Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) 2020-2030

Δέκα λόγοι επιβάλλουν να δοθεί παράταση στη δημόσια διαβούλευση για την αναθεώρηση του

Το 2020 είναι η χρονιά που η χώρα μας έχει την υποχρέωση να αναθεωρήσει το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), το οποίο είχε ψηφιστεί στα τέλη του 2015 από την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με ενεργή συμμετοχή των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ (επί Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος Γιάννη Τσιρώνη). Πρόκειται για ένα κρίσιμο θεσμικό κείμενο, για ένα αντικείμενο επίσης σε κρίση.

Η επιλογή για μια σύντομη δημόσια διαβούλευση δεκαπέντε ημερών εν μέσω Δεκαπενταύγουστου είναι εξαιρετικά ανεύθυνη και επικίνδυνη, όπου ακολουθεί βεβαίως το κλασσικό πλέον μονοπάτι που επιλέγει η Κυβέρνηση της ΝΔ για τα «αντιπεριβαλλοντικά» της Νομοσχέδια.

Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ καλούν την Κυβέρνηση να δώσει παράταση ενός μήνα στη δημόσια διαβούλευση για την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) για τους παρακάτω δέκα βασικούς λόγους:

1. Το ΕΣΔΑ καθορίζει προτεραιότητες και μέτρα σχεδιασμού για την επόμενη δεκαετία στον τομέα, και πρέπει να δοθεί ικανός χρόνος στη δημόσια διαβούλευση, μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη. Στη συνέχεια υπάρχει χρόνος να ενσωματωθούν παρατηρήσεις και προτάσεις, και να έρθει το Νομοσχέδιο σε συζήτηση στη Βουλή σε πλήρη, και όχι θερινή σύνθεση.
2. Το νέο ΕΣΔΑ αφορά τόσο την Πρόληψη όσο και τη Διαχείριση πολυάριθμων κατηγοριών αποβλήτων. Οι αλλαγές που επιχειρούνται είναι πολλές, όπως το ίδιο το Υπουργείο προβάλλει, κάποιες δε από αυτές συγκεντρώνουν ήδη πολυάριθμες αντιδράσεις, όπως ενδεικτικά: η χρονική μετάθεση επίτευξης στόχων, η προώθηση της ενεργειακής αξιοποίησης και η έμφαση στην υλοποίηση έργων μέσω Συμπράξεων Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ). Αξίζει να αξιολογηθούν αναλυτικά και ιδίως με τη συμμετοχή στη διαβούλευση των σχετικών φορέων.
3. Στο ΕΣΔΑ εμπλέκονται πολυάριθμοι και διαφορετικοί φορείς: Τοπική και περιφερειακή Αυτοδιοίκηση (και οι φορείς της), επαγγελματικοί, επιστημονικοί και περιβαλλοντικοί φορείς, Επιμελητήρια, οργανώσεις της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνίας των πολιτών, κ.λπ. Για όλους αυτούς τους συλλογικούς φορείς, είναι απολύτως απαγορευτικό να προετοιμάσουν, ψηφίσουν σε συνεδρίαση και διατυπώσουν άποψη σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, και εν μέσω Δεκαπενταύγουστου. Πολύ περισσότερο βέβαια αυτό ισχύει, για τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εν μέσω ενός δύσκολου καλοκαιριού με την πανδημία του Covid-19 σε εξέλιξη.
4. Η αναθεώρηση του ΕΣΔΑ δεν γίνεται απλά γιατί έτσι έλεγε ο προηγούμενος σχεδιασμός, αλλά γιατί η χώρα μας έχει ενσωματώσει ένα σημαντικό αριθμό Κοινοτικών Οδηγιών, κάποιες από τις οποίες βρίσκονται στην τελική φάση της διαβούλευσης (για την κυκλική οικονομία, την πρόληψη, τα πλαστικά). Το γεγονός αυτό κάνει την ευθύνη ιδιαίτερα βαριά για την Κυβέρνηση, αν κάτι δεν πάει καλά με το νέο σχεδιασμό.
5. Η προσαρμογή της διαχείρισης των απορριμμάτων αλλά και της οικονομίας στις απαιτήσεις της κυκλικής οικονομίας δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Πολύ περισσότερο που η σχετική στρατηγική εγκρίθηκε μόλις πριν λίγα χρόνια, επί της προηγούμενης Κυβέρνησης, και τα πρώτα της βήματα αποδείχθηκαν ιδιαίτερα δύσκολα, λόγω δεσμεύσεων, στρεβλώσεων και πιέσεων συμφερόντων.
6. Οι πρόσφατες κρίσεις που έδειξαν και δείχνουν τα «δόντια» τους στον πλανήτη και τη χώρα μας, η κλιματική και η υγειονομική, δεν επιτρέπουν ούτε άστοχες κινήσεις, ούτε αυτοσχεδιασμούς «ειδικών», αλλά ευρεία και επίπονη διαβούλευση και ενσωμάτωση της συλλογικής γνώσης και εμπειρίας.
7. Οι σχεδιασμοί των πρώτων χρόνων οφείλουν να γίνουν με πολύ προσεκτικό τρόπο: πολυάριθμα έργα σε όλη την Ελλάδα βρίσκονται σε πορεία ωρίμανσης ή υλοποίησης με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ, με ημερομηνία ολοκλήρωσης το 2023. Ήδη αρκετά από αυτά, που δεν φρόντισαν να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του υφιστάμενου ΕΣΠΑ, αγνοώντας τον σχεδιασμό και τη διαστασιολόγηση των στόχων της χωριστής διαλογής ανακυκλώσιμων κινδυνεύουν με απένταξη, όπως έδειξαν οι πρόσφατες αλληλογραφίες με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες σχετικά με τις  Μονάδες Διαχείρισης Σύμμεικτων στην Πελοπόννησο (και είναι πολλές που θα ακολουθήσουν). Απαιτείται επομένως επιτέλους προσεκτική αξιολόγηση και επανασχεδιασμός, που πρέπει να περιληφθεί και στο νέο ΕΣΔΑ.
8. Στο νέο σχεδιασμό προβλέπεται η συμμετοχή ιδιωτών σε μεγάλη κλίμακα, μέσα από την αποτυχημένη και πανάκριβη μέθοδο των ΣΔΙΤ, για τα δεδομένα της διαχείρισης των απορριμμάτων στη χώρα μας. Η επιλογή αυτή θα δεσμεύσει δημοτικές περιουσίες και τέλη για δεκαετίες, εις βάρος των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών. Οι τοπικές κοινωνίες, και οι Αυτοδιοικήσεις, θα πρέπει να έχουν τον απαραίτητο χρόνο να τοποθετηθούν για την κρίσιμη αυτή αλλαγή.
9. Αντίστοιχα θα πρέπει να δοθεί χρόνος στους φορείς της Κοινωνικής Οικονομίας να τοποθετηθούν σχετικά με την εξαφάνιση της αναφοράς του ρόλου τους, ο οποίος είχε προβλεφθεί με σαφήνεια στον προηγούμενο σχεδιασμό.
10. Η δέσμευση της χώρας ότι θα οδηγεί σε ταφή λιγότερο από 10% των αστικών απορριμμάτων της μέχρι το τέλος της δεκαετίας, παρά τις προβλέψεις του Ευρωπαϊκού σχεδιασμού για δυνατότητες παρέκκλισης, πρέπει να αξιολογηθεί προσεκτικά, ώστε να μην οδηγήσει σε επικίνδυνες λύσεις, δηλαδή επενδύσεις υπερβολικού κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας, αλλά και σημαντικής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, που θεωρούνται πλέον μη βιώσιμες και εγκαταλείπονται σε όλη την Ευρώπη.