O Θ. Σκαμάγκος στο REAL.GR: Η κλιματική κρίση αντιμετωπίζεται μόνο με εθνική ομοψυχία

Από τον Θεόδωρο Σκαμάγκο –MBA, Επιχειρηματία των Logistics, Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ. Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο REAL.GR το οποίο ευχαριστούμε θερμά.

Σάββατο πρωί μετά την καταστροφή φτάσαμε στην Αιδηψό. Η ομάδα -η Έλενα Μπότση (Συνεκπρόσωπος των Οικολόγων – Πρασίνων), η Χριστίνα Ευθυμιάτου (Πολιτική Γραμματεία) κι εγώ– αντίκρυσε μεμιάς την εγκατάσταση των Πολωνών πυροσβεστών στον Νέο Πύργο. Δε θελήσαμε να τους ενοχλήσουμε, παρατηρήσαμε όμως με παράπονο τα τεχνολογικά μέσα που διέθεταν και την στρατιωτικού τύπου οργάνωση τους. Επιλέξαμε στην πρώτη φάση να δούμε τους ανθρώπους της πρώτης γραμμής.

Ο Αντώνης, περιβαλλοντολόγος και ειδικός σύμβουλος στον τοπικό δήμο, δε θέλησε να καταλογίσει ευθύνες, περισσότερο μίλησε για την έκταση της καταστροφής και για τα περιβαλλοντικά προγράμματα που έτρεχε ο δήμος. Έβγαζε ένα «κρίμα» γιατί σιγά σιγά όλο και περισσότεροι αποχαιρετούσαν την αστική ζωή και διεκδικούσαν το μέλλον τους στην περιοχή μέσω των βιοκαλλιεργειών και του οικοτουρισμού.

Στην Ιστιαία, ο Θανάσης, πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου και γέννημα θρέμμα του Βουτά, ξεκίνησε λέγοντας ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμες πυροσβεστικές δυνάμεις, μόνο κάποιοι ντόπιοι τολμηροί πυροσβέστες κι εθελοντές και πως η αστυνομία πίεζε συνεχώς να εκκενωθεί το χωριό. «Όσα χωριά είχαν εκκενωθεί κάηκαν ολοσχερώς, επιλέξαμε τους ικανούς, ήρθαν νέοι από τα γύρω χωριά και φίλοι των παιδιών από γειτονικούς νομούς, το παλέψαμε και σώσαμε το χωριό».

Η οργή του ξεχείλιζε αλλά προσπάθησε να συγκρατηθεί, Μίλησε για όλους αυτούς που ήξεραν να κάνουν μόνο μια δουλειά, την ενασχόληση με το δάσος. «Τι θα απογίνουν, ποιος θα τους δώσει μεροκάματο, ζητούν απόδειξη πληρωμής ΕΝΦΙΑ για να βγάλουν αποζημίωση για τις στάνες».

Μίλησε για τα μαγαζιά της Ιστιαίας. «Περιμέναμε αυτό το καλοκαίρι για να το γυρίσουμε από την πανδημία. Με τη φωτιά έφυγε ο τουρισμός, αν αποζημιώνουν μόνο τα καμένα, εμάς τους μαγαζάτορες πως θα μας αποζημιώσουν; Τα μαγαζιά ζουν από τα γύρω χωριά, χωρίς εισόδημα ποιος θα κατέβει για να αγοράσει κάτι, να πιεί έναν καφέ; Αισθανθήκαμε όλοι περήφανοι γιατί σώσαμε τα σπίτια, όμως τα χωράφια και το δάσος έπρεπε να σώσουμε, τα σπίτια ξαναχτίζονται».

Ρώτησα δειλά αν κρίνει θετικό το να στείλουμε βιβλία για την κλιματική κρίση ειδικά γραμμένα για τους μικρούς μαθητές. Με εξέπληξε θετικά, «ναι, τα παιδιά πρέπει να ενημερωθούν γι’ αυτό που έρχεται. Στείλτε και θα μιλήσω στους δασκάλους να τα μοιράσουν στα παιδιά. Ελάτε αν θέλετε να τους μιλήσετε, τα λέγατε άλλωστε και πριν, στη Γερμανία σας άκουσαν και σας κάνουν κυβέρνηση».

Οδηγήσαμε ως το Βουτά. Τα πάντα γύρω απανθρακωμένα, το χωριό όμως, σαν σε χρονοπαγίδα, έμεινε άθικτο. Στις άκρες υπήρχαν παθητικά πυρόφυτα που καθυστερούσαν τη φωτιά και τους έδωσαν το χρόνο για να επικεντρωθούν στην κατάσβεση των ενεργητικών πυροφύτων που καίγονταν μεμιάς. Ο Θανάσης μας το είχε τονίσει.

Μέσα από τα αποκαΐδια φτάσαμε στις Ροβιές. Μας περίμενε ο Γιώργος, κτηνίατρος και κτηνοτρόφος. «Δεν υπακούσαμε την αστυνομία και το λιμενικό, παίζαμε κρυφτούλι για να πέσουμε στη φωτιά, ξέραμε τα μονοπάτια. Βοήθησαν όλα τα νέα παιδιά». Μας μίλησε για όλες τις τρέχουσες ανάγκες. Μια όμως, ίσως την πιο απειλητική, την είδαμε με τα μάτια μας. Τόσο στο Βουτά, όσο και στις Ροβιές, βλέπεις «κρεμασμένα» από πάνω τους τα γυμνά πλέον βουνά με τα αργιλώδη εδάφη που με τις πρώτες σημαντικές βροχές θα έρθουν σα λάσπη να πνίξουν τα χωριά.

«Όταν έκλεισε ο Σκαλιστήρης βρέθηκαν εκατοντάδες οικογένειες χωρίς μεροκάματο, τότε η ανάγκη εκτίναξε τη ρητινοκαλλιέργεια, την υλοτομία, τη μελισσοκομία, την κτηνοτροφία, ήρθε κόσμος από τις πόλεις και ανέπτυξε την τοπική οικονομία με την βιολογική γεωργία, τον οικοτουρισμό, τον αγροτουρισμό. Χάθηκαν σχεδόν όλα, πολλοί είχαν ακόμα δάνεια»

«Οι ρητινοκαλλιεργητές θέλουν μια εικοσαετία, δεν ξέρουν να κάνουν κάτι άλλο, θα φύγουν. Στην περιοχή έρχονταν όλοι οι μελισσοκαλλιεργητές όλης της χώρας για να «τρυγήσουν» τα σμήνη πεύκο, καστανιά, ανθόμελο, τώρα πρέπει να ταξιδεύουν οι ντόπιοι. Η αιγοτροφία θέλει 6-7 χρόνια, σώθηκαν κάποιες περιοχές με υπερβλάστηση αλλά πρέπει να κανονισθεί γρήγορα ένα πρόγραμμα βοσκής. Οι ζωοτροφές θα έχουν τεράστια ζήτηση μέχρι τον Μάρτη, αλλά οι ήδη αυξημένες τιμές, λόγω μικρής παραγωγής, θα εκτοξευτούν αν δεν υπάρξει κρατική μέριμνα». Μίλησε για την άμεση ανταπόκριση του κόσμου και από τη φωνή του καταλάβαινες ότι ήθελε να σφίξει στην αγκαλιά του όλη την πατρίδα.

Είπε για τις κραυγές του αγριογούρουνου που άκουγαν το προηγούμενο βράδυ καθώς ξεψυχούσε.

Οδηγήσαμε παραθαλάσσια προς το κάμπινγκ, στο δρόμο προς την Αιδηψό. Η φωτιά όπου θεωρήθηκε πολυτέλεια να αντιμετωπισθεί, έσβησε στη θάλασσα. Μέτωπα φωτιάς που ξεκίνησαν από την κεντρική Εύβοια έσβησαν στη θάλασσα λίγα χιλιόμετρα πριν την Αιδηψό και την Ιστιαία.

Ο Θάνος, ο ιδιοκτήτης του κάμπινγκ, μας είπε πως η φωτιά σταμάτησε από μια παρέα 25 πιτσιρικάδων. «Γκούγκλαραν συνεχώς για να μάθουν τις τεχνικές, δοκίμασαν τα πάντα, έσβηναν και συζητούσαν και τελικά τη σταμάτησαν». Ο Θάνος έκοψε μόνος του όλα τα γειτονικά πεύκα μέχρι που του τελείωσε η βενζίνη στο αλυσοπρίονο. Τα κατάφερε όμως. Εκεί ακριβώς σταμάτησαν και το μέτωπο, αν ξέφευγε θα πέρναγε το βουνό προς την Ιστιαία και την Αιδηψό. Τότε είδαν και τα πρώτα εναέρια μέσα.

Είπε κάτι που θα το θυμάμαι για πάντα. «Από προχτές πιστεύω ξανά στα παιδιά. Σας μιλάω για τα παιδιά που κοροϊδεύαμε γιατί είχαν χωμένο το μούτρο τους σε ένα κινητό. Ε, αυτά τα παιδιά σταμάτησαν το μέτωπο. Αν τα αφήσουν να κυβερνήσουν, θα γυρίσει η ελπίδα». Τον άκουγα στα αυτιά μου μέχρι που μπήκαμε στο ferry, αποχαιρετώντας την ομάδα που θα συνέχιζε την επόμενη.

Δυο μέρες μετά ξεκίνησε η καταστροφή στα Βίλια.

Αν κάτι καταλάβαμε καλά, ήταν ότι όλες οι πυροσβεστικές δυνάμεις της ανατολικής Στερεάς είχαν συγκεντρωθεί στη Βαρυμπόμπη. Όταν άνοιξε το μέτωπο στην Εύβοια, δόθηκε απλά εντολή «εκκένωσης» χωριών και οικισμών. Αυτό που έσωσε τα χωριά ήταν η έμφυτη ανυπακοή που χαρακτηρίζει τον Έλληνα, όμως η απώλεια των περιουσιών, του δάσους, των επιχειρήσεων δεν γυρίζει από μόνη της.

Αν πρέπει να ιεραρχήσουμε τις απαιτούμενες ενέργειες,

1) Τα αντιπλημμυρικά. Άμεσα με χρήση όσης καμένης ύλης υπάρχει στα δάση, μεσοπρόθεσμα με ενίσχυση των υπαρχουσών υποδομών, με ολιστικό σχέδιο σε ορίζοντα διετίας.

2) Η οικονομία της περιοχής. Πρέπει να εξετασθεί η κάθε περίπτωση ξεχωριστά, να βγουν γενναίες αποζημιώσεις και χρόνια βοηθήματα για ειδικές κατηγορίες (π.χ. ρητινοκαλλιεργητές), να προτιμηθούν οι ντόπιοι σε όλες τις εργασίες αποκατάστασης. Για πολλά χρόνια, πρέπει το κράτος να ξεχάσει έμμεση και άμεση φορολογία και κατασχέσεις. Να διαγραφούν τα δάνεια των πυροπλήκτων και όλων των συνδεδεμένων επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Αφού έγινε για κάθε λογής αεριτζή, μπορεί να γίνει και γι’ αυτούς.

3) Η οργάνωση σε τοπικό επίπεδο. Οι υπάρχουσες δομές και αρμοδιότητες είναι απαρχαιωμένες. Πρέπει να οργανωθούν άμεσα τα logistics της πληγείσας περιοχής για να καλύψουν ζωοτροφές, τρόφιμα, καύσιμα, εργαλεία. Και πρέπει να επιλεγεί το κέντρο logistics σε ένα από τα δύο σημαντικά κοντινά λιμάνια ώστε να γίνει θαλάσσιος εφοδιασμός. Είναι χαμηλότερου κόστους τόσο για τα εγχώρια όσο και για τις εισαγωγές. Δεν πρέπει να αφεθούν οι εναπομείναντες παραγωγοί και κτηνοτρόφοι σε συνθήκες «μαύρης αγοράς». Αν επιλεγεί ο εφοδιασμός με οδικές μεταφορές, το τελικός κόστος θα πολλαπλασιαστεί.

4) Η εθνική ομοψυχία. Πρέπει να συμφωνήσουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις σε ένα σπονδυλωτό και εξειδικευμένο, ανά περίπτωση, σχέδιο αποκατάστασης και ανάπτυξης των πληγέντων περιοχών, και παράλληλα σε ένα σχέδιο ορθολογικής πρακτικής για τη διαχείριση των δασών, των βοσκότοπων και των αλιευτικών πεδίων. Πρέπει να σταματήσουν οι λεονταρισμοί και οι πολιτικές αποφάσεις της στιγμής. Το «επιτελικό κράτος» και οι «εξειδικευμένοι ιδιώτες» είναι αστικός μύθος. Υπάρχουν εκατοντάδες Έλληνες επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων με εξαιρετικές εργασίες και βιογραφικά. Να πληρωθούν αδρά για να δώσουν γρήγορα τις σωστές λύσεις.

5) Είναι σωστό να προχωρήσουμε με φυσική αναδάσωση, αλλά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι τα θερμοκρασιακά μοντέλα μεταβλήθηκαν προς τα πάνω. Η κλιματική κρίση δεν έχει απολύτως προβλέψιμους κανόνες. Γνωρίζουμε όμως ότι οι ημέρες καύσωνα θα αυξηθούν δραματικά και πιθανότατα θα επεκταθούν σε ψυχρότερους μήνες. Συνεπώς πρέπει να επιλέξουμε τη φυσική αναδάσωση με στοχευμένη όμως παρέμβαση στο μείγμα των πυρόφιλων κωνοφόρων ως προς τα λιγότερα εύφλεκτα είδη (βελανιδιές, χαρουπιές, φλαμουριές, φράξους κ.ά.). Ακόμα και μεταξύ των κωνοφόρων, τα κυπαρίσσια λειτούργησαν αποτελεσματικότερα σε σχέση με τα πεύκα.

Θα βρεθούν πολλοί που θα πουν ότι «εμείς με αυτά τα όμορφα δάση μεγαλώσαμε, αυτά θέλουμε». Νομίζω ότι η απάντηση δόθηκε αυτόν τον Αύγουστο. Τα όμορφα δάση που αγαπήσαμε, αν δεν προστατευτούν από τον αλματώδη καλπασμό της κλιματικής κρίσης, «όμορφα θα καίγονται».

Δεν καταφέραμε να φτάσουμε ως εδώ, για να χάσουμε τώρα. Η ζωή θα θριαμβεύσει.