Μεταναστευτικές, Προσφυγικές Ροές: Μια σύγχρονη, ανθρώπινη πρόταση

Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ και το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα εργαζόμαστε για μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση, για την ανάσχεση της κλιματικής κρίσης και τη στήριξη των λαών και των περιοχών που πλήττονται, με στόχο ακριβώς να μειωθούν οι αιτίες των προσφυγικών ροών.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η πολιτική και κοινωνική κοινότητα που επιδιώκει να αποτελέσει ένα χώρο Ελευθερίας, Δημοκρατίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης μέσα από θεσμούς διεθνούς συνεργασίας που εξασφαλίζουν ειρήνη, ασφάλεια και αρμονική συνεννόηση μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών στη βάση της ισότητας, της αμοιβαιότητας και της αλληλεγγύης.

Εμείς, οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ στηρίζουμε τους στόχους και κυρίως τις πανανθρώπινες αξίες της ΕΕ και θέλουμε να κάνουμε την Ευρώπη, αλλά και την πατρίδα μας την Ελλάδα ένα ασφαλές μέρος για όλους.

Αρχές μεταναστευτικής πολιτικής

Οι άνθρωποι μετανάστευαν πάντα για διάφορους λόγους -και πάντα θα το κάνουν. Είμαστε υπερήφανοι που η Ευρώπη, η κοινή μας οικογένεια, είναι διαφορετική και πολύχρωμη. Θέλουμε όλες οι πολιτικές και οι υπηρεσίες να αναγνωρίζουν την πολυμορφία όλων των ανθρώπων και τη συμβολή τους στην οικονομία, τον πολιτισμό και τις κοινωνίες μας.

Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ισότητα, η κοινωνική ένταξη, η αλληλεγγύη και η μη διακριτή μεταχείριση αποτελούν βασικές ευρωπαϊκές αξίες και αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο των αρχών των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ. Πιστεύουμε σε μια δίκαιη κοινωνία, όπου όλοι έχουν ίση μεταχείριση και απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα, ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνικότητα, τη φυλετική καταγωγή, τη θρησκεία και τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους.

Τα τελευταία χρόνια η Ε.Ε. εμφανίστηκε ανίκανη να διαχειριστεί μερικές χιλιάδες Σύριους πρόσφυγες, όταν ο Λίβανος φιλοξενεί πρόσφυγες που αποτελούν το 40% του πληθυσμού του. Αυτή η ανικανότητα δημιουργεί σοβαρή ανησυχία για τον τρόπο που θα διαχειριστεί η Ε.Ε. τους 50.000.000 κλιματικούς πρόσφυγες, που εάν δεν ενεργοποιηθούμε, πιθανότατα θα προκύψουν τις επόμενες δεκαετίες. Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ και το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα εργαζόμαστε για μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση, για την ανάσχεση της κλιματικής κρίσης και τη στήριξη των λαών και των περιοχών που πλήττονται, με στόχο ακριβώς να μειωθούν οι αιτίες των προσφυγικών ροών. Αντιμετωπίζουμε τις δεδομένες μετακινήσεις πληθυσμών, με βάση τις αρχές του αλληλοσεβασμού και ως στοίχημα βιώσιμης πολιτικής και όχι ως πρόβλημα ή ως άσκηση φιλανθρωπίας. Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ είμαστε αντίθετοι με τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί από την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της στη διαχείριση του φαινομένου της μετανάστευσης. Έχουμε καθήκον να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι που φτάνουν στα σύνορα της Ευρώπης, ζητώντας ασφαλές καταφύγιο, προστατεύονται επαρκώς, εξασφαλίζοντας παράλληλα νόμιμες διόδους μετανάστευσης.

Το χτίσιμο τειχών, ούτε αποτρέπει, ούτε αποτελεί επιλογή. Δεν θέλουμε η Μεσόγειος ή τα χερσαία σύνορα της Ευρώπης να μετατρέπονται σε μαζικό τάφο για χιλιάδες ανθρώπους.

Όπως έχουν ήδη κάνει άλλες χώρες της ΕΕ, η Ελλάδα πρέπει να διαμορφώσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη μετανάστευση που θα περιλαμβάνει την ένταξη των μεταναστών στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας. Οι δημογραφικές πιέσεις στη χώρα μπορούν εν μέρει να αντιμετωπισθούν μέσω νόμιμων μεταναστών που επιθυμούν να μείνουν και να εργαστούν στην Ελλάδα, συνδράμοντας με τις εισφορές τους στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, με διαφάνεια, διαβούλευση και μακροπρόθεσμη στόχευση.

Άσυλο και ανθρώπινα δικαιώματα

Απορρίπτουμε την υπονόμευση οποιασδήποτε ελευθερίας ή θεμελιωδών δικαιωμάτων που προκύπτουν από εθνικιστικά, ξενοφοβικά και ρατσιστικά κινήματα που απειλούν την ανοιχτή και δημοκρατική ποιότητα της κοινωνίας μας, τα οποία δυστυχώς βλέπουμε να βρίσκουν πρόσφορο έδαφος όλο και περισσότερο στη χώρα μας, αλλά και σε όλη την Ευρώπη.

Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ανησυχούμε έντονα για τις επανειλημμένες καταγγελίες διεθνών οργανισμών, έγκυρων μέσων ενημέρωσης και ευρωπαίων πολιτικών για βίαιες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο και τον Έβρο. Όλες οι καταγγελίες αυτές πρέπει να ερευνηθούν από τις αρμόδιες αστυνομικές και δικαστικές αρχές. Καμία Κυβέρνηση δεν μπορεί να είναι υπεράνω ενός κράτος δικαίου, όπου όλοι είναι ίσοι, ανεξάρτητα εάν είναι αδύναμοι ή απομακρυσμένοι από τα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Το δικαίωμα ασύλου είναι για εμάς μη διαπραγματεύσιμο. Οι Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ, τονίζουμε την σημασία του σεβασμού των διεθνών κανόνων, συμβάσεων και επιταγών για την παροχή ασύλου, καθώς και την συμμόρφωση των εθνικών πολιτικών με αυτά. Θέλουμε μια πολιτική ασύλου βασισμένη στην αλληλεγγύη, τον ανθρωπισμό και σε μια ομαλή διαδικασία και διαχείριση που θα ενσωματώνει τη δίκαιη κατανομή αρμοδιοτήτων και ευθυνών μεταξύ των κρατών – μελών, με πνεύμα αλληλεγγύης.

Ευρωπαϊκή αλληλεγγύη

Η Ευρώπη πρέπει να διασφαλίσει κοινά πρότυπα και κανόνες για τη μετανάστευση. Οι έλεγχοι στα σύνορα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα άτομα που έχουν ανάγκη, μπορούν να υποβάλουν αποτελεσματικά μια αίτηση ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε διαδικασίες ασύλου σύμφωνα με το κράτος δικαίου. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες πρέπει να καταγράφονται και να κατανέμονται δίκαια σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, σύμφωνα με τον πληθυσμό τους, το ΑΕΠ και τους δείκτες ανεργίας.

Δύο νομικές πράξεις που αφορούν στην καρδιά του προβλήματος σε επίπεδο ΕΕ, χρήζουν επειγόντως ριζικής αναθεώρησης:

• Ο Κανονισμός του Δουβλίνου ΙΙΙ, ο οποίος αποδίδει την ευθύνη για την υποδοχή και την εξέταση των αιτημάτων ασύλου κατά κύριο λόγο στο πρώτο κράτος μέλος στο οποίο προσέρχονται. Ο κανονισμός αυτός είναι πηγή προβλημάτων και δυστυχίας για τα νότια μεσογειακά κράτη – μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Ο βασικός του σχεδιασμός για την κατανομή ευθύνης, και σε περίπτωση περαιτέρω μετακίνησης μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επιστροφής αιτούντων άσυλο στη χώρα πρώτης εισόδου είναι λανθασμένος. Δεν είναι λογικό ή ηθικό να επιβάλει η ΕΕ σε πρόσφυγες να παγιδεύονται σε μια χώρα που ήταν απλά σταθμός στο ταξίδι τους, και να κατανέμει ευθύνες μέσω ενός μηχανισμού που αγνοεί εντελώς την αρχή της αλληλεγγύης.
• Η συμφωνία ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία είχε παρόμοια επίδραση, ασκώντας αβάσταχτη πίεση στο ήδη εύθραυστο σύστημα υποδοχής και ασύλου της Ελλάδας. Η συμφωνία αυτή, της οποίας η νομιμότητα είναι αμφίβολη, έχει αποτύχει αφού άφησε την ΕΕ έρμαιο στις ιδιοτροπίες της Τουρκικής Κυβέρνησης, κάνοντας παράλληλα τα στραβά μάτια στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.

Πολιτική προς τρίτες χώρες

Η ΕΕ πρέπει να σταματήσει την εξωτερίκευση της διαχείρισης συνόρων προς τρίτες χώρες όπως η Τουρκία και η Λιβύη, να εγγυηθεί νόμιμες οδούς εισόδου για τους πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένης της μετεγκατάστασης εντός της ΕΕ.

Η ΕΕ, στο πλαίσιο της διεθνούς αναπτυξιακής της πολιτικής και των διμερώντης σχέσεων, οφείλει να εξασφαλίσει ότι η δημοκρατία, η πρόσβαση στην εκπαίδευση και την εργασία, αλλά και ότι οι αρχές του κράτους δικαίου, της ελευθερίας,  της δικαιοσύνης και της ίσης και δίκαιης μεταχείρισης όλων των πολιτών είναι όχι μόνο σεβαστές αλλά και ευνοούνται. Μόνο έτσι θα μειωθεί το φαινόμενο της παράτυπης  μετανάστευσης.

Το νέο Σύμφωνο

Το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση, που ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Σεπτέμβριο του 2020, συνεχίζει την ίδια πολιτική μετάθεσης της ευθύνης στις χώρες πρώτης υποδοχής, χωρίς να εξασφαλίζεται δεσμευτική μετεγκατάσταση προσφύγων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Με τη δέσμευση για τη δημιουργία τεράστιων χώρων υποδοχής στα ελληνικά νησιά και τον Έβρο, με την παραμονή εκεί προσφύγων και μεταναστών που μπορεί να κρατήσει πολλά χρόνια, οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια στη δημιουργία νέων χώρων σαν τη Μόρια.  Έτσι, είναι πλέον ορατό το ενδεχόμενο δημιουργίας «γκέτο» σε ευαίσθητες περιοχές, χωρίς καμία ελπίδα και προοπτική κοινωνικής ένταξης, χωρίς καμία προστασία των προσφύγων, αλλά και των ντόπιων κοινοτήτων. Η συνέχιση της πολιτικής αυτής θα φέρει δεινά τόσο στους μετανάστες όσο και στις ντόπιες κοινότητες που επωμίζονται δυσανάλογα και δυσβάστακτα βάρη.

Αποτέλεσμα αυτής της στρεβλής πολιτικής είναι να προκαλούνται εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες, για λόγους που συνδέονται με το αίσθημα ασφάλειας, την αναπτυξιακή προοπτική, την κοινωνική ειρήνη, αλλά και την άνιση μεταχείριση εφόσον διαπιστώνουν ότι  καλούνται να πληρώσουν την αδιέξοδη πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης και της ΕΕ.

Απαιτούμε ριζική αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙΙ, μέσω της νομοθεσίας που αποτελεί μέρος του Νέου Συμφώνου για τη μετανάστευση, έτσι ώστε οι αιτούντες άσυλο να μπορούν να επιλέγουν τη χώρα στην οποία επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση για άσυλο, να μοιράζονται δίκαια στις χώρες της ΕΕ, και να υπάρχουν υποχρεωτικές ρήτρες συμμόρφωσης για όλες τις χώρες της ΕΕ, με την υιοθέτηση μιας ενιαίας πολιτικής από όλα τα κράτη.

Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να βρεθεί μια δίκαιη εναλλακτική λύση στον σημερινό Κανονισμό του Δουβλίνου, το οποίο αφήνει τα κράτη μέλη που βρίσκονται στα σύνορα της Ευρώπης να είναι τα μόνα υπεύθυνα για τους πρόσφυγες, χωρίς ουσιαστική υποστήριξη.

Η ευθύνη της Ελληνικής Πολιτείας

Όπως η ΕΕ δεν πρέπει να ρίχνει το βάρος αντιμετώπισης του ζητήματος στην Ελλάδα, έτσι και η Ελλάδα δεν μπορεί να ρίχνει το βάρος στα νησιά και τον Έβρο. Οι πρόσφυγες και μετανάστες κατά την άφιξή τους πρέπει να μένουν για λίγες ημέρες στους χώρους υποδοχής και στη συνέχεια να υπάρχει μέριμνα για την κατανομή τους σε όλη τη χώρα μέχρι την ολοκλήρωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών ασύλου.

Καθώς η κυβέρνηση αδυνατεί να δώσει λύση στις τοπικές κοινωνίες, δαιμονοποιεί τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τους ίδιους τους πρόσφυγες/μετανάστες, τους οποίους παρουσιάζει ως εισβολείς και εχθρούς της χώρας. Η αλληλεγγύη, η βοήθεια προς τους αιτούντες άσυλο από πολίτες, εθελοντές και οργανώσεις είναι συστατικό στοιχείο του δημοκρατικού πολιτισμού της χώρας μας. Όσοι γυρνούν την πλάτη τους στην δικαιοσύνη και το κράτος δικαίου, όχι μόνο δεν υπερασπίζονται την πατρίδα, αλλά την βλάπτουν βαθύτατα.

Οι φυλακές δεν αρμόζουν σε ανθρώπους που βρίσκονται σε διαδικασία αναζήτησης ασύλου ή τους διασώστες τους, αντιθέτως η πρόσβαση σε νομική βοήθεια θα πρέπει να είναι εγγυημένη προς όλους τους αιτούντες άσυλο, σύμφωνα με τις επιταγές του ευρωπαϊκού δικαίου. Η FRONTEX και το EASO πρέπει να ανταποκριθούν στα πρότυπα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΕ σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση οφείλουν να υποστηρίξουν μια ευρωπαϊκή αποστολή διασώσεων στη θάλασσα, διερευνώντας τα καταγγελλόμενα περιστατικά επαναπροωθήσεων, που εκθέτουν την πατρίδα μας διεθνώς, χωρίς να υποτιμώνται οι ευθύνες της τουρκικής κυβέρνησης, που προσπαθεί να εργαλειοποιήσει τους πρόσφυγες με πολιτικά κίνητρα.

Τα προγράμματα στέγασης και ένταξης «Εστία» και «Ήλιος» αντίστοιχα, πρέπει να επεκταθούν για να εξασφαλιστεί η ομαλή προστασία και συμπερίληψη των προσφύγων στην κοινωνία χωρίς να οδηγούνται σε στρατόπεδα τύπου «Αμυγδαλέζας» ή στο δρόμο, σε καθεστώς αστεγίας. Η παρατεταμένη παραμονή των προσφύγων σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης, σε ακατάλληλα καταλύματα και κρατητήρια, αντίκειται σε κάθε έννοια σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Θέλουμε η Ελληνική κυβέρνηση σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς και Οργανώσεις, λόγω τεχνογνωσίας, να υποστηρίξει πρωτοβουλίες ενσωμάτωσης προσφύγων και μεταναστών, αποτρέποντας φαινόμενα εκμετάλλευσης και μαύρης εργασίας.

Είναι μονόδρομος να αυξηθεί η προσφορά ευκαιριών στους νεοαφιχθέντες εντάσσοντας τους σε προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης της ΕΕ. Η αναγνώριση δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν στη χώρα καταγωγής, η παροχή γλωσσικής κατάρτισης και η καταπολέμηση του ρατσισμού μπορούν να συμβάλουν στην ενσωμάτωση των νεοφερμένων στη χώρα μας και την ένταξη τους στην κοινωνία και την αγορά εργασίας. Όλες αυτές οι δράσεις συνιστούν σεβασμό για την ποικιλομορφία, τους διαφορετικούς πολιτισμούς και γλώσσες.

Είναι απαραίτητο να διευκολύνεται το δικαίωμα σε νόμιμη εργασία για όσους το επιθυμούν. Χρειάζεται να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες της κοινωνικής οικονομίας μέσω ΚΟΙΝΣΕΠ και άλλων επιχειρήσεων Κ.ΑΛ.Ο. σε δράσεις που θα χρησιμοποιούνται επωφελώς οι γνώσεις και δεξιότητες των προσφύγων και μεταναστών. Με αυτό τον τρόπο ενισχύεται το εργατικό δυναμικό της χώρας σε απασχόληση πολλών τομέων, όπως π.χ. στον πρωτογενή τομέα, που διψά για εργάτες γης και κτηνοτρόφους.

Απόλυτη προτεραιότητα αποτελεί η προστασία των ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων με την φιλοξενία τους σε κατάλληλες, ασφαλείς δομές για την αξιοπρεπή διαβίωσή τους, η εξασφάλιση ενός συστήματος επιτροπείας και η ομαλή προσαρμογή και ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία, στοχεύοντας στην αυτονομία ή/και την επανένωση με τις οικογένειές τους που ζουν σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι υποχρέωση της Ελληνικής Πολιτείας και πρέπει να υπάρχει μέριμνα για όλα τα παιδιά προσφύγων και μεταναστών. Είναι απαραίτητο να θεσπιστούν συγκεκριμένες ρυθμίσεις για την εισαγωγή όλων των παιδιών, στα τακτικά σχολικά τμήματα, όπως και θεσμικό πλαίσιο σύνδεσης των δραστηριοτήτων τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης.

Δίκαιο Ιθαγένειας

Το δίκαιο της ιθαγένειας πρέπει να είναι σταθερό, προβλέψιμο και να σέβεται την αξιοπρέπεια όλων όσων κάνουν αίτηση για την ελληνική ιθαγένεια. Είναι σημαντικό να επιταχυνθούν και να απλοποιηθούν οι διαδικασίες για την απονομή ιθαγένειας σε ανθρώπους που διαμένουν πολλά χρόνια στην Ελλάδα, εργάζονται στην πατρίδα μας, τα παιδιά τους είναι συμμαθητές και συμφοιτητές με τα δικά μας, αγωνίζονται με τα ελληνικά χρώματα στις εθνικές ομάδες, αλλά οι ίδιοι κρατούνται σε μακροχρόνια ομηρία μέχρι την ολοκλήρωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών που εμποδίζουν τη νομιμοποίηση τους στη χώρα μας. 

Το νέο Πλάνο για την Ένταξη της ΕΕ 2021-2027 προβλέπει μεταξύ άλλων τη συμπερίληψη όλων, μέσα από στοχευμένες δράσεις στήριξης, συμμετοχικές διαδικασίες των ίδιων των επωφελούμενων στο σχεδιασμό των δράσεων που τους αφορούν, έμφαση στις έμφυλες ιδιαιτερότητες για τις γυναίκες, συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και στενότερη συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες. Καθώς η χώρα μας ετοιμάζει το δικό της Εθνικό Σχέδιο για την Ένταξη, πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα λαμβάνει υπόψη όλες αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές.

###