Το Πράσινο Παραγωγικό Μοντέλο ως Απάντηση στην Ελληνική Κρίση – Εισήγηση Γιάννη Τσιρώνη στο πλαίσιο του «Εργαστηρίου Οικολογικής Σκέψης»
Στο πλαίσιο της σειράς εκδηλώσεων της Περιφερειακής Οργάνωσης Αττικής των Οικολόγων Πράσινων, “ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ”, ο Αν. Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και μέλος των Οικολόγων Πράσινων, Γιάννης Τσιρώνης, μίλησε για «Το Πράσινο Παραγωγικό Μοντέλο ως Απάντηση στην Ελληνική Κρίση». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 22/5 στις 19:00μμ, στα γραφεία των Οικολόγων Πράσινων στην Αθήνα. Την ομιλία ακολούθησε γόνιμος διάλογος στην βάση των αρχών της πολιτικής οικολογίας για μια βιώσιμη κοινωνία.
Ακολουθεί η εισήγηση του Γιάννη Τσιρώνη
Καλησπέρα σε όλες και όλους,
Η χώρα μας πριν λίγα χρόνια γνώρισε την μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή της ιστορίας της χάνοντας το 25% του παραγωγικού της πλούτου. Αυτή η καταστροφή δεν ήταν ατύχημα αλλά ένα έγκλημα με ηθικούς και φυσικούς αυτουργούς. Ήταν το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος. Την αυτουργία μπορούμε να την μελετήσουμε σε πολλά επίπεδα και συχνά αυτό δίνει αφορμές για σκόπιμες ή αθέλητες συγχύσεις.
Ας ξεκινήσω από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, που έχει διαβρώσει την πραγματική οικονομία σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας. Εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι σήμερα οι πάντες χρωστάνε και είναι εύλογο το ερώτημα: Σε ποιους χρωστάνε; Μία λοιπόν σύγχυση είναι να χρεώσουμε την ελληνική κρίση αποκλειστικά στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, σε μία σκοτεινή συνομωσία για να κλέψουν από εμάς και τα παιδιά μας τον ίσως πιο ευλογημένο τόπο του πλανήτη. Το ζήτημα όμως είναι ότι η κλεπτοκρατία, κλέβει πάντα όταν βρίσκει ευκαιρία και εύκολα διαπιστώνουμε ότι καταληστεύει πιο εύκολα την κοινωνία της Νιγηρίας, από αυτή της Νορβηγίας και δεν πρέπει να επαναπαυθούμε εάν δεν διαπιστώσουμε ποιος της επέτρεψε να καταληστέψει και την Ελλάδα.
Η δεύτερη σύγχυση αφορά την επίρριψη ευθυνών αποκλειστικά στην ΕΕ. Πράγματι η οικονομική ουσία των μνημονίων ήταν η πραξικοπηματική διάσωση των γαλλογερμανικών τραπεζών σε βάρος των ευρωπαίων πολιτών. Μπορούμε εύκολα να καταδικάσουμε την δικτατορία του Eurogroup, ενός εξωθεσμικού οργάνου που απειλεί την ίδια την Ευρωπαϊκή προοπτική και την ουσία της δημοκρατίας. Μία παρόμοια κρίση θα αντιμετωπιζόταν διαφορετικά από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα και τους θεσμούς των ΗΠΑ. Αντίθετα είναι κρυστάλλινα αποδεδειγμένο ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα λειτούργησε ως εχθρός της Ελλάδας. Ο ευρωπαϊκός νεοφιλελευθερισμός είναι επίσης υπαίτιος για δύο εγκλήματα:
- Το μενγκελικό πείραμα της εσωτερική υποτίμησης.
- Την καλλιέργεια του μύθου των τεμπέληδων Ελλήνων, που στην Ελλάδα αντιστράφηκε με τον μύθο των Γερμανών ληστών.
Όλα αυτά εξέθρεψαν τον νεοναζισμό και τα πληρώνει σήμερα ακριβά η ευρωπαϊκή δημοκρατία.
Πάλι όμως εάν αρκεστούμε σε αυτούς τους αυτουργούς, φοβάμαι ότι δεν θα εξηγήσουμε γιατί η Πορτογαλία με την ίδια εχθρότητα και το ίδιο νοσηρό θεσμικό πλαίσιο, σήμερα βρίσκεται σε καλύτερη θέση από την Ελλάδα.
Κοντά στους διεθνείς αυτουργούς έδρασε το εθνικό τρίγωνο του διαβόλου ανάμεσα στους τραπεζίτες, τους εργολάβους-μιντιάρχες και τους πολιτικούς. Θεωρώ ότι έχουν το κύριο μερίδιο ευθύνης για την διαχρονική υπερχρέωση της χώρας. Γιατί εάν οι γαλλογερμανικές τράπεζες κερδοσκόπησαν δανείζοντας μας, ας μην ξεχνάμε ότι ήταν το ελληνικό κράτος που δανειζόταν. Και ήταν κάποιοι δήθεν επενδυτές, στους οποίους κατέληξαν αυτά τα δανεικά, χωρίς να συνεισφέρουν στο ελάχιστο στον παραγωγικό ιστό της χώρας.
Τέλος υπάρχει η ατομική ευθύνη του κάθε πολίτη, που με περισσό θράσος ο Πάγκαλος μνημόνευσε με το «μαζί τα φάγαμε». Αυτή η καθολική ενοχή βασανίζει τους Έλληνες και διαιωνίζει την ομηρία τους απέναντι στο φαύλο καθεστώς.
Θα θέσω κατ’ αρχάς δύο πλαίσια στην συζήτηση:
Πρώτον συζητάμε για το ξεπέρασμα της κρίσης στα πλαίσια του σημερινού παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Οφείλουμε να προστατεύσουμε την πατρίδα μας εδώ και τώρα και να μην την αφήσουμε να γίνει Αργεντινή ή ακόμα χειρότερα Λίβανος, χρεώνοντας μοιρολατρικά την καταστροφή στον παγκόσμιο καπιταλισμό. Το πράσινο κίνημα είναι οραματικό αλλά και ρεαλιστικό, εργαζόμενο προστασία του περιβάλλοντος και του ανθρώπου σήμερα και όχι σε κάποιο ιδανικό σοσιαλιστικό μέλλον.
Δεύτερον, συζητάμε για την προοπτική της χώρας εντός της ΕΕ. Δεν θα επιχειρηματολογήσω γιατί η χώρα μας έχει πολύ καλύτερες προοπτικές μέσα σε αυτή την ομολογώ άθλια διαρθρωμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά εκτός αυτής. Έχω γράψει πολλά άρθρα και αναφέρομαι και στο βιβλίο μου. Θεωρώ ότι έχω επαρκώς αποδείξει ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι μονόδρομος, αλλά μια ματιά στην εκτός Ευρωπαϊκής οικογένειας γειτονιά μας είναι αρκετή.
Επιπλέον, θα αποφύγω να εστιάσω στο σοφιστικό δίλημμα, εάν φταίνε οι κυβερνήτες ή ο λαός που τους ψήφισε και βολεύτηκε. Ακόμα και εάν μία κυβέρνηση μπορούσε να καταλάβει την εξουσία, να απολύσει όλους τους επίορκους δημοσίους υπαλλήλους και να κρατικοποιήσει τις τράπεζες, τα πράγματα πιθανότατα να οδηγούσαν σε μία χειρότερη κατάρρευση.
Θεωρώ πιο γόνιμη την συζήτηση που αναλύει τις δομικές στρεβλώσεις της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας για να εξηγήσω ότι το πρόβλημα της Ελλάδας είναι η κατάρρευση του παραγωγικού μοντέλου και όχι στενά η κρίση χρέους. Με απλά λόγια ακόμα και το «Τσοβόλα δώστα όλα», οι αθρόοι διορισμοί και ο υπερδανεισμός ήταν οι «μορφίνες» που απλά έκρυψαν την πραγματική αρρώστια που ήταν το παραγωγικό αδιέξοδο.
Ίσως η κρισιμότερη αιτία για την χρεοκοπία της χώρας είναι η κατάρρευση του παραγωγικού της ιστού. Ωστόσο εάν θελήσουμε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο της κατάρρευσης με υπευθυνότητα και όχι μικροκομματική σκοπιμότητα, θα πρέπει να επισημάνουμε τα εξής γεγονότα:
Η ΑΠΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ‘70
Η κατάρρευση δεν ξεκίνησε ούτε επί Σημίτη, ούτε επί Κώστα Καραμανλή, ούτε την εποχή των μνημονίων. Ήδη από την δεκαετία του 70 έχουμε παρακμή του βιομηχανικού κορμού της χώρας: Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, Πειραϊκή Πατραϊκή, Φιξ, Ιζόλα, Πίτσος, και δεκάδες άλλες εταιρίες, στον Βόλο, το Λαύριο, την Πάτρα και αλλού μένουν κουφάρια. Το ΠΑΣΟΚ υπόσχεται να λύσει το ζήτημα των προβληματικών επιχειρήσεων και αποτυγχάνει δραματικά, αλλά θα ήταν λάθος να του χρεώσουμε ένα φαινόμενο που ξεκίνησε αρκετά νωρίτερα. Μπορώ να αναφέρω συνοπτικά κάποιες αιτίες, αλλά επισημαίνω ότι κανείς δεν έχει τολμήσει να εξηγήσει το φαινόμενο ολιστικά: Η Εθνική Τράπεζα της εποχής εκείνης, είχε μετατραπεί σε εθνικό τοκογλύφο. Το κράτος παρενέβαινε με χυδαίο τρόπο στην επιχειρηματικότητα, Χαρακτηριστική ήταν η υποχρέωση των βιομηχανιών να προσλαμβάνουν ανθρώπους της επιλογής του καθεστώτος, του λεγόμενους «εργάτες του νόμου». Να θυμίσω δεσμευτικές προσλήψεις θερμαστών ακόμα και σε βιομηχανίες εξ ολοκλήρου εξηλεκτρισμένες. Να θυμίσω τη διατίμηση προϊόντων με εταιρίες εξαναγκασμένες να πουλάνε χαμηλότερα από το κόστος. Πέρα από τις κρατικές στρεβλώσεις ούτε η δομή των εταιριών μπορούσε να ανταποκριθεί στην παγκόσμια πραγματικότητα μετά την πετρελαϊκή κρίση. Το σχέδιο Μάρσαλ, στην υπόλοιπη Ευρώπη, χρησιμοποιήθηκε ως εναρκτήριο λάκτισμα για την επιχειρηματικότητα, ενώ στην Ελλάδα με τη μεσολάβηση της Χούντας εδραίωσε ένα μοντέλο κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας. Η δομή της ελληνικής επιχείρησης την δεκαετία του 70 παραμένει ασιατικού τύπου προσωποκεντρική με χαμηλό επίπεδο συνευθύνης, όλων των υπόλοιπων παραγόντων από τους τεχνοκράτες έως τον τελευταίο εργάτη. Η χρυσή 10ετία του 60 μέχρι την πετρελαϊκή κρίση, βρήκε την Ελλάδα σε φάση χουντικής οπισθοδρόμησης.
Η ΕΡΗΜΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ
Την ίδια εποχή η ερήμωση της χώρας εντείνεται. Από την εποχή της πρωτογενούς μετανάστευσης που οφείλεται σε οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, περνάμε σε μία εποχή δευτερογενούς μετανάστευσης: Οι οικογένειες μεταναστεύουν πλέον κυρίως για δύο λόγους:
- Επειδή κλείνουν σχολεία, δεν υπάρχουν δομές υγείας και τελικά η ζωή στην ύπαιθρο δυσκολεύει εκθετικά.
- Επειδή τα αγροτικά επαγγέλματα δέχονται μία ιδεολογική επίθεση και όσοι τα ασκούν θεωρούνται μειωμένης αντίληψης. Είναι μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία η συνειδητή πολιτισμική απαξίωση που δέχθηκαν τα αγροτικά επαγγέλματα με αποτέλεσμα οι αγρότες γονείς να προτιμούν το παιδί τους να γίνει χαμηλόμισθος υπάλληλος παρά κτηνοτρόφος.
Φτάνουμε λοιπόν στο σημείο τα 2/3 της χώρας να προσφέρουν σήμερα λιγότερο από το 1% του ΑΕΠ. Ας αναρωτηθούμε τι σημαίνει να συντηρούμε σχολεία, ηλεκτρικά δίκτυα και οδοποιία σε μέρη που δεν προσφέρουν στο ΑΕΠ. Αναρωτηθείτε πόσο κοστίζουν στην οικονομία οι δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στις ορεινές μειονεκτικές περιοχές.
Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
Στην Ελλάδα χάσαμε κυριολεκτικά το τρένο! Η Ελλάδα είναι μία χώρα ορεινή. Σε όλες τις ορεινές χώρες η ύπαιθρος παρέμεινε ζωντανή με τον σιδηρόδρομο. Στην Ελλάδα ο σιδηρόδρομος καταληστεύτηκε αφού το κράτος δεν πλήρωσε ποτέ την συντήρηση, τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση του δικτύου. Ο ΟΣΕ μπορεί να δυσφημίστηκε ως παράδειγμα διεφθαρμένου οργανισμού, αλλά κανείς ποτέ δεν είπε ότι το 80% του χρέους του ήταν τα φέσια του δημοσίου προς τον ΟΣΕ από την συντήρηση του δικτύου. Είναι σαν να ζητάμε από τους φορτηγατζήδες και το ΚΤΕΛ να συντηρούν το εθνικό οδικό δίκτυο της χώρας. Χωρίς σιδηρόδρομο οι μεταφορές έγιναν πανάκριβες και ασταθείς.
Τα παραπάνω παραδείγματα αποδεικνύουν ότι η κρίση στην Ελλάδα έχει διαχρονικές αιτίες και πολλούς αυτουργούς, όποτε η αντιμετώπιση της προϋποθέτει σύγκρουση με πολλούς εθνικούς και διεθνείς παράγοντες και ανατροπή κατεστημένων δομών.
Ο χρόνος δεν επιτρέπει να αναπτύξω αναλυτικά όλες τις πράσινες προτάσεις. Θα σταθώ απλά σε ορισμένα κομβικά παραδείγματα:
ΑΝΕΡΓΙΑ:
Πώς μπορεί να αντιδράσει ένα συμβατικό κράτος στην έκρηξη της ανεργίας;
- Η νεοφιλελεύθερη προσέγγιση είναι να μειωθούν δραστικά οι φόροι και οι μισθοί ώστε η χώρα να γίνει ελκυστική σε επενδύσεις. Το μοντέλο αυτό αποδείχθηκε φιάσκο: Η μείωση των εσόδων του κράτους στερεί από τους επενδυτές πολύτιμες δημόσιες υπηρεσίες, που είναι αναγκαίες για ένα ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον. Ταυτόχρονα η μείωση των μισθών ενώ δεν μειώνει δραστικά το κόστος εργασίας, αντίθετα μειώνει κατακόρυφα την κατανάλωση. Η Ελλάδα υπήρξε θύμα αυτού του πειράματος. Η δραματική μείωση των μισθών και η μείωση της φορολογίας, αύξησαν την ανεργία, συνέτριψαν το ΑΕΠ και τις επενδύσεις.
- Η σοσιαλδημοκρατική προσέγγιση θα ήταν οι δημόσιες επενδύσεις και η πρόσληψη των ανέργων στο δημόσιο. Αυτό όμως προϋποθέτει ένα πλούσιο κράτος. Εάν αυτές οι ενέργειες γίνουν μέσω δανεισμού πέφτουμε σε φαύλο κύκλο, όπου η μείωση της ανεργίας και η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι πλασματικές.
Η σύγκρουση αυτών των δύο μοντέλων στην Ελλάδα οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερη κατάρρευση την πραγματική παραγωγή της χώρας και εν τέλει σε ένταση του παρασιτισμού. Δυστυχώς οι επιχειρηματίες, όπως λέει ο Κέυνς, είναι καπετάνιοι του γλυκού νερού και αποσύρουν τα χρήματα τους σε περιόδους αστάθειας. Αυτή όμως η πράξη οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη αστάθεια.
- Το πράσινο οικονομικό μοντέλο στηρίζεται στην κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία, όπου οι άνεργοι δεν περιμένουν ούτε τους ξένους επενδυτές, ούτε επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου. Οι εργαζόμενοι μετατρέπονται σε πράσινους επιχειρηματίες με μοναδικό κεφάλαιο την ίδια την εργασία και την γνώση τους. Υπάρχουν τομείς όπως η κυκλική οικονομία, όπου με ελάχιστα κεφάλαια τα περιθώρια απασχόλησης και ενός έντιμου κέρδους είναι μεγάλα.
- Τεράστιες δυνατότητες υπάρχουν στον αγροτικό τομέα με σημαντικό ποσοστό γαιών να παραμένουν στα αζήτητα. Γιατί όμως οι άνεργοι δεν επιστρέφουν στην γη; Η απάντηση είναι απλή και αμείλικτη. Τα αγροτικά επαγγέλματα απαιτούν υψηλή τεχνογνωσία και εμπειρία με το περιθώριο κέρδους να παραμένει μικρό. Η μυθολογία ότι τσοπάνοι και αγρότες γίνονται τα παιδιά μειωμένων προσόντων είναι ψευδέστατη. Σας βεβαιώνω ότι είναι πολύ πιο εύκολο να γίνει κανείς καθηγητής βιοχημείας παρά τσοπάνος. Όμως η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία μπορεί να σπάσει αυτή το εμπόδιο εάν οι άνεργοι στηριχθούν για να ενταχθούν σε ομάδες παραγωγών, όπου η μόρφωση κάποιων παιδιών της πόλης θα ενώσει τις δυνάμεις της με την εμπειρία των παιδιών της υπαίθρου.
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Η καινοτομία είναι αναγκαία, αλλά ο Lester Thurow στο σύγγραμμα του «το μέλλον του καπιταλισμού» έχει αποδείξει ότι η μόρφωση έχει σημαντικά αποθετικά οφέλη για την κοινωνία και την παραγωγή, αλλά το κόστος της επένδυσης δεν είναι δυνατόν να αποσβεστεί από την διαφορά μισθών μορφωμένων και αμόρφωτων. Καθαρά νεοφιλελεύθερα λοιπόν, δεν συμφέρει κάποιον να πληρώνει για σπουδές.
Είτε λοιπόν πρέπει ένα σοσιαλδημοκρατικό κράτος να συνεισφέρει στην εκπαίδευση των πολιτών, είτε απλά η μόρφωση θα γίνει αντικείμενο λίγων. Στη εναλλακτική όμως πράσινη οικονομία, η γνώση γίνεται αντικείμενο διαμοιρασμού. Πέρα από τους κινδύνους του διαδικτύου υπάρχουν και οι τεράστιες δυνατότητες δωρεάν γνώσης, που περιγράφει πολύ ορθά ο Πολ Μέισον στον βιβλίο του Μετακαπιταλισμός.
ΑΠΕΡΓΙΕΣ
Η αξία της απεργίας είναι εξαιρετικά σημαντική για την κοινωνική συνοχή. Στηρίζεται όμως σε μία βασική αρχή: Εάν η επιχείρηση κερδίζει 100€ από την πώληση ενός προϊόντος και οι εργάτες αμείβονται 20€ για την κατασκευή του, τότε η απεργία σημαίνει απώλεια 20€ για τους εργάτες και 100€ για την επιχείρηση. Αυτή η αξία της απεργίας έχει καταρρεύσει σήμερα, αφού το βασικό πρόβλημα δεν είναι εάν οι εργάτες αμείβονται 20 ή 10€. Το πρόβλημα είναι ότι οι επιχειρήσεις αναχωρούν για χώρες χωρίς εργασιακά δικαιώματα.
Το πράσινο κίνημα ήταν το πρώτο που συζήτησε για δύο βασικές παραμέτρους: Ισότιμη φορολόγηση των μεταφορών, αναλογική με την απόσταση και πάγωμα εισαγωγών προϊόντων που παράγονται σε χώρες που δεν τηρούν τα εργασιακά δικαιώματα. Ωστόσο και πάλι ο κρισιμότερος παράγοντας είναι η ανάπτυξη μίας τοπικής αλληλέγγυας οικονομίας.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Δεν θα αναλύσω ένα θέμα, που αξίζει από μόνο του μία συνάντηση. Θα σταθώ μόνο στην ιδεολογία του εξορυκτισμού πάνω στην οποία στηρίχθηκαν και τα δύο βασικά οικονομικά μοντέλα του 20ου αιώνα: του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού. Πέρα από τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τα οικονομικά δεδομένα είναι καθαρά: Καμία χώρα στον κόσμο δεν έχει οικονομικό όφελος από εξορύξεις υδρογονανθράκων. Φυσικά κάποιες πολυεθνικές έχουν κέρδη, αλλά συνολικά το οικονομικό αποτύπωμα είναι μηδενικό. Αυτό προκύπτει από μελέτη που δημοσίευσα το 2012 με συγκριτικά στοιχεία από τον Ισημερινό, την Βενεζουέλα, την Νορβηγία (με εξορύξεις), την Σουηδία (χωρίς εξορύξεις), την Αυστρία (χωρίς εξορύξεις), την Ρουμανία (με εξορύξεις) και το Κατάρ. Τα στοιχεία είναι συντριπτικά: Ακόμα και στα πιο επιτυχημένα οικονομικά μοντέλα, όπως αυτά της Σουηδίας ή της Νορβηγίας, δεν προκύπτει προστιθέμενη αξία σε κανέναν μακροοικονομικό δείκτη.
Και αυτή η ανάλυση δεν λαμβάνει υπ’ όψιν γεωπολιτικούς κινδύνους, περιβαλλοντικά ατυχήματα και φυσικά το κόστος της κλιματικής αλλαγής.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ
Θα κλείσω με το κρισιμότερο ίσως ζήτημα, που διαφοροποιεί το πράσινο παραγωγικό μοντέλο από τα παραδοσιακά: Είναι η εσωτερίκευση του περιβαλλοντικό αποτυπώματος.
Αυτό σημαίνει με απλά λόγια, ότι δεν είναι δυνατόν να κοστολογήσουμε μία επενδυτική πρόταση, εάν στενά μετράμε τα κόστη εισροών και μισθών και τα κέρδη από τις πωλήσεις. Στα κόστη θα πρέπει να υπολογίσουμε την χρήση φυσικών πόρων, όπως το νερό, το αποτύπωμα στην τοπική κοινωνία, το κόστος μεταφοράς ενέργειας.
Τα παραδείγματα πολλά:
Ένα Mall, μπορεί να μοιάζει ελκυστική επένδυση, αλλά μπορεί να είναι καταστροφικό εάν οι θέσεις εργασίας που χάνονται στην περιοχή, είναι περισσότερες από αυτές που προσφέρονται από την επένδυση.
Ένα γήπεδο γκολφ είναι ελκυστικό για τους τουρίστες, αλλά πρέπει να μετρηθούν τα χρήματα που αφήνουν οι επισκέπτες, ταυτόχρονα με το κόστος του νερού που σπαταλιέται.
Δυστυχώς, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες μακριά από τις μεγάλες μητροπόλεις του καπιταλισμού, έγιναν οι επενδύσεις της αρπαχτής, που αφού απομύζησαν τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους, χρεοκόπησαν αφήνοντας πίσω τους συντρίμμια.
Σας ευχαριστώ
Παναττική Οργάνωση των Οικολόγων Πράσινων
