κόμμα μας έχει εκλείψει ο πολιτικός διάλογος. Αυτή η έλλειψη έχει συσσωρεύσει δύο κατηγορίες προβλημάτων:
1. Κεκτημένες θέσεις δεν είναι γνωστές ούτε στα μέλη, ούτε στον στενό πολιτικό μας περίγυρο. Όπως προαναφέραμε ο πολιτικός διάλογος στα Πανελλαδικά όργανα υποβαθμίστηκε, από την διαρκή συζήτηση διοικητικών προβλημάτων. Ωστόσο ακόμα και αυτή η ισχνή παραγωγή θέσεων σπάνια έγινε κτήμα των μελών. Ελάχιστα μέλη συμμετείχαν σε διάλογο πριν οποιαδήποτε απόφαση και ακόμα λιγότερα ενημερώθηκαν με ημερίδες ή άλλες εκδηλώσεις για όσα αποφασίζαμε.
2. Αν τα πράγματα χειροτέρεψαν σε επίπεδο διάδοσης των θέσεων μας, σε επίπεδο παραγωγής νέων θέσεων τα πράγματα έφτασαν στο ναδίρ. Ελάχιστα μέλη, ενεπλάκησαν στην παραγωγή και εξειδίκευση νέων θέσεων. Ακόμα και σε ζητήματα όπως η παραμονή στο ευρώ, που έχουν συζητηθεί εκτενώς, εξακολουθούν να διαχέονται απόψεις ακόμα και αντίθετες με τις αποφάσεις μας. Το χειρότερο δεν είναι να υπάρχει διάσταση απόψεων. Αυτό θα ήταν θεμιτό. Το χειρότερο είναι ότι οι διαφωνούντες δεν κάνουν τον κόπο να καταθέσουν την διαφωνία τους στα όργανα και να προκαλέσουν έναν υγιή διάλογο. Πολλά στελέχη σε δεκάδες θέματα διατυπώνουν προσωπικές απόψεις, χωρίς να νιώθουν την ανάγκη να λογοδοτήσουν. Στα ιεραρχικά κόμματα, αυτό απλά προκαλεί παραπολιτικά σχόλια, γιατί κατά βάθος οι ψηφοφόροι περιμένουν να ακούσουν τι θα πει ο αρχηγός. Στο δικό μας κόμμα αυτό προκαλεί μία καταστρεπτική σύγχυση.
3. Χαρακτηριστικό της εικόνας κατάρρευσης της παραγωγής πολιτικού λόγου είναι το γεγονός, ότι έχουν πάψει να λειτουργούν οι Θεματικές Ομάδες. Ακόμα και η θεματική περιβάλλοντος, που οι αυθαιρεσίες της κυβέρνησης θα έπρεπε να την υποχρεώνουν να λειτουργεί σε ημερήσια βάση, έχει πάψει να παράγει πολιτικό λόγο και η δράση της έχει περιοριστεί στην παραγωγή κάποιων δελτίων τύπου.
Ωστόσο στην τελική αποτίμηση του αποτελέσματος, η κριτική μας για έλλειψη πολιτικού λόγου δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μείζων αιτία, αφού παρά τις ελλείψεις ο πολιτικός μας λόγος είναι κλάσεις ανώτερος, από αυτόν αντίπαλων κομμάτων με πολύ μεγαλύτερη απήχηση. Άλλα κόμματα δανείζονται από εμάς επιχειρήματα. Οι ανεπάρκειες στην παραγωγή πολιτικού λόγου μας στοίχισε στείρες και απωθητικές εσωκομματικές συγκρούσεις κυρίως στην εσωκομματική λίστα και επιπλέον έδιναν στην κοινωνία μία εικόνα θολή και αντιφατική, που θα αναφερθεί παρακάτω στις επικοινωνιακές ανεπάρκειες.
ΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ
Αυτές μπορούν να προσδιοριστούν σε 5 κατηγορίες:
1. Ο συστηματικός και σκόπιμος αποκλεισμός από τα ΜΜΕ: Είναι καταφανές, ότι τα μέσα πανελλαδικής εμβέλειας μας έχουν αποκλείσει. Συρρίκνωσαν παράνομα ακόμα και την παρουσία, που επιβάλει ο νόμος. Αυτός ο αποκλεισμός μπορεί να χρεώνεται και σε δικές μας ανεπάρκειες. Ο κύριος λόγος, όμως που άλλα κόμματα αντιμετωπίζονται ευνοϊκότερα από τα ΜΜΕ έγκειται στο γεγονός ότι και η Αριστερά και η Δεξιά υπόσχονται μεγάλες επενδύσεις (δημόσιες ή ιδιωτικές), οπότε ανεξάρτητα με το ποιος θα το διακινήσει, οι εργολάβοι και τα media που ελέγχουν προσδοκούν να ρεύσει το χρήμα. Οι Οικολόγοι αντίθετα βάζουμε ουσιαστικά κωλύματα βιωσιμότητας στην πλειοψηφία των μεγάλων έργων. Ακόμα και όταν είναι έργα αποδεκτά, όπως ΑΠΕ, εργοστάσια βιομάζας, υπάρχει τόσο μεγάλο έλλειμμα χωροταξικού σχεδιασμού, που αναγκαστικά οι Οικολόγοι ζητάμε αυστηρές προϋποθέσεις. Είτε μιλάμε για το γήπεδο της ΑΕΚ, είτε για μεγάλα αιολικά πάρκα, είτε για αυτοκινητόδρομους, οι Οικολόγοι είμαστε διαρκώς απέναντι στα εργολαβικά συμφέροντα. Αυτός ο αποκλεισμός θα συνεχιστεί και είναι σοβαρό λάθος να υποθέτουμε ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί με κάποιον καλύτερο χειρισμό. Πρέπει να πάψουμε να ελπίζουμε σε μία δημοσιότητα, που δεν θα έρθει ποτέ, και να δημιουργήσουμε δικούς μας δίαυλους επικοινωνίας.
2. Πέρα από τον αντικειμενικό αποκλεισμό υπάρχουν σοβαρές εσωτερικές ανεπάρκειες: Έχει καταντήσει αυτοκαταστροφική η εμμονή μας να μην αποκτήσουμε σοβαρή και μόνιμη εκπροσώπηση, με τον διαρκή φόβο, ότι δήθεν οι μόνιμοι εκπρόσωποι θα μετατραπούν αυτόματα από την δημοσιότητα σε «αρχηγούς». Αυτό το διαρκές πριόνισμα όσων ανθρώπων καταφέρνουν να αποκτήσουν κάποια αναγνωρισιμότητα έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά και εν τέλει είναι εκτός τόπου και χρόνου, όταν ήδη έχουμε διψήφιο αριθμό αυτοδιοικητικών. Συμβαίνει μάλιστα το αντίθετο: Λόγω έλλειψης ανανγωρισιμότητας των στελεχών μας συχνά τα φέρνει σε μειονεκτική θέση απέναντι σε αναγνωρίσιμα πρόσωπα, όπως καλλιτέχνες ή δημοσιογράφους.
Είναι απρόσφορη η εμμονή, ότι οι πολίτες οφείλουν να ψηφίζουν πολιτικές και όχι πρόσωπα. Οι πολίτες οφείλουν να αποδώσουν στον κάθε πολιτικό τις ατομικές του ευθύνες. Η λογική, ότι κάθε «μη Δεξιός» είναι άξιος και τίμιος μας οδήγησε στο γνωστό ΠΑΣΟΚ και στα «δικά μας παιδιά». Οι πολίτες δικαιούνται να ταυτίζουν τις πολιτικές με πρόσωπα και είναι σοβαρό λάθος να επιχειρήσουμε να αλλάξουμε αυτή την πραγματικότητα.
3. Σοβαρές ελλείψεις αντιμετώπισε το γραφείο Τύπου, που σίγουρα δεν δικαιολόγησε το μεγάλο προϋπολογισμό του. Στην πράξη οι 4 δημοσιογράφοι απλά διοχέτευαν στον Τύπο τα δελτία Τύπου, που έφταναν στα χέρια τους. Ελάχιστες φορές έκαναν κάτι περισσότερο, ούτε κατάφεραν να βελτιώσουν την παρουσία μας στα ΜΜΕ.
4. Ίσως το μεγαλύτερο έλλειμμα είναι η έλλειψη ενός ραδιοσταθμού, μίας έστω και διαδικτυακής τηλεόρασης με στοιχειώδη τηλεθέαση. Το μοναδικό μέσον που στάθηκε στοιχειωδώς στο ύψος του -παρά τις ελλείψεις της- είναι η εφημερίδα μας, που δυστυχώς μετά την αύξηση των ταχυδρομικών τελών, έπαψε να αποστέλλεται στους 10.000 αναγνώστες που την ελάμβαναν. Έτσι ακόμα και σπίτια, που είχαν συνηθίσει να διαβάζουν μία φορά τον μήνα την φωνή μας, έχασαν την επαφή μαζί μας! Είναι αυτοκαταστροφικό το γεγονός, ότι σταθήκαμε ανίκανοι να συντηρήσουμε ένα ραδιοσταθμό, ή έστω να φιλοξενηθούμε κάποιες ώρες την εβδομάδα σε κάποιους ραδιοφωνικούς σταθμούς.
5. Πρέπει να αντιληφθούμε, ότι οι προτάσεις της πολιτικής οικολογίας δεν είναι εύκολα κατανοητές, ούτε καν στα μέλη μας. Πολλές φορές ακόμα και στελέχη μας συγχέουν την πολιτική οικολογία με έναν «αριστερό» λόγο εμπλουτισμένο με μία γενναία δόση περιβαλλοντικής ανησυχίας. Οι πολίτες με την σειρά τους, έχουν εθιστεί σε διλήμματα του τύπου «Δημόσιο-Ιδιωτικό» «Καλό Κράτος-Κακοί καπιταλιστές», που έχουν εδραιωθεί στη συλλογική συνείδηση.
Αυταπάτες του τύπου: «Ο πλούτος είναι αέναος, αρκεί να λειτουργεί σωστά η κοινωνία» αναπαράγονται ακόμα και από στελέχη μας, ενώ στην πράξη τέτοιες απόψεις αντιφάσκουν με την ύπαρξη πράσινων κομμάτων.
Δεν έχει δοθεί καμία έμφαση στην εκλαΐκευση των πράσινων προτάσεων και στην εδραίωσή τους στον στενό πολιτικό μας περίγυρο, ώστε με την σειρά τους οι οικολογικά ευαίσθητοι πολίτες να έχουν τα εφόδια να διαδώσουν αυτές τις προτάσεις σε ευρύτερα ακροατήρια.
Η ΙΔΙΩΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Συχνά αναμασάμε δάνειες εκφράσεις από την ευρωπαϊκή εμπειρία. Ωστόσο τα πράσινα κινήματα σε χώρες, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, ή η Σουηδία στηρίχθηκαν σε κινήματα βάσης (Grassroots), που μέσω εθελοντικών οργανώσεων οδήγησαν στην αυτοοργάνωση κινημάτων πολιτών.
Στην μετεμφυλιακή Ελλάδα η επιταγή «κοίτα την δουλειά σου και μην ανακατεύεσαι» έγινε εθνική συνείδηση. Με φωτεινή εξαίρεση το κίνημα των Λαμπράκηδων, που κόπηκε βίαια από την χούντα του 67, δεν έχουν υπάρξει άλλα μαζικά κινήματα. Ούτε το κίνημα του Πολυτεχνείου, ούτε άλλα κινήματα ή πρωτοβουλίες έχουν την μαζικότητα που συναντάμε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Αυτή η ιδιαιτερότητα δεν έχει μόνο πολιτικά αλλά και κοινωνικά χαρακτηριστικά:
- Σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων, έχουν ελάχιστη μαζικότητα και πάσχουν από εθελοντική προσφορά.
- Οι Έλληνες χρησιμοποιούν ελάχιστα τον δημόσιο χώρο και δεν ενοχλούνται όταν καταπατείται π.χ. από τραπεζοκαθίσματα ή αυθαίρετες κατασκευές.
Η επίκληση λοιπόν της κοινωνίας των πολιτών είναι συχνά παραπλανητική, γιατί οι ΜΚΟ στην Ελλάδα δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά ευρωπαϊκών χωρών.
Μείζον πρόβλημα είναι η διάβρωση της κοινωνίας των πολιτών από το κράτος με το φαινόμενο κρατικοδίαιτων ΜΚΟ, που δυσφημούν τις υγιείς πρωτοβουλίες και δράσεις.
Αντίστοιχα μείζον πρόβλημα είναι το γεγονός ότι εξωραϊστικοί σύλλογοι, πρωτοβουλίες πολιτών, ακόμα και αθλητικά σωματεία, και κυρίως τα συνδικάτα, έχουν έντονο κομματικό χαρακτήρα.
Επί πλέον, κινήματα, όπως αυτό του Σιάτλ και της Γένοβας, στην Ελλάδα σύντομα μεταβλήθηκαν σε «αριστερά χωριά» κατά την αυτοκριτική έκφραση ανώτατου στελέχους του Σύριζα.
Ανάλογη μοίρα είχε και το κίνημα των «αγανακτισμένων», που απομαζικοποιήθηκε ταχύτατα και εγκλωβίστηκε σε έναν αριστερίστικο μανιχαϊσμό ή τροφοδότησε τη Χρυσή Αυγή.
Αυτά δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα παρουσίας των μελών των Οικολόγων Πράσινων, σε κινήματα πολιτών. Η ισχνή παρουσία των μελών μας σε διαδηλώσεις, δεν είναι τυχαίο φαινόμενο.
Η σχεδόν μηδενική παρουσία μελών μας σε εκλογές συνδικάτων και επαγγελματικών οργανώσεων, έχει τα ίδια αίτια.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι πρέπει να αναζητήσουμε με σοβαρότητα και περίσκεψη την παρουσία μας στα κινήματα και τις πρωτοβουλίες πολιτών. Η πρόσφατη πολυδιασπασμένη παρουσία μας στις εκλογές του ΤΕΕ δεν είναι άσχετη με την συνολική πολιτική μας παρουσία στις πρόσφατες εκλογές.
Το Πανελλαδικό Συμβούλιο των Οικολόγων Πράσινων, Αθήνα 15.6.2014