ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην ελληνική κοινωνία είναι ριζικές, ειδικά όταν αφορούν στα θέματα της διαχείρισης των οικιακών και όχι μόνο αποβλήτων. Γνωρίζουμε πολύ καλά πως οι επιδόσεις μας σε θέματα εναλλακτικής διαχείρισης είναι αρκετά χαμηλές σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στην ποιότητα του τρόπου με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα απορρίμματά μας. Οι αντιφάσεις είναι πολλές και το αποτέλεσμα ίδιο. Ανυπαρξία ελέγχου, διαφορετικές ταχύτητες στη συλλογή των αποβλήτων, δυσάρεστη εικόνα σε όλη την ελληνική επικράτεια. Ο βασικός οργανισμός που καλείται να διαχειριστεί όλον τον τομέα της εναλλακτικής διαχείρισης στη χώρα μας είναι ο ΕΟΑΝ, ο οποίος όμως δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που έχουν αυξηθεί κατακόρυφα από τότε που δημιουργήθηκε (2003). Στο πλαίσιο αυτό, οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ, προτείνουμε μια τελείως διαφορετική οργάνωση του συγκεκριμένου αυτού φορέα του κράτους, ώστε να λειτουργήσει, με ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα φέροντας σε πέρας το πολύτιμο έργο του, που είναι η ορθή εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα μας.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
Προτείνουμε την τροποποίηση του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) ΝΠΙΔ σε Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή με την επωνυμία «Ανεξάρτητη Αρχή Διαχείρισης Μη Επικινδύνων Αποβλήτων».
Η Αρχή θα είναι ανεξάρτητη διοικητικά, οικονομικά και δεν θα υπόκειται σε έλεγχο από κυβερνητικά όργανα, κρατικούς φορείς ή άλλες διοικητικές Αρχές. Η Αρχή υπόκειται σε κοινοβουλευτικό έλεγχο σύμφωνα με τον κανονισμό της Βουλής. Από την έναρξη λειτουργίας της Αρχής καταργείται ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης E.O.AN. και ΟΛΑ ΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ, οι πόροι των οποίων και τα αποθεματικά τους θα περιέλθουν στην Ανεξάρτητη Αρχή, με σκοπό να κατευθυνθούν προς τους Δήμους και τους ΦΟΔΣΑ για τα αντίστοιχα υλικά ανακύκλωσης. Επίσης, μεγάλο όφελος θα προκύψει διότι ένα 10 με 20% των εσόδων για την ανακύκλωση, πολλές φορές και μεγαλύτερο από αυτό, πήγαιναν σε υψηλούς μισθούς εργαζομένων, κυρίως διευθυντικών στελεχών συλλογικών συστημάτων.
ΒΑΣΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ
- Η δημιουργία προδιαγραφών για την ορθή διαχείριση και αξιοποίηση των ανακυκλώσιμων υλικών (συσκευασίες, ηλεκτρικές/ηλεκτρονικές συσκευές, μπαταρίες, τηγανέλαια και ορυκτά έλαια, διαχείριση μπαζών, οικοδομικών υλικών κ.λπ., διαχείριση ογκωδών αντικειμένων, έπιπλα) και διαχείριση των φυτικών υπολειμμάτων για δημιουργία κόμποστ, διαχείριση συσκευασιών γεωργικών σκευασμάτων κ.λπ.
- Η σύνθεση Εγκυκλίων για την εφαρμογή των οδηγιών της ΕΕ και της ελληνικής νομοθεσίας -εισηγήσεις για νομοθετήματα.
- Η εφαρμογή μέτρων για την επανάχρηση-πρόληψη και τη μείωση των υλικών.
- Οι Ελεγκτικοί μηχανισμοί για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, είσπραξη των περιβαλλοντικών τελών-προστίμων και τη διαχείριση των πόρων (επίτευξη στόχων, έλεγχος εσόδων, κατανομή πόρων κ.λπ.).
Οι αρμοδιότητες της Αρχής είναι:
- Η διαφύλαξη των εμπορικών και βιομηχανικών πληροφοριών για την ενίσχυση του υγιούς ανταγωνισμού.
- Ο προσδιορισμός του ύψους του περιβαλλοντικού τέλους που θα καταβάλουν οι παραγωγοί ανά υλικό.
- Η παρακολούθηση, ο έλεγχος και η είσπραξη των περιβαλλοντικών εσόδων καθώς και η είσπραξη τυχόν διοικητικών προστίμων.
- Η παρακολούθηση και ο έλεγχος των εσόδων που θα διανέμονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στους ΦΟΔΣΑ με όρους που θα καθοριστούν στη συνέχεια.
- Η λήψη και η εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων για την αποτελεσματική και την αποδοτική λειτουργία των εσόδων, την καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής και της παραοικονομίας.
- Η έκδοση κανονιστικών αποφάσεων, εγκυκλίων, οδηγιών που αφορούν την ερμηνεία και την εφαρμογή των οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ελληνικής νομοθεσίας.
- Ο στρατηγικός και επιχειρησιακός σχεδιασμός των δράσεων και η κατάρτιση στοχοθεσίας και δεικτών απόδοσης ανά υλικό για Δήμους και ΦΟΔΣΑ.
- Η κατάρτιση και η εκτέλεση του προϋπολογισμού και η διάθεση των πόρων στους Δήμους ή στους ΦΟΔΣΑ με αλγόριθμο και με βάση πληθυσμιακά κριτήρια.
- Ειδική μέριμνα θα υπάρξει για νησιωτικούς και ορεινούς Δήμους.
- Η ανάπτυξη λειτουργίας πληροφοριακών συστημάτων που είναι απαραίτητα για την απρόσκοπτη και αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων της.
- H διασφάλιση της προστασίας των καταναλωτών μέσω της ορθής διαχείρισης των πόρων για την αποφυγή υπερτιμολογήσεων.
Τρόπος Λειτουργίας της Ανεξάρτητης Αρχής
Για την εύρυθμη λειτουργία της ανεξάρτητης Αρχής και της οικονομικής της ανεξαρτησίας παρακρατείται το 5% των εσόδων από τους παραγωγούς και το σύνολο των εσόδων από διοικητικές κυρώσεις (τα χρήματα αυτά θα διατίθενται για μισθούς ασφάλιση, μετακινήσεις, οδοιπορικά κτλ. των μελών της Αρχής, η οποία θα πρέπει να απαριθμεί περίπου 100 άτομα). Οι Δήμοι και οι ΦΟΔΣΑ είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν τον τρόπο διαχείρισης των πόρων, των ανακυκλώσιμων υλικών τους και θα ελέγχονται για την επίτευξη των στόχων τους. Η συλλογή, διαλογή και διάθεση των ανακυκλώσιμων υλικών θα γίνονται σε τουλάχιστον τέσσερα ρεύματα ενώ η διαδικασία θα υλοποιείται κατ’ ελάχιστο με τέσσερεις τρόπους:
- Από τη διεύθυνση καθαριότητας του Δήμου.
- Σε συνεργασία Δήμου και ΚΟΙΝΣΕΠ.
- Με διαγωνισμούς από τον Δήμο ή τους ΦΟΔΣΑ προς τις αντίστοιχες ιδιωτικές επιχειρήσεις.
- Οι Δήμοι μπορούν να συνάψουν συμβάσεις με τους φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), να εκχωρούν τα ποσά που τους αναλογούν στους τελευταίους και οι τελευταίοι να διεξάγουν τους διαγωνισμούς.
Με αυτόν τον τρόπο η ανεξάρτητη Αρχή μεριμνά ώστε όλα τα έσοδα από τους παραγωγούς να κατευθύνονται προς την τοπική αυτοδιοίκηση, η δε τοπική αυτοδιοίκηση θα είναι υπεύθυνη για την επίτευξη των στόχων που θεσπίζει ο ΕΣΔΑ, η Ελληνική Νομοθεσία και οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ)
Τουλάχιστον το 51% των δευτερογενών υλικών θα πρέπει να διατίθενται στην ελληνική αγορά ως πρώτη ύλη για παραγωγή νέων προϊόντων. Θα πρέπει να υπάρχουν οικονομικά κίνητρα (π.χ. μείωση ΦΠΑ) ώστε τα ποιοτικά δευτερογενή υλικά να είναι ανταγωνιστικά σε σχέση με τις πρώτες ύλες. Με αυτόν τον τρόπο θα υπάρχει σταθερή ανάπτυξη της οικονομίας, δημιουργία νέων πράσινων θέσεων εργασίας ενώ ταυτόχρονα θα μειώνεται το ισοζύγιο εισαγωγών εξαγωγών.
ΘΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ.