Τι είναι η Πολιτική Οικολογία
Κλείνουμε μισό αιώνα ιστορίας στην Ευρώπη
Η πολιτική οικολογία φέρνει, από τη δεκαετία του 1980, μια νέα πολιτική θεώρηση που συνδέει την ανθρώπινη κοινωνία και την ευρωστία της.
Οι ρίζες της πολιτικής οικολογίας βρίσκονται στην πρώτη πετρελαϊκή κρίση (1973) και στα αντιπυρηνικά-αντιπολεμικά κινήματα.
Τα κόμματα της πολιτικής οικολογίας σε όλον τον κόσμο, επί 40 χρόνια, διατυπώνουν θέσεις και ασκούν πολιτικές που σταδιακά και τμηματικά υιοθετούνται από όλες τις πολιτικές δυνάμεις σε όλα τα επίπεδα: τοπικό, εθνικό, διεθνές, παγκόσμιο.
Οι πολίτες σήμερα βιώνουν στην καθημερινότητά τους κατακτήσεις που σχετίζονται άμεσα με τα αρχικά πρωτοποριακά προγράμματα των πράσινων κομμάτων, όπως ενεργειακές κοινότητες, βελτίωση ποιότητας παραγωγής τροφίμων μέσα από οικολογικές πρακτικές λειτουργίας των επιχειρήσεων, μείωση του κόστους λειτουργίας μέσα από εφαρμογή πράσινων τεχνολογιών, ποδηλατόδρομοι και σταθμοί ποδηλάτων, βιολογικά τρόφιμα και αγορές, μετακινήσεις με τρένο- μετρό- τράμ, πεζόδρομοι, νέες συλλογικές μορφές όπως η κοινωνική οικονομία, η περιβαλλοντική εκπαίδευση, η αποδοχή της διαφορετικότητας, τα έμφυλα δικαιώματα, η αύξηση των πάρκων και των χώρων πρασίνου.
Η διαχρονική διείσδυση της πολιτικής οικολογίας φαίνεται στην υιοθέτηση της αρχής της αειφορίας (ΟΗΕ-1985, ΕΕ 1987), τα μέτρα για την καταπολέμηση της τρύπας του όζοντος (1987), τις διασκέψεις για το κλίμα (1990) μέχρι τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα (2015), τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (1990 μέχρι σήμερα), τον ορισμό προστατευόμενων περιοχών (2000), την αποδοχή του πακέτου πολιτικών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (ΕΕ 2019), την ανάγκη ύπαρξης Σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στις χώρες της ΕΕ (2020), την απανθρακοποίηση της οικονομίας κ.λπ.
Το πολιτικό σύστημα απλώς μας αντιγράφει και αποτυγχάνει
Μέχρι σήμερα, η αποδοχή προτάσεων της πολιτικής οικολογίας γίνεται από τις επικρατούσες πολιτικές δυνάμεις αποσπασματικά, χωρίς συνεκτικότητα και πληρότητα. Οι τεχνολογικές καινοτομίες δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς την αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου, που κυριαρχεί σήμερα, της ποσοτικής οικονομικής ανάπτυξης, υποβοηθούμενο από τις επιστημονικο-τεχνικές καινοτομίες της τέταρτης/ψηφιακής βιομηχανικής επανάστασης.
Έτσι, παρά την υιοθέτηση κάποιων πράσινων προτάσεων, συνολικά παρατηρούνται καθυστερήσεις, πισωγυρίσματα, αντιστάσεις από κατεστημένα συμφέροντα πολλών δεκαετιών. Οι πολίτες θεωρούνται «παθητικοί πελάτες», καταναλωτές, ψηφοφόροι και όχι συμμέτοχοι και συνδημιουργοί στα κοινά.
Κατά καιρούς υπάρχουν συστηματικές εκστρατείες συκοφάντησης ή απαξίωσης της πολιτικής οικολογίας, όπως στη χώρα μας οι κατηγορίες ότι οι οικολόγοι «αμολάνε φίδια και αγριογούρουνα», το γραφικό φαινόμενο Βεργή, κ.λπ. Έτσι αποπροσανατολίζονται οι πολίτες και δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη νέα θεώρηση των πραγμάτων που πρεσβεύει η πολιτική οικολογία: με εγρήγορση-συμμετοχή της ίδιας της κοινωνίας, μείωση των οικονομικών ανισοτήτων και των κοινωνικών αντιθέσεων, βελτίωση της σχέσης ανθρώπου φύσης, ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος, έμφαση στην ευημερία/ το ευ ζην και όχι την ευμάρεια/ υπερκατανάλωση.
Το Πράσινο Κύμα φέρνει την ανανέωση του κοινωνικού ιστού
Στον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό πόλεων και περιφερειών σε όλο τον κόσμο που πλέον κυβερνώνται από τους Πράσινους, διαπιστώνονται σημαντικές πρωτοπόρες και ολοκληρωμένες εφαρμογές και πρακτικές, δείχνοντας τη δύναμη της πολιτικής οικολογίας. Όλο και σε περισσότερες χώρες, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, οι Πράσινοι συμμετέχουν σε κυβερνήσεις συνασπισμού. Πολύ σημαντική συμβολή στην προώθηση των οικολογικών ιδεών και πολιτικών έχει η ομάδα των Πράσινων Ευρωβουλευτών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Πέρα από το δίπολο Αριστεράς – Δεξιάς
Η πολιτική οικολογία είναι μέρος του ευρύτερου Προοδευτικού χώρου, αλλά δεν καθορίζεται από το δίπολο Αριστεράς-Δεξιάς που έχει επικρατήσει ιδιαίτερα στον Δυτικό Κόσμο. Δεξιά και Αριστερά μπορεί να διαφωνούν στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, αλλά ουσιαστικά συμφωνούν στην προτεραιότητα της μαζικής παραγωγής ενάντια στην ευημερία του ατόμου και της φύσης. Απέναντι σε αυτό και στον άκρατο κρατισμό ή την ιδιωτικοποίηση των πάντων η κοινωνική και αλληλέγγυα, φιλική προς το περιβάλλον οικονομία εστιάζεται στην πραγματική ποιότητα των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ ανθρώπου και φύσης.
Σε όλο τον κόσμο αυξάνονται οι πολίτες που ενημερώνονται, αλλάζουν συμπεριφορές, είναι περισσότερο αλληλέγγυοι και συνεργατικοί, φροντίζουν το περιβάλλον, ανακυκλώνουν, εξοικονομούν ενέργεια και πόρους, αλλάζουν καταναλωτικές συνήθειες. Μεγάλες αλλαγές συντελούνται στην οικονομία και στην αγορά χάρη στην πολυετή αυτή οικολογική δράση και επιβάλλονται διαχρονικά μεγάλες αλλαγές και στην ίδια την οικονομία, στην ποιότητα ζωής, και αγορά.
Οι ίδιοι οι πολίτες έχουν αρχίσει να πιστεύουν πάλι στη δύναμή τους και ένα πράσινο κοινωνικό κύμα διογκώνεται παντού που συχνά εκδηλώνεται και πολιτικά.
Επί 40 χρόνια η πολιτική οικολογία είναι εδώ, ανανεώνει το πολιτικό σκηνικό και επιδιώκει να εφαρμόζει η ίδια τις δικές της αρχές και αξίες, ώστε να επιταχυνθεί η πορεία προς την βιώσιμη ευημερία, την ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την αναμόρφωση των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων, την επιβολή ανθρώπινων αξιών.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι λέμε ναι στη διαχείριση, στις συνεργασίες και στις βελτιώσεις αλλά ο στόχος είναι η μεγάλη εικόνα: Χρειαζόμαστε άλλη διοίκηση, άλλη αυτοδιοίκηση, άλλη σχέση μεταξύ μας, μεγαλύτερη συμμετοχή των ίδιων των πολιτών, άλλη σχέση με τη φύση, άλλο περιβάλλον, άλλη ανάπτυξη.
Αλλαγή του παραγωγικού αλλά και του καταναλωτικού μοντέλου
Πρέπει να αλλάξει συστηματικά και δραστικά το σπάταλο και παράλογο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης που ακολουθείται δεκαετίες τώρα. Οι Οικολόγοι Πράσινοι πιστεύουμε ότι η πρωτοφανής κλιματική απειλή που αντιμετωπίζουμε πρέπει να μετατραπεί σε μια ευκαιρία για συνολική επαναξιολόγηση του μοντέλου αυτού, για έναν επανακαθορισμό του τι εννοούμε μιλώντας για ευημερία και διαγενεακή δικαιοσύνη, για μια άμεση στροφή των οικονομιών μας και του τρόπου ζωής μας προς μια βιώσιμη κατεύθυνση. Μια τέτοια στροφή θα οδηγήσει ταυτόχρονα και σε έξοδο από τη σημερινή οικονομική και κοινωνική κρίση, δημιουργώντας χιλιάδες πράσινες θέσεις εργασίας.
Η κλιματική αλλαγή αφορά όλους μας
Η κλιματική αλλαγή δε θα κάνει εξαίρεση για την Ελλάδα και αυτό πιστοποιείται από όλες τις μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Αναμένονται ιδιαίτερες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα[1] και οι πολίτες αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο, ιδιαίτερα οι νέοι, ότι πρέπει να υπάρξουν σοβαρές και συστηματικές πολιτικές, ώστε να μη χαθούν αλλά να μετασχηματιστούν οι κόποι μιας ζωής και ταυτόχρονα να ανοίξουν αξιοβίωτες προοπτικές για τα παιδιά.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι (2003) κάλεσαν το 2011 τις πολιτικές δυνάμεις, και τις καλούν και σήμερα, για την άμεση κατάρτιση μηχανισμών παρακολούθησης της κλιματικής αλλαγής, και ειδικότερα των μεταβολών και εντοπισμού των πιο ευάλωτων περιοχών. Κάλεσαν και καλούν για την εκτεταμένη ενημέρωση της αυτοδιοίκησης και των εμπλεκομένων φορέων και την ενεργοποίηση των ίδιων των πολιτών για την εκπόνηση συγκεκριμένων Σχεδίων Δράσης για κάθε κατηγορία απειλής, (ενέργεια, ερημοποίηση, βιοποικιλότητα, νερό, αστικό περιβάλλον, γεωργία, φυσικές καταστροφές).
Το Πράσινο Κύμα φτάνει και στη χώρα μας
Οι Οικολόγοι Πράσινοι επιδιώκουμε να εκφράσουμε πολιτικά αυτό το πράσινο κύμα στη χώρα μας. Έχουν σήμερα σημαντική πολιτική εμπειρία καθώς έχουμε εκλέξει ευρωβουλευτή το 2009-2014 και δυο βουλευτές (2015-2019). Επίσης, έχουμε εκλέξει Δήμαρχο, Περιφερειακούς και Δημοτικούς συμβούλους σε διάφορες περιφέρειες και δήμους. Έχουμε συστηματική και εκτεταμένη επαφή με τους άλλους ευρωπαίους πράσινους.
Η πολιτική προσφορά μας στην κοινωνία και στα κινήματα είναι ήδη σημαντική και αναγνωρίσιμη.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι υπογραμμίζουμε ότι η ίδια η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να καταλάβει και να διακρίνει το δρόμο προς ένα καλύτερο μέλλον. Η ευρύτατη ενεργή συμμετοχή των ίδιων των πολιτών μπορεί να επιβάλει τις αλλαγές που απαιτούνται σε οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο και να αποκτήσει την «ιδιοκτησία» των λύσεων σε όλα τα επίπεδα. Αυτή η βασική αρχή της πολιτικής οικολογίας και θέση του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος έγινε μετέπειτα και επίσημη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (EuropeanGreen Deal).
Σήμερα στην ΕΕ τίθενται στόχοι μέχρι το 2030 και το 2050 που ακολουθούν υποκριτικά και αποσπασματικά οι επίσημες πολιτικές της χώρας μας.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι αγωνιζόμαστε ώστε η Ελλάδα να βγει από τα αδιέξοδα, τη σπατάλη, την απληστία, την ενεργειακή και κάθε είδους φτώχεια, την αναμόρφωση των πόλεων, την αξιοβίωτη οικονομία παντού, την αλληλεγγύη, με σύμμαχο τις νέες κοινωνικές σχέσεις και το ίδιο της το περιβάλλον.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι επιδιώκουμε να εμπνεύσουμε τους πολίτες να αντιληφθούν τη δύναμή τους και τον ρόλο τους. Η σημερινή εποχή έχει ανάγκη από την κοινωνική και πολιτική συνένωση των διαφορετικών ομάδων, πρωτοβουλιών και προτιμήσεων σε ένα κοινό ρεύμα με πολιτικές διαστάσεις μέσα από την αλληλοενημέρωση, αλλαγή συμπεριφοράς και συνεργατική συλλογική λογική.
Ο νέος άνθρωπος που ξεκίνησε την εποχή του διαφωτισμού σήμερα μπορεί να ολοκληρωθεί εγκαινιάζοντας μια νέα ιστορική εποχή αυτή των πράσινωνς αξιών.
Αξίζουμε μπορούμε και θέλουμε να έχουμε μια καλύτερη ζωή, με ποιοτική ευημερία.
—
[1]Τράπεζα της Ελλάδος «Οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα» Ιούνιος 2011
ΓΣΕΕ, του Ελληνικού Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Κατάρτισης, του Παντείου Πανεπιστημίου, του ΤΕΕ και του WWF Ελλάς «Οδικός χάρτης για την προσαρμογή της Ελλάδας στην κλιματική αλλαγή», Οκτώβριος 2011.
Προγραμματικό Συνέδριο 02/2022