Αθήνα, Ιούνιος 2009 – Εναλλακτικές πολιτικές για την κοινωνία της πληροφορίας

Το σημερινό μοντέλο διαχείρισης της επιστημονικής γνώσης και της πολιτιστικής δημιουργίας παραμένει αγκυλωμένο σε νομικά και επιστημονικά πλαίσια άλλων εποχών, τα οποία σήμερα τα μονοπωλιακά κανάλια εμπορικής διανομής.

Το υπάρχον πλαίσιο βασισμένο σε περιοριστικούς κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας, πατεντών και διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας πρέπει να αναμορφωθεί ριζικά, ώστε να προάγει την πρόσβαση της κοινωνίας στα αγαθά αυτά, αντί να την αποκλείει. Στην κατεύθυνση αυτή ζητάμε πολιτικές στήριξης και του ελεύθερου λογισμικού που παράγεται μέσα από διαδικασίες συλλογικές και ελεύθερου μοιράσματος γνώσεων και μεθόδων.

Γιατί χρειαζόμαστε ριζικές αλλαγές

Η χρήση των σύγχρονων ψηφιακών μέσων σημαίνει ότι η γνώση και το πολιτιστικό περιεχόμενο μπορούν σήμερα να αναπαράγονται και να διανέμονται με μηδενικό κόστος από όλους και προς όλους. Παρ’ ολα αυτά σήμερα το μοντέλο διανομής γνώσης και πολιτισμού στηρίζεται στην βίαιη επιβολή με νομικά κατασκευάσματα εμπορευματοποιημένων καναλιών διανομής στα οποία ασκείται μονοπωλιακή διαχείριση.

Επιπλέον η επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου από το κόστος επιβολής περιοριστικών δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας υπερβαίνει κατά πολύ το όφελος από τα προϊόντα που παράγονται με αυτό το καθεστώς.

Η σύγχρονη όμως τεχνολογία κατά την άποψή μας δεν πρέπει να αφαιρέσει την δυνατότητα αμοιβής των δημιουργών και ερευνητών για το έργο τους αλλά αντίθετα να διαμορφώσει νέες δυνατότητες συναλλαγών απομακρύνοντας τους εμπορικούς μεσάζοντες και διαχέοντας το φόρτο εργασίας και τις αμοιβές.

Ολέθριες επιπτώσεις στο κοινωνικό σύνολο

Το υπάρχον μοντέλο εμπορευματοποίησης της γνώσης και του πολιτισμού με τους περιορισμούς που θέτει αποκλείει την πρόσβαση στα αγαθά αυτά σε ευρεία κοινωνικά στρώματα που στερούνται οικονομικών πόρων. Αυτό εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες τόσο στις αναπτυγμένες χώρες, αλλά ακόμη περισσότερο διευρύνει το χάσμα μεταξύ των χωρών αυτών και του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου.

Ελεύθερο λογισμικό, ένα εναλλακτικό μοντέλο

Η εξέλιξη του κινήματος ελεύθερου λογισμικού αποδεικνύει ότι είναι δυνατόν σήμερα να παραχθούν προϊόντα έρευνας και τεχνολογίας μέσα σε ένα ανοιχτό νομικό πλαίσιο πνευματικής ιδιοκτησίας με ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς διακίνηση γνώσεων και περιεχομένου. Το ελεύθερο λογισμικό που παράγεται μέσα από διαδικασίες συλλογικές και ελεύθερου μοιράσματος γνώσεων και μεθόδων είναι ανώτερο ποιοτικά των αντίστοιχων προϊόντων κλειστού κώδικα.

Γιατί Ελεύθερο Λογισμικό

Συγκεκριμένα το ελεύθερο λογισμικό υπερτερεί διότι:

Δίνει προτεραιότητα στην ικανοποίηση των πραγματικών αναγκών του χρήστη και όχι των εμπορικών σκοπιμοτήτων του παραγωγού

• Αποτελεί αποτέλεσμα συνεχών βελτιώσεων με συνεργασία μιας ζωντανής κοινότητας χρηστών και παραγωγών και δεν εξαρτάται από τις μενονωμένες προσπάθειες περιορισμένου αριθμού συντελεστών
• Ο χρήστης ελεύθερου λογισμικού, είτε είναι απλός καταναλωτής έιτε εμπορικός, κοινωνικός ή κρατικός οργανισμός δεν εξαρτάται από τις εμπορικές σκοπιμότητες του παραγωγού αλλά είναι ελεύθερος με δικά του μέσα να τροποποιήσει, βελτιώσει να συντηρήσει αλλά και να διαδόσει τον κώδικα
• Το ελεύθερο λογισμικό είναι σταθερότερο και με λιγότερες τεχνικές ατέλειες από το αντίστοιχο κλειστού κώδικα
• Το ελεύθερο λογισμικό είναι ασφαλέστερο απέναντι σε κακόβουλες επιθέσεις από το αντίστοιχο λογισμικό κλειστού κώδικα

Δημόσια πληροφορία, ανοιχτά πρότυπα και άδειες χρήσης

Ο Δημόσιος Τομέας (κρατικοί οργανισμοί, ΟΤΑ, ρυθμιστικές αρχές) σήμερα συλλέγει, παράγει, αναπαράγει και μεταδίδει ένα μεγάλο εύρος από πληροφορίες σε πολλούς τομείς της δημόσιας κοινωνικής, οικονομικής, μορφωτικής δραστηριότητας. Ο τεράστιος όγκος των δεδομένων αυτών, κατά το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του, είτε δεν είναι προσβάσιμος από τους πολίτες, είτε διατίθεται με τρόπους που δεν ευνοούν ή εμποδίζουν την επεξεργασία του.

Έχει ουσιώδη σημασία για μια αειφορική διαχείριση της οικονομίας της πληροφορίας να μεγιστοποιηθεί η χρήση δημόσια διαθέσιμων προδιαγραφών ή ανοικτών προτύπων ανταλλαγής πληροφοριών και ολοκλήρωσης υπηρεσιών ώστε η πληροφορία να έχει μεγαλύτερη η και απεριόριστη διάρκεια ζωής σε σχέση με το λογισμικό καθώς και να είναι προσβάσιμη σε όλους.

Επίσης αποτελεί βασικό δικαίωμα του πολίτη, για την πραγμάτωση των αρχών της δημοκρατικής διακυβέρνησης στην κοινωνία της πληροφορίας, η διάθεση με κατάλληλες άδειες ελέυθερης χρήσης κάθε μορφής περιεχομένου (επιστημονικού, πολιτιστικού και τεχνικού) που αναπτύσσεται με δημόσια κονδύλια.

Οικολόγοι Πράσινοι – νέες πολιτικές

Αποτελεί λοιπόν προτεραιότητα των Οικολόγων Πράσινων να προωθήσουν νομοθετικές πρωτοβουλίες και πολιτικές οι οποίες:

• Συντελούν στην σταδιακή αναμόρφωση των υπαρχόντων περιορισμών στην διακίνηση επιστημονικής γνώσης και πολιτισμικού περιεχομένου μέσα από ρυθμίσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας, πατεντών και διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, που θα προστατεύουν τους δημιουργούς χωρίς να εμπορευματοποιούν την πρόσβαση στη γνώση και τον πολιτισμό.
• Προάγουν τη χρήση ελεύθερου λογισμικού ανοικτού κώδικα και την καθιέρωση και χρήση ανοιχτών προτύπων σε όλες τις πληροφοριακές υποδομές για τη μείωση των ψηφιακών διακρίσεων και τη διευκόλυνση της ισότιμης συμμετοχής στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση κα στη δημόσια πληροφορία όλων των πολιτών ανεξαρτήτως φύλου, εθνοτικής καταγωγής και κοινωνικών μειονεκτημάτων ώστε να διασφαλίζεται η ενεργός συμμετοχή τους στην ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσης.
• Προωθούν και διαδίδουν την χρήση ελεύθερου λογισμικού και λογισμικού ανοιχτού κώδικα σε κάθε βαθμίδα της δημόσιας διοίκησης αλλά και του ιδιωτικού τομέα, φροντίζοντας ταυτόχρονα την αποφυγή δημιουργίας μονοπωλίων στην αγορά λογισμικού.
• Απαιτούν κάθε δημόσια προμήθεια λογισμικού να γίνεται μέσα σε πλαίσιο που εξασφαλίζει ίση μεταχείριση μεταξύ προϊόντων ανοιχτού και κλειστού κώδικα.
• Ενθαρρύνουν τη χρήση ελεύθερου λογισμικού στο εκπαιδευτικό σύστημα και ταυτόχρονα την παραγωγή του από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα.
• Υποστηρίζουν την ανάπτυξη ελεύθερου λογισμικού από την πολιτεία και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, συμπεριλαμβάνοντας τον δημόσιο τομέα στην διαδικασία παραγωγής προς όφελος του κοινωνικού συνόλου
• Απαιτούν ότι ο πηγαίος κώδικας κάθε λογισμικού, καθώς και κάθε προϊόν επιστημονικού και πολιτιστικού περιεχομένου που αναπτύσσεται με δημόσια κονδύλια θα διατίθεται με κατάλληλες άδειες ελεύθερης χρήσης.

Η Εκτελεστική Γραμματεία