Κι όμως τα σκουπίδια είναι και χρήσιμα και προσοδοφόρα

Της Χριστίνας Ευθυμιάτου στο efsyn.gr

Το τερματίσαμε: Φτάσαμε τον πλανήτη στα όριά του εξαντλώντας τους πόρους του, και αυτό δεν αποτελεί διόλου σενάριο επιστημονικής φαντασίας αλλά… επιστημονική εκτίμηση.

Από την πρώτη Αυγούστου, σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση Global Footprint Network, η ανθρώπινη δραστηριότητα ξεπερνάει τις δυνατότητες του πλανήτη μας, δηλαδή χρησιμοποιούμε περισσότερα δέντρα, νερό, καλλιεργήσιμα εδάφη και ψάρια από όσα η γη μπορεί να μας εφοδιάζει ετησίως, ενώ εκπέμπεται περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ όσο μπορούν να απορροφήσουν οι ωκεανοί και τα δάση.

Οπως μάλιστα επισημαίνουν οι Οικολόγοι Πράσινοι, αν αυτός ο ρυθμός παραγωγής, κατανάλωσης και μετακίνησης συνεχιστεί, τότε εκτιμάται πως το 2030 θα έχουμε ανάγκη από δύο πλανήτες για να καλύψουν τις ανάγκες μας. Χρειάζονται περισσότερα για να καταλάβουμε ότι απαιτούνται ριζικές αλλαγές από… χθες κιόλας;

Οι αλλαγές οφείλουν πρωτίστως να υποστηριχτούν από τις κυβερνήσεις, αλλά περνούν και από το χέρι μας, από τον κάθε πολίτη.

Δεδομένης της σπανιότητας των πόρων που κατασπαταλιούνται, σκεφτήκαμε να συζητήσουμε για αυτό που εμείς μπορούμε να κάνουμε ξεκινώντας από το ίδιο μας το σπίτι και απαιτώντας από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενόψει και των εκλογών, να μας εξηγήσει το σχέδιό της.

Ο λόγος για τα σκουπίδια. «Και μόνο ότι τα αποκαλούμε όλα σκουπίδια και τα αντιμετωπίζουμε ως τέτοια είναι λάθος. Στην πραγματικότητα πρόκειται για υλικά που είναι πολλαπλώς χρήσιμα: η ανακύκλωσή τους τροφοδοτεί πολλές επιχειρηματικές μονάδες και μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της απασχόλησης καθώς με το νέο νομικό πλαίσιο στη συγκέντρωσή τους μπορούν να εμπλακούν και οι δήμοι αλλά και ομάδες πολιτών/συνεταιρισμοί/εγχειρήματα της κοινωνικά αλληλέγγυας οικονομίας. Επιπλέον, όχι μόνο εξοικονομούνται πολύτιμοι πόροι και πρώτες ύλες, αλλά αυτά τα υλικά μπορούν ακόμη να αποδειχτούν προσοδοφόρα. Γι’ αυτό και είναι σημαντική η οργανωμένη διαχείρισή τους…» μας λέει η χημικός μηχανικός Χριστίνα Ευθυμιάτου, μέλος της εκτελεστικής γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων και εκπρόσωπός τους στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης.

Μιλήσαμε μαζί της αναζητώντας τον προσφορότερο τρόπο για τη διαχείρισή τους και τους λόγους που αυτό μας συμφέρει οικονομικά και περιβαλλοντικά.

● Τι θα μπορούσε να γίνει;

Η ανακύκλωση αποτελεί προϋπόθεση και το επόμενο βήμα είναι να διαχωρίζονται τα οργανικά υπολείμματα, το χαρτί, το πλαστικό, το μέταλλο, το γυαλί στην πηγή, δηλαδή ήδη από το σπίτι μας. Φυσικά και απαιτείται από τους δήμους να διαθέτουν ξεχωριστούς κάδους για κάθε ένα από αυτά τα υλικά. Σε πρώτη φάση και μόνο αυτός ο διαχωρισμός θα μπορούσε να μειώσει τον όγκο των σκουπιδιών τουλάχιστον στο μισό, ενώ ο μακροπρόθεσμος στόχος, που είναι εφικτός, είναι να φτάσει ακόμη και το 80-90% των απορριμμάτων μειώνοντας αντίστοιχα τον όγκο που καταλήγει στους ΧΥΤΑ.

Το ζητούμενο είναι να αλλάξουν οι πρακτικές και να εμπλακούν ενεργά οι δήμοι, και εδώ οφείλουμε να πούμε ότι κάποιοι ανταποκρίνονται με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Χρειάζεται να επεκταθούν οι κώδωνες για τη συλλογή γυαλιού, επειδή όταν το γυαλί ανακατεύεται με τα υπόλοιπα υλικά δημιουργεί προβλήματα αφού στη διαλογή πάντα εμπλέκονται εργαζόμενοι και είναι επικίνδυνο, μπορεί να κοπούν. Ακόμη, με τη συλλογή σύμμεικτων ανακυκλώσιμων υλικών πολλές φορές χάνεται και το χαρτί, γι’ αυτό θα πρεπε να συλλέγεται χώρια, ενώ υπάρχουν μάλιστα -ειδικά για το χαρτί- ξεχωριστές κατηγορίες: άσπρο, τυπωμένο, χαρτόνι.

Και θα μπορούσε να συλλέγεται με αυτόν τον τρόπο σε υπηρεσίες, σχολεία, επιχειρήσεις, τράπεζες. Βέβαια, κάποια πράγματα ήδη γίνονται: όλες οι δημόσιες υπηρεσίες έχουν την υποχρέωση να ξεχωρίζουν τα απόβλητά τους και είναι σημαντικό να κάνει το ίδιο το κράτος αυτό που ζητάει από τους πολίτες του…

● Επισημαίνετε την ανάγκη συλλογικής ευαισθητοποίησης και δράσης, ωστόσο σε ατομικό επίπεδο πολλοί λένε «γιατί να μαζεύω εγώ τα υλικά από τα οποία κερδίζουν κάποιοι άλλοι;»

Εχουν ένα δίκιο, γιατί ακόμη δεν έχουν γίνει γνωστοί οι τρόποι με τους οποίους επιστρέφει το κέρδος στον πολίτη. Ας δούμε, όμως, και πόσες φορές πληρώνει ο πολίτης για την ανακύκλωση: όταν αγοράζει ένα ανακυκλώσιμο υλικό, είτε συσκευασία είτε κομμάτια υλικού, ας πούμε ηλεκτρικές συσκευές ή μπαταρίες, για όλα αυτά υπάρχει εδώ και χρόνια ένα μικρό ποσό ενσωματωμένο στην τιμή του προϊόντος που το πληρώνουμε προκειμένου να διασφαλίζεται η ανακύκλωση και όχι για να βοηθήσουμε τους παραγωγούς να παράγουν… απορρίμματα.

Αυτό το κόστος έγινε λίγο αντιληπτό τώρα με την πλαστική σακούλα. Επίσης, καλείται από τον δήμο να πληρώσει άλλη μία φορά για τη συλλογή από τις υφιστάμενες εταιρείες ανακύκλωσης και τη μεταφορά των υλικών στα κέντρα διαλογής και από κει η αξία του αντικειμένου είναι στα χέρια αυτού που διαχειρίζεται το σύστημα που έχει και το κέρδος. Και το κέρδος δεν επιστρέφει στον δήμο και φαίνεται λογικό να λέει κάποιος «γιατί να ανακυκλώσω, αφού κερδίζουν άλλοι».

Ωστόσο, δεν είναι λογικό, γιατί δεν αναλογίζεται ότι όταν δεν ανακυκλώνει η διαχείριση του απόβλητου έχει μεγάλο κόστος, οικονομικό και περιβαλλοντικό. Για παράδειγμα, η ταφή των απορριμμάτων κοστίζει ακριβά, χώρια τα πρόστιμα που πληρώνει για την ύπαρξη των χωματερών…

● Ενδεχομένως, για να αλλάξει αυτή η νοοτροπία θα πρέπει το όφελος από την ανακύκλωση να βρεθεί τρόπος να περνάει από τους δήμους στους δημότες;

Βέβαια και υπάρχουν παραδείγματα από χώρες που έχουν οργανώσει τη διαχείριση των απορριμμάτων σε επίπεδο νοικοκυριού, είτε πολυκατοικίας, και χρεώνεσαι ανάλογα με την ποσότητα που απορρίπτεις, οπότε συμφέρει να την περιορίζεις.

Υπάρχουν ακόμη τρόποι να επιστρέφει ο δήμος το κέρδος στους πολίτες με τη μορφή παροχών, είτε με μειώσεις στα δημοτικά τέλη.

Αν διαχωριστούν τα οργανικά υπολείμματα, σαν ένα πρώτο βήμα θα μπορούσαμε να έχουμε σημαντική εξοικονόμηση, χωρίς να απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις.

● Υπάρχει ένας υπολογισμός αυτής της εξοικονόμησης;

Ενας δήμος με 50.000 κατοίκους αν δεν είναι πολύ τουριστικός μπορεί να έχει μια παραγωγή απορριμμάτων περίπου 20.000 τόνους τον χρόνο, από τους οποίους οι 8.000 θα είναι οργανικά.

Για να μαζέψει ο δήμος ξεχωριστά έστω τα μισά από αυτά τα υπολείμματα θα χρειαζόταν να τοποθετήσει περίπου 300 κάδους, που το περισσότερο που μπορεί να κοστίζουν -ανάλογα αν είναι πλαστικοί ή μεταλλικοί- είναι 75.000.

Μόνο και μόνο από το γεγονός ότι αυτά δεν θα πάνε στη Φυλή, όπου χρεώνεται 45 ευρώ ο τόνος, το όφελος από τους 4.000 τόνους είναι 180.000 ευρώ. Και αυτά τα υπολείμματα από τα νοικοκυριά, από τα κλαδέματα κ.λπ., μπορεί να γίνουν λίπασμα.

Και ο δήμος θα μπορούσε μόνο με την ανακύκλωση των μισών οργανικών να κάνει απόσβεση από την πρώτη χρονιά και με σωστό σχεδιασμό να μειώσει τα τέλη με βάση την εξοικονόμηση που επιτυγχάνει.

Και θα μπορούσε είτε από μόνος του ο δήμος είτε σε συνεργασία με γειτονικούς να κάνουν μια μικρή μονάδα για την αξιοποίησή τους, όταν εδώ οι δήμοι δεν έχουν καν κλαδοθρυμματιστές.

● Ποια είναι η κατάσταση με την ανακύκλωση στη χώρα μας;

Μέχρι πρόσφατα οι δήμοι και οι πολίτες δεν είχαν κίνητρο να κάνουν κάτι παραπάνω και δεν υπήρχε και το πλαίσιο που θα τους το επέτρεπε. Τώρα, το πλαίσιο υπάρχει.

Με την καινούργια νομοθεσία (4497/17) δίνεται η δυνατότητα και στους δήμους να είναι διαχειριστές των ανακυκλώσιμων και όχι απλά συλλέκτες, να μη χρειάζεται να απευθυνθούν σε ιδιώτες και να μπορούν να συνεργαστούν με φορείς και την κοινωνικά αλληλέγγυα οικονομία, ενώ με τις καινούργιες συμβάσεις είναι υποχρεωτικό να επιστρέφει μέρος της αξίας των υλικών που ανακυκλώνονται στους δήμους.

Και αυτό είναι σημαντικό να το γνωρίζει ο κόσμος προκειμένου να ελέγξουν τις δημοτικές αρχές, στο τι κάνουνε για να προχωρήσουν την ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή και τοποθέτηση διαφορετικών κάδων για τα διαφορετικά υλικά, ή τους υποψήφιους δημοτικούς άρχοντες, στο τι προτίθενται να κάνουν.

Στη συζήτηση για τον νόμο, μάλιστα, είχαν κληθεί οι δήμοι να καταθέσουν τα τοπικά Σχέδια Διαχείρισης των Δήμων για τη χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων και οργανικών, και πολλοί ανταποκρίθηκαν με καλές ιδέες σχεδιασμού που είναι όμως στα συρτάρια και απομένει να μπουν σε εφαρμογή…

Βέβαια υπολειπόμαστε άλλων χωρών στο θέμα της ανακύκλωσης, ωστόσο βλέπουμε την κοινωνία να δείχνει αξιοσημείωτη ανταπόκριση στα μέτρα για τον περιορισμό της πλαστικής σακούλας, λόγου χάρη, ή σε ό,τι αφορά τα καλαμάκια.

Βλέπουμε πρωτοβουλίες και δράσεις για τη μείωση της ρύπανσης και για να αλλάξει επιτέλους το τοπίο στη διαχείριση των απορριμμάτων, κάτι που είναι στο χέρι κυριολεκτικά όλων μας…

Διπλό κέρδος με τη διαχείριση ανακυκλώσιμων υλικών για τους δήμους

Eurokinissi/ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Με την καινούργια νομοθεσία (4497/17) δίνεται η δυνατότητα και στους δήμους να είναι διαχειριστές των ανακυκλώσιμων και όχι απλά συλλέκτες, να μη χρειάζεται να απευθυνθούν σε ιδιώτες και να μπορούν να συνεργαστούν με φορείς και την κοινωνικά αλληλέγγυα οικονομία, ενώ με τις καινούργιες συμβάσεις είναι υποχρεωτικό να επιστρέφει μέρος της αξίας των υλικών που ανακυκλώνονται στους δήμους.

100 ευρώ είναι η τιμή πώλησης του μέσου υλικού προς ανακύκλωση. Το τέλος ταφής που πληρώνουν οι δήμοι για τα σκουπίδια είναι 45 ευρώ ο τόνος και υπάρχουν σκέψεις να αυξηθεί στα 100 ευρώ: το κέρδος λοιπόν αν ανακυκλώνουμε θα είναι διπλό, τόσο από την αξία των υλικών όσο και από την εξοικονόμηση των χρημάτων που θα ξοδεύαμε από τη μη επανάκτησή τους.

Ο Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων και η ενίσχυση της συνεργασίας των παραγωγών με τα συστήματα συλλογικής διαχείρισης, αλλά και οι πρωτοβουλίες ΟΤΑ και κοινωνικών εγχειρημάτων, μπορεί να οδηγήσουν έως το 2020 να ανακυκλώνονται ετησίως στη χώρα μας τουλάχιστον 736 χιλιάδες τόνοι υλικών συσκευασίας, από 395 χιλ. τόνους που ήταν το 2015.

Ακόμη η επίτευξη των αυξημένων στόχων της ανακύκλωσης θα σημάνει ετήσια εξοικονόμηση για τους ΟΤΑ του αντίστοιχου τέλους ταφής για τα υλικά αυτά που είναι 35 ευρώ/τόνο και θα μπορούσε να αποφέρει 12 εκατ. ετησίως, αλλά και του κόστους διαχείρισής τους σε μορφή σύμμεικτου απορρίμματος (80 ευρώ/τόνο ή περίπου 27 εκατ. ευρώ ετησίως).

Πέρα από τη μείωση του κόστους των δημοτικών τελών για τους δημότες και τη βελτίωση του περιβάλλοντος λόγω της μείωσης ρύπανσης, αυτός ο στόχος θα μπορούσε να αποφέρει ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας 2,7 εκατ. GJ, μείωση εκπομπής CO2 400.000 τόνους, μείωση ποσοτήτων που οδηγούνται σε χώρους ταφής κατά 5,5 εκατ. m3

Επιπλέον η πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας υπολογίζεται ότι μπορεί να δημιουργήσει περισσότερες από 15.900 θέσεις εργασίας και να αυξήσει τον ετήσιο κύκλο εργασιών στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων κατά 1,675 εκατ. ευρώ.

Η συνολική εξοικονόμηση από την ανακύκλωση και των υπόλοιπων προϊόντων -συσκευές, αυτοκίνητα και μέρη τους, μπαταρίες, κ.λπ.- αλλά και η αξιοποίηση οργανικών μπορούν να εκτιμηθούν πολλαπλάσια.