Η Κατερίνα Ανδρικοπούλου Σακοράφα στην ΕΦΥΝ: Tουρισμός, Μετά την πανδημία τι;

To άρθρο που υπογράφει η Κατερίνα Ανδρικοπούλου Σακοράφα, π. Συνεκπρόσωπος, Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ φιλοξενήθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών την οποία ευχαριστούμε θερμά.

Πριν την πανδημία, το παγκόσμιο ΑΕΠ από τον τουρισμό ήταν 38,1 δισ. ευρώ. Μετά την πανδημία, το ΑΕΠ μειώθηκε σε 14,8 δισ. ευρώ για το 2020, με παράλληλη απώλεια περίπου 65.000 θέσεων εργασίας. Οι δαπάνες των εγχώριων επισκεπτών μειώθηκαν κατά 42,3%, ενώ οι διεθνείς δαπάνες σημείωσαν δραστική πτώση κατά 76,9%*.

Η πανδημία κάποια στιγμή θα τελειώσει. Και μετά τι; Θα συνεχίσουμε το ίδιο ευάλωτο μοντέλο του καλοκαιρινού μαζικού τουρισμού;

Η λογική απάντηση είναι όχι, εκτός κι αν η ελπίδα της επαναφοράς του προ της πανδημίας «Business as usual» καλύψει τις επιπτώσεις. Το μοντέλο του μαζικού τουρισμού προφανώς δεν θα εκλείψει. Όμως οφείλουμε σαν χώρα να αναπτύξουμε εναλλακτικές μορφές τουρισμού με υψηλά στάνταρντ, που μπορούν να προσελκύουν επισκέπτες σε δωδεκάμηνη βάση. Ιδού πως θα μπορούσε αυτό να επιτευχθεί:

• Ο αγροτουρισμός, μπορεί να αναδείξει τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές αξίες κάθε περιοχής.
• Ο θρησκευτικός τουρισμός που «ακουμπά» την μεγάλη τουριστική αγορά της Ρωσίας.
• Ο εξειδικευμένος θαλάσσιος τουρισμός και οι δραστηριότητες του.
• Ο πολιτιστικός τουρισμός που προβάλει την κουλτούρα κάθε τόπου.
• Ο γαστρονομικός τουρισμός και η σύνδεση με τα τοπικά προϊόντα.
• Ο οικοτουρισμός που μπορεί να προσελκύσει πελάτες, κυρίως από την προηγμένη Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
• Ο εκπαιδευτικός τουρισμός που αφορά νέους ανθρώπους.
• Ο συνεδριακός τουρισμός, ανεξαρτήτως εποχής.
• Ο ιατρικός τουρισμός. Μπορεί να συνδυαστεί με πακέτα διακοπών στους ίδιους προορισμούς με το ιατρικό αντικείμενο και σε δωδεκάμηνη βάση.
• Ο κοινωνικός τουρισμός για τους κατοίκους της χώρας μπορεί με τις κατάλληλες πολιτικές να παγιώσει ένα στάνταρ ποσοστό κάθε χρόνο στον συνολικό κύκλο εργασιών του κλάδου, δημιουργώντας μια αξιόπιστη βάση τζίρου.

Πριν απ’ όλα όμως χρειάζεται μακρόπνοη χάραξη Εθνικής Στρατηγικής Τουρισμού με διαφορετικές παραδοχές και ολιστική προσέγγιση.

Όσον αφορά τον μαζικό τουρισμό, που θα συνεχίσει να υπάρχει, για ποιο λόγο θα πρέπει η χώρα να είναι δέσμια ξένων πρακτορείων; Η χρεωκοπία της Thomas Cook ήταν ένα ηχηρό καμπανάκι για να μπει σε προτεραιότητα η δημιουργία ενός φορέα εν είδη “εθνικού πρακτορείου”, που θα αναλάμβανε χωρίς μεσάζοντες το κλείσιμο πακέτων για λογαριασμό των επαγγελματιών της χώρας. Αυτό προϋποθέτει και την δημιουργία clusters επαγγελματιών ανά περιοχή, με στόχο την ένταξη σε αυτά όλων των επιχειρήσεων του κλάδου, κυρίως των μικρομεσαίων.

Σημαντικό πλέον ποσοστό τουριστών, που προέρχονται από ευρωπαϊκές χώρες, επιλέγει προορισμό με «πράσινες» παρεχόμενες υποδομές και υπηρεσίες. Πεδίο δόξης λαμπρόν για όσους κατανοούν το αύριο.

Ο γενικότερος σχεδιασμός οφείλει να συμπεριλάβει σοβαρά τον πρωτογενή τομέα ανά προορισμό. Ενώ παλαιοτέρα ο πρωτογενής τομέας κάλυπτε εκτός από τους κατοίκους της χώρας και τον τουρισμό, σήμερα η διατροφή των τουριστών καλύπτεται σχεδόν αποκλειστικά από εισαγόμενα προϊόντα. Αυτό δεν μπορεί να αλλάξει εύκολα καθότι η Ελλάδα θα πρέπει να παραγάγει επαρκή τρόφιμα για 35-40 εκατομμύρια άτομα ανά έτος. Όμως θεωρητικά μπορεί να υπάρξει συστηματική απορρόφηση όλης της εγχώριας παραγωγής εντός της χώρας, φτάνει η ιδέα αυτή να τύχει σοβαρής επεξεργασίας.

Στο τέλος όμως της ημέρας πρέπει να απαντηθεί το πιο βασικό ερώτημα. Ποιοι θα είναι οι αποδέκτες των εσόδων που θα προκύψουν; Επιλέγουμε σαν αποδέκτες τους λίγους και μεγάλους ή τους πολλούς και μικρούς; Με την λογική της Πολιτικής Οικολογίας και των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ, «Small is beautiful», η επιλογή είναι οι πολλοί και μικροί, δηλαδή οι μικρομεσαίοι. Οι λίγοι και μεγάλοι ούτως ή άλλως θα πάρουν το μερίδιο τους. Η πολιτεία όμως πρέπει να διασφαλίσει ότι θα το πάρουν αφήνοντας χώρο για την ύπαρξη και ανάπτυξη των μικρομεσαίων που είναι η ραχοκοκαλιά του κλάδου.

Λόγω της πανδημίας χρειάζονται στοχευμένα μέτρα στήριξης και ενίσχυσης τους όπως: 

• Η μείωση του ΦΠΑ στο 6% σε εστίαση και διαμονή και στο 13% για τις άλλες τουριστικές υπηρεσίες και μεταφορές
• Κατάργηση τέλους διαμονής
• Μείωση του ΕΝΦΙΑ των ιδιοκτητών 
• Μείωση της ηλεκτρονικής γραφειοκρατίας των επιχειρήσεων και απλοποίηση διαδικασιών
• Στήριξη των εργαζόμενων του τουριστικού τομέα με κυρία φιλοσοφία την στήριξη της εργασίας, όχι της ανεργίας. Αυτό σημαίνει εξασφάλιση της διατήρησης των υφιστάμενων με μέτρα όπως:
  • Επίδομα ανεργίας, χωρίς προϋποθέσεις ενσήμων, στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που θα παραμείνουν κλειστές ή θα προχωρήσουν σε μείωση του προσωπικού τους και στους εποχικούς απασχολούμενους.
  • Χρηματοδότηση της εργασίας μέσω της δυνατότητας που δίνει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SURE για τη στήριξη της εργασίας σε χώρες της Ε.Ε.
  • Κίνητρα για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με απαλλαγή ασφαλιστικών εισφορών και φορολογικές ελαφρύνσεις.

Λόγω πανδημίας η σημερινή κατάσταση δεν αφήνει πολλά περιθώρια. Υπάρχει τεράστιο πρόβλημα επιβίωσης των μικρομεσαίων του κλάδου, που αν αφεθούν στην τύχη τους θα οδηγηθούν σε απολύσεις εργαζομένων. Ειδάλλως θα δούμε την ανεργία να σκαρφαλώνει σε ποσοστά κοντά στο 30% με όλα τα δυσάρεστα επακόλουθα για την χώρα.

* Ετήσια Έκθεση Οικονομικού Αντίκτυπου (EIR) του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδίων και Τουρισμού (WTTC).