Τα απόβλητα της άναρχης και αυθαίρετης δόμησης να μη καταλήξουν στα αζήτητα!

Της Χριστίνας Ευθυμιάτου* στο Documento

Η εξαγγελθείσα καθαίρεση /κατεδάφιση 3200 αυθαίρετων κατασκευών σε περιοχές αιγιαλών, ρεμάτων και δασών, που ακολούθησε τις φονικές πυρκαγιές στην Αττική, δημιουργεί μια καινούργια πρόκληση. Που συμπληρώνεται από τις καθαιρέσεις /επισκευές που θα προκύψουν στα κτίσματα των 4.000 περίπου νοικοκυριών και επιχειρήσεων που έχουν ήδη ζητήσει να ενταχθούν στο πρόγραμμα αποζημίωσης

Τώρα που οι πρώτες μπουλντόζες παίρνουν τον δρόμο τους, οφείλουμε να θυμίσουμε -τονίσουμε: την αποκατάσταση των ζημιών αλλά και της νομιμότητας θα πρέπει να ακολουθήσει η μεταφορά, διαχείριση (ανάκτηση) των οικοδομικών αποβλήτων, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τους όρους που επιβάλλουν η πρόληψη της ρύπανσης και η κυκλική οικονομία.

Θα πρέπει δηλαδή τα απόβλητα αυτά να συλλεγούν από αδειοδοτημένους μεταφορείς, με τη συνεργασία και τον έλεγχο των συλλογικών συστημάτων διαχείρισης που η πολιτεία έχει εγκρίνει, να καταγραφούν αναλυτικά και να μεταφερθούν σε αδειοδοτημένες μονάδες για την παραπέρα διαχείριση τους .

Υπάρχουν λειτουργικά θέματα που θα πρέπει να λυθούν άμεσα:

– Ο μεγάλος όγκος αποβλήτων που θα πρέπει να βρεί σύννομη διαχείριση και να μην καταλήξει να μπαζώσει ρέματα και εξοχές (μια πρώτη εκτίμηση είναι για 2 εκ. τόννους αποβλήτων, όταν οι αντίστοιχες ετήσιες ποσότητες δεν ξεπερνούσαν τις 200 χιλιάδες τόννους -βλέπε Εκθεση 2015 -2016 ΕΟΑΝ – Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης)

– Η ανάγκη να εφαρμοστεί η Αρχή της Εγγύτητας, να μη μεταφέρονται δηλαδή τα απόβλητα σε μεγάλες αποστάσεις, ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η περιβαλλοντική/οικονομική/κοινωνική επιβάρυνση της μεταφοράς.

– Οι πόροι που θα απαιτηθούν για την μεταφορά και την διαχείριση αυτή, που θα πρέπει να καταβληθούν από τα κονδύλια του Πράσινου Ταμείου: εκτιμάται ότι ο τόνος οικοδομικών αποβλήτων στοιχίζει για τη μεταφορά του 0,6 Ευρώ/χιλιόμετρο και για την ασφαλή διαχείριση του 10 ευρώ περίπου. Ας αναλογιστούμε : μπορεί να μιλάμε για 2 εκ. τόννους αποβλήτων)

Προκύπτει λοιπόν επείγουσα η ανάγκη να μη προχωρήσει η όλη επιχείρηση άναρχα, όπως η οικοδόμηση, αλλά με συγκροτημένο συνολικό σχέδιο.

Απαιτείται συνολικό σχέδιο , σε συνεργασία των υπηρεσιών του ΥΠΕΝ και του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης και των εγκεκριμένων συλλογικών συστημάτων διαχείρισης μπάζων, που θα πρέπει να βασιστεί σε αξιολόγηση των υφιστάμενων ιδιωτικών υποδομών διαχείρισης και την επείγουσα δημιουργία νέων, αν αποδειχθεί ότι χρειάζεται.

Οι Δήμοι πρέπει επίσης να προχωρήσουν άμεσα στη σύναψη συμβάσεων με αδειοδοτημένα συστήματα διαχείρισης (κάτι που όφειλαν να έχουν κάνει από καιρό και δεν το έχουν κάνει παρά ελάχιστοι), ώστε να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κοντέινερ και σημεία συλλογής για τους δημότες. Σημειώνουμε εδώ ότι, με βάση τον πρόσφατο Νόμο για την Ανακύκλωση 4496/2017, οι Δήμοι μπορεί και μόνοι τους να αναλάβουν την οργάνωση της συλλογής, την καταγραφή των ποσοτήτων και τη διάθεση τους σε αδειοδοτημένες μονάδες διαχείρισης (ή και να συνεργαστούν για τον σκοπό αυτό με κοινωνικές επιχειρήσεις).).

Επιπλέον,είναι ευκαιρία να προχωρήσει με κατεπείγουσες διαδικασίες (έκτακτης ανάγκης) η αδειοδότηση και η χρηματοδότηση των πράσινων σημείων των Δήμων στη Δυτική και Ανατολική Αττική.

Last but not least: Aνοίγει η ευκαιρία για μια καθυστερημένη αλλά επείγουσα πλέον νομοθετική τομή. Που θα θεσπίζει διαδικασίες, δεσμεύσεις και σαφή κίνητρα για την άμεση αξιοποίηση των υλικών αυτών και στα δημόσια έργα. Οι (πράσινες συμβάσεις αξίζει να γίνουν η νέα πραγματικότηα ): στην Αττική, σε όλες τις περιοχές που θα γίνουν οι κατεδαφίσεις, αλλά και σε όλη τη χώρα.

Τα απόβλητα κατεδαφίσεων δεν είναι σκουπίδια: είναι πολύτιμα υλικά, σκυρόδεμα, σίδηρο, τούβλα, γύψος, ξύλο, γυαλί, μέταλλα, πλαστικά, αμίαντος και χώμα, υλικά που μπορούν να αξιοποιηθούν

Οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν και απαιτούν: ο κύκλος ενεργειών που άνοιξε με την καταστροφή πρέπει να κλείσει. Μπορεί επίσης να ανοίξει καινούργιους δρόμους, τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος, όσο και για την οικονομία της χώρας μας. Αν τολμήσουμε να κάνουμε πράξη τις αρχές της κυκλικής οικονομίας..

Σημείωση: Με την υφιστάμενη νομοθεσία (ΚΥΑ 36259/1757/E103/2010 -άρθρο 12 και Ν.4042/2012 -άρθρο 27) η χώρα μας έχει θέσει ποσοτικούς στόχους για την αξιοποίηση των αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις : μέχρι το 2020, τα ΑΚΚ που ανακτώνται πρέπει να ανέρχονται στο 70 % του συνολικού βάρους των παραγομένων .

Ο στόχος αυτός δεν καλύπτεται : τα ποσοστά ανά περιφέρεια ξεκινούν από το 1.5 και φτάνουν το 22% το 2016 (με βάση την ετήσια έκθεση του ΕΟΑΝ), με καλύτερα αποτελέσματα να έχουν καταγραφεί το 2017 (μέχρι και 146%).

Υπάρχει δηλαδή σημαντική υστέρηση στην επίτευξη του στόχου ήδη -υπό κανονικές συνθήκες και χωρίς τις επείγουσες διαδικασίες που θα απαιτηθούν για τις κατεδαφίσεις καμμένων και αυθαιρέτων. Εκτίμησή μας είναι ότι η υστέρηση αυτή οφείλεται κυρίως στην έλλειψη κινήτρων και υποχρεώσεων για αξιοποίηση των ανακυκλωμένων προϊόντων σε νέες κατασκευές και δημόσια έργα.

*Η Χριστίνα Ευθυμιάτου είναι Χημικός Μηχανικός και συνεκπρόσωπος των Οικολόγων Πράσινων